29.1.2020

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

24 stycznia UE podpisała Umowę o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Umowa została także podpisana przez Wielka Brytanię. 29 stycznia Parlament Europejski zagłosował w sprawie wyrażenia zgody na jej zawarcie. Po udzieleniu zgody przez PE Rada przyjmie decyzję pozwalającą UE zawrzeć Umowę o wystąpieniu, co otworzy drogę do jej wejścia w życie.

Oznacza to, że 31 stycznia będzie ostatnim dniem członkostwa Wielkiej Brytanii z UE a od 1 lutego br. obowiązywać zacznie Umowa o wystąpieniu i związany z nią okres przejściowy w relacjach UE-Zjednoczone Królestwo.

Umowny brexit to okres przejściowy do końca 2020 r.

Wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej na podstawie Umowy Wyjścia wiąże się z rozpoczęciem obowiązywania od 1 lutego 2020 roku tak zwanego okresu przejściowego.

Okres przejściowy trwać będzie do końca grudnia 2020 roku i ma zapewnić kontynuację obecnych i w niezmienionej formie relacji pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią. Zgodnie z założeniem podczas obowiązywania okresu przejściowego Wielka Brytania nadal będzie traktowana jak państwo członkowskie z wyłączeniem możliwości udziału w unijnym procesie decyzyjnym.

Dla polskich przedsiębiorców i obywateli oznacza to m.in.:

• Brak ceł i dodatkowych regulacji w handlu,
• Brak kontroli na granicy Unia Europejska – Wielka Brytania,
• Swobodny przepływ osób oraz pracowników odbywający się na dotychczasowych zasadach – nadal dowód osobisty będzie honorowanym dokumentem podróży,
• Brak ograniczeń w transporcie drogowym,
• Brak konieczności dostosowania eksportowanych towarów do innych standardów,
• Brak konieczności posiadania dodatkowych, nie wymaganych dotychczas certyfikatów,
• Brak konieczności dokonywania zgłoszeń celnych, uzyskania licencji, spełniania odmiennych norm sanitarnych czy fitosanitarnych,
• Brak ograniczeń w swobodzie przepływu kapitału,
• Kontynuacja wzajemnego uznawania kwalifikacji.

Wyjście Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej 31 stycznia 2020 r. i okres przejściowy

W październiku 2019 r. Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej osiągnęły porozumienie co do warunków opuszczenia Unii na podstawie Umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE. Uzgodniono także deklarację polityczną, zawierającą ogólne ramy przyszłych relacji UE-Zjednoczone Królestwo. Ramy te trzeba będzie przełożyć na tekst prawny w trakcie negocjacji dot. przyszłych relacji.  

Procedury ratyfikacyjne Umowy o wystąpieniu toczą się bez przeszkód zarówno w UE, jak i w Wielkiej Brytanii. Należy założyć, że Wielka Brytania opuści UE z końcem dnia 31 stycznia br.

Tym samym, 1 lutego 2020 roku będzie:

• datą wejścia w życie Umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE,
• pierwszym dniem, w którym UE będzie liczyć już 27 a nie 28 państw członkowskich,
• pierwszym dniem rozpoczęcia okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE, który będzie trwać do końca 2020 roku oraz
• datą wejścia w życie w Polsce specjalnej ustawy o okresie przejściowym potwierdzającym jego obowiązywanie w polskim porządku prawnym (z wyjątkiem jej art. 3, który wszedł w życie z dniem następującym po ogłoszeniu Ustawy, to jest 13 sierpnia 2019 r.).

Negocjacje przyszłych relacji UE z Wielką Brytanią będą bardzo złożone. Konieczne będzie uzgodnienie wielu kwestii  (m.in. ceł w handlu towarami, warunków świadczenia usług,  wymiany danych celem np. ścigania przestępstw), które obecnie uregulowane były na poziomie UE i obowiązywały Wielką Brytanię jako państwo członkowskie.

Aby zapewnić czas na wynegocjowanie przyszłych relacji oraz dostosowanie się do nowych warunków współpracy, Umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE przewiduje okres przejściowy.

Okres przejściowy przewiduje utrzymanie obecnych relacji pomiędzy Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem na dotychczasowych warunkach. Innymi słowy – w tym czasie Wielka Brytania, co do zasady nadal będzie traktowana jak państwo członkowskie. Będzie nadal uczestniczyć w jednolitym rynku i unii celnej. Będzie wpłacać składkę do budżetu UE na dotychczasowych zasadach i korzystać ze wszystkich programów unijnych, które będą funkcjonowały do końca bieżącego roku (transfery finansowe w obie strony będą dokonywane jeszcze przez kilka najbliższych lat).

Nie będzie jednak reprezentowana w instytucjach UE, w szczególności w  unijnym procesie decyzyjnym np. nie będzie mieć swoich przedstawicieli  w Radzie Europejskiej oraz Radzie ani uczestniczyć w głosowaniach, nie będzie miała własnych posłów do Parlamentu Europejskiego, przestanie być członkiem Europejskiego Banku Inwestycyjnego itp.

Okres przejściowy oznacza  dla polskich przedsiębiorców i obywateli brak zasadniczych zmian w relacjach z Wielką Brytanią do końca 2020 r. w tym m.in.:

• Utrzymanie dotychczasowych zasad związanych ze swobodą przepływu osób. Polacy, którzy przyjadą na Wyspy do końca 2020 r. będą mogli mieszkać, pracować i uczyć się na obecnych zasadach. Jeśli będą chcieli pozostać w Zjednoczonym Królestwie dłużej,  do końca czerwca 2021 roku będą musieli wystąpić o nadanie nowego statusu pobytowego tzw. settled lub pre-settled status. Informacje na temat tego statusu dostępne są na stronie rządu brytyjskiego https://www.gov.uk/settled-status-eu-citizens-families
• Brak ceł, kontyngentów i innych dodatkowych barier w handlu. Wielka Brytania pozostanie w unii celnej z UE i będzie uczestnikiem wspólnego rynku UE.
• Utrzymanie obecnych zasad przekraczania granicy UE-Wielka Brytania. Nadal będzie można podróżować do i z Wielkiej Brytanii na podstawie dowodu osobistego.
• Możliwość eksportu towarów do Wielkiej Brytanii na obecnych zasadach. Nie będzie potrzeby składania zgłoszeń celnych  posiadania dodatkowych dokumentów (np. świadectw pochodzenia), niewymaganych dotychczas certyfikatów dla produktów. Wielka Brytania nadal będzie respektować wszystkie regulacje Unii Europejskiej w tym zakresie. W okresie przejściowym zachowana zostanie również ważność pozwoleń celnych wydanych przez władze Zjednoczonego Królestwa na podstawie  przepisów unijnego kodeksu celnego.
• Obowiązywanie dotychczasowych przepisów w zakresie VAT i akcyzy, w tym limitów zwolnień dla podróżnych, funkcjonowania podatkowych systemów informatycznych itp.
• Brak zmian w zakresie ew. obowiązków dot. uzyskania licencji, pozwoleń lub spełniania norm sanitarnych czy fitosanitarnych dla produktów rolno-spożywczych.
• Utrzymanie dotychczasowych zasad wykonywania transportu drogowego i lotniczego pomiędzy UE a Wielką Brytanią.
• Dalsze wzajemne uznawania kwalifikacji zawodowych dla przedstawicieli zawodów regulowanych.
• Utrzymanie jednolitego paszportu dla usług finansowych.

Obywatele brytyjscy mieszkający w Polsce w trakcie okresu przejściowego (i po jego zakończeniu) utrzymają swoje prawa dot. pobytu, wykonywania pracy, dostępu do edukacji, służby zdrowia i usług publicznych. Nie będą musieli rejestrować się, aby je zabezpieczyć.

Będą jednak mogli wymienić swoje dokumenty pobytowe wydane im jako obywatelom UE na dokumenty poświadczające ich prawa na bazie Umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE lub uzyskać takie dokumenty pobytowe jeśli ich wcześniej nie posiadali.  Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wkrótce skieruje do konsultacji projekt zmian ustawowych gwarantujących możliwość wymiany oraz uzyskania takich dokumentów.

Warunki obowiązywania okresu przejściowego w polskim porządku prawnym zostały potwierdzone w Ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o okresie przejściowym, o którym mowa w Umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. 2019 poz. 1516). 

Rozpocznie się on z chwilą wejścia w życie Umowy o wystąpieniu (tj. od 1 lutego 2020 r.) i zakończy 31 grudnia 2020 r.

Umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE przewiduje możliwość jednorazowego przedłużenia okresu przejściowego o rok lub dwa. Decyzja o przedłużeniu musi być jednak podjęta przed 1 lipca 2020 r. Ustawa odnosi się jednak wyłącznie do okresu przejściowego, który zgodnie z pierwotnym założeniem ma trwać do 31 grudnia 2020 r.

Zgodnie z art. 1 Ustawy, w okresie przejściowym Wielka Brytania będzie w polskim porządku prawnym traktowana nadal jak państwo członkowskie Unii. Nieliczne wyjątki od tej zasady dotyczą wdrożenia odstępstw wymienionych w art. 127 ust. 1, 4, 5 i 7 Umowy o wystąpieniu, do których odsyła art. 2 Ustawy.

Ponadto, Ustawa zapewni dalsze stosowanie w okresie przejściowym europejskiego nakazu aresztowania w stosunkach Polski z Wielką Brytanią  (decyzja ramowa Rady ws. europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi).

Nowe relacje z Wielką Brytanią od 2021 roku

Warunki współpracy gospodarczej po zakończeniu okresu przejściowego będą zależeć od treści przyszłej umowy o wolnym handlu. Negocjacje powinny rozpocząć się w lutym tego roku.

Wielka Brytania obecnie zapowiada, że nie przedłuży okresu przejściowego. Jednocześnie dotychczasowe stanowisko rządu brytyjskiego wskazuje, że preferowaną formą współpracy będzie umowa o wolnym handlu.

Na obecnym etapie nie da się przesądzić, jak będą wyglądać relacje UE-Wielka Brytania od 1 stycznia 2021 roku. Pewnym jest, że nie będą one takie same jak dzisiaj i w handlu z Wielką Brytanią pojawią się dodatkowe obowiązki i ograniczenia. Kształt przyszłych relacji może być znany na krótko przed końcem okresu przejściowego.

Warunki współpracy gospodarczej od 1 stycznia 2021 r. zależeć będą od treści przyszłej Umowy o wolnym handlu pomiędzy Wielką Brytanią a UE. Należy jednak pamiętać, że nawet najbardziej ambitna umowa handlowa ma swoje ograniczenia i nie zastąpi w pełnym kształcie regulacji rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Negocjacje przyszłej umowy niebawem się rozpoczną. Czasu jest niewiele. Wielka Brytania zapowiada zaś, że nie przedłuży okresu przejściowego poza 2020 rok.

Co w sytuacji braku terminowego uzgodnienia przyszłej umowy z Wielką Brytanią?

Zagrożenie nie zakończenia negocjacji przyszłej umowy i równoznacznie braku jej obowiązywania od 1 stycznia 2021 roku wiąże się z końcem obowiązywania okresu przejściowego i widmem konsekwencji analogicznych jak w przypadku „bezumownego brexitu” od początku 2021 roku . Oznaczać to będzie, że od 1 stycznia 2021 roku relacje gospodarcze pomiędzy UE a Wielką Brytanią mogą regulować zasady Światowej Organizacji Handlu. Obowiązywać będą stawki celne jak obecnie dla krajów trzecich, zmienią się zasady rozliczania VATu, nastąpi zmiana zasad poboru podatku akcyzowego – te i wiele innych utrudnień w handlu stanowić będą nowe realia wymiany handlowej na linii UE-27 – UK. Mamy jednak nadzieję, iż do takiego scenariusza nie dojdzie.

Konsekwencje uporządkowanego Brexitu na dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej 

Informacja nt. konsekwencji uporządkowanego/umownego Brexitu z punktu widzenia dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej - ubezpieczenie zdrowotne, karta EKUZ, inne dokumenty potwierdzające prawo do świadczeń zdrowotnych (S1, S2, DA1; E106, E109, E120, E121, E112, E123).

Umowa wyjścia

W przypadku pomyślnego zakończenia procedury ratyfikacji Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (UK) z Unii Europejskiej (UE) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EURATOM), zwanej dalej Umową Wyjścia (UW), UK opuści UE z dniem 31 stycznia 2020 r. w sposób uporządkowany, a UW wejdzie w życie w dniu 1 lutego 2020 r.

Zgodnie z UW (art. 126) państwa członkowskie UE i UK obowiązuje okres przejściowy lub okres wdrażania, który rozpoczyna się z dniem wejścia w życie UW i kończy się w dniu 31 grudnia 2020 r., o ile nie zostanie przedłużony (decyzja powinna zapaść najpóźniej do dnia 30 czerwca 2020 r.).

Ustawodawstwo UE po Brexicie

W okresie przejściowym prawo Unii ma zastosowanie do UK i na jego terytorium. Oznacza to, że prawo Unii mające zastosowanie wywołuje takie same skutki prawne w odniesieniu do UK i w UK, jakie wywołuje w Unii i w jej państwach członkowskich, oraz jest stosowane zgodnie z tymi samymi metodami i ogólnymi zasadami, jak te mające zastosowanie w UE. Obowiązywać będą nadal unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, tj. rozporządzenia: nr 883/2004, nr 987/2009 i nr 859/2003.

W okresie przejściowym obywatele państw członkowskich UE na terytorium UK, a obywatele UK na terytorium UE (w Polsce) zachowają uprawnienia do świadczeń zdrowotnych wynikające z unijnego mechanizmu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Dotyczy to: turystów, osób odwiedzających państwo pochodzenia, osób odwiedzających rodziny zamieszkałe w Polsce lub w UK, pracowników najemnych i osób samozatrudnionych, bezrobotnych, emerytów i rencistów, osób ubiegających się o przyznanie emerytury/renty, uczniów i studentów oraz członków rodziny osób ubezpieczonych.

Dokumenty uprawniające do świadczeń opieki zdrowotnej i prawo do świadczeń w okresie przejściowym i po zakończeniu okresu przejściowego

Na terytorium Polski i UK będzie można posługiwać się wydanymi przed Brexitem i po Brexicie (po dniu 1 lutego 2020 r.), dokumentami uprawniającymi do korzystania ze świadczeń zdrowotnych, tj.:

• EKUZ, Certyfikatem tymczasowo zastępującym EKUZ,
• formularzami S1 (lub E106, E109, E120, E121)
• dokumentem uprawniającym do planowych świadczeń zdrowotnych (S2, S3)
• dokumentami uprawniającymi do świadczeń zdrowotnych w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (DA1 lub E123)

-  jednak nie dłużej niż do dnia zakończenia okresu przejściowego (tj. do 31 grudnia 2020 roku, o ile okres ten nie zostanie przedłużony), chyba że:

1. Dokument S2/PL, S2/UK (zgoda na planowe leczenie w UK/w PL) został wydany przed zakończeniem okresu przejściowego, a leczenie rozpoczęło się w okresie przejściowym i zakończyło się po upływie okresu przejściowego.
2. Wniosek o wydanie zgody na planowe leczenie w UK/w RP został złożony przed zakończeniem okresu przejściowego, zgoda (dokument S2) została wydana w okresie przejściowym, ale leczenie mogło rozpocząć się dopiero po zakończeniu okresu przejściowego.
3. Wniosek o wydanie zgody na planowe leczenie w UK/w RP został złożony przed zakończeniem okresu przejściowego, ale zgoda (dokument S2) została wydana po upływie okresu przejściowego i leczenie planowe zostało rozpoczęte po zakończeniu okresu przejściowego.
4. Leczenie na podstawie EKUZ/PL lub EKUZ/UK rozpoczęło się w czasie pobytu w UK/w RP przed zakończeniem okresu przejściowego a zostało zakończone po upływie okresu przejściowego.
   Ponadto z opieki zdrowotnej na podstawie EKUZ będą mogły korzystać także osoby ubezpieczone w Polsce/w UK, które w dniu zakończenia okresu przejściowego przebywają w UK/w Polsce - aż do zakończenia ich pobytu na terytorium UK/na terytorium Polski.
5. Zgodnie z postanowieniami UW część polskich obywateli i obywateli UK oraz obywateli państw trzecich zachowa prawo do korzystania z opieki zdrowotnej na zasadach określonych w UW (analogicznych do tych obowiązujących w systemie koordynacji zabezpieczenia społecznego) po zakończeniu okresu przejściowego, tj. między innymi:
   1. Obywatele UE (RP) podlegający ustawodawstwu UK w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci, np. obywatel RP mieszkający i pracujący w UK [objęty ustawodawstwem UK na podstawie art. 11(3)(a) rozporządzenia nr 883/2004] wraz z członkami rodziny mieszkającymi w RP.
   2. Obywatele UK podlegający ustawodawstwu państwa członkowskiego UE (PL) w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci, np. obywatel UK zamieszkały i zatrudniony w PL [objęty ustawodawstwem PL na podstawie art. 11(3)(a) rozporządzenia nr 883/2004]. 
   3. Obywatele UE (RP) zamieszkujący w UK i podlegający ustawodawstwu państwa członkowskiego UE (PL) w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci, np. obywatel RP zamieszkujący w UK wraz z członkami rodziny i pobierający wyłącznie polską emeryturę [objęty ustawodawstwem UK na podstawie art. 11(3)(e) oraz podlegający przepisom art. 24 i art. 29 rozporządzenia nr 883/2004].
   4. Obywatele UK zamieszkujący w państwie członkowskim UE (PL) i podlegający ustawodawstwu UK w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci, np. obywatel UK zamieszkały w RP wraz z członkami rodziny i pobierający wyłącznie emeryturę z UK [objęty ustawodawstwem PL na podstawie art. 11(3)(e) oraz podlegający przepisom art. 24 i art. 29 rozporządzenia podstawowego].
   5. Obywatele UE (RP), niewymienieni w pkt. 5.1. – 5.4, którzy w dniu zakończenia okresu przejściowego są pracownikami lub prowadzą działalność jako osoby pracujące na własny rachunek w UK i którzy podlegają ustawodawstwu państwa członkowskiego UE (PL) na podstawie tytułu II rozporządzenia nr 883/2004 lub są członkami ich rodzin bądź osobami pozostałymi przy życiu po ich śmierci, np. polski dyplomata zatrudniony w polskim konsulacie na terytorium UK, zamieszkały wraz członkami rodziny w PL i spędzający wraz z rodziną wakacje w PL [objęty ustawodawstwem PL na podstawie art. 11(3)(b) rozporządzenia nr 883/2004].
   6. Obywatele UK, niewymienieni w pkt. 5.1 – 5.4, którzy w dniu zakończenia okresu przejściowego są pracownikami lub prowadzą działalność jako osoby pracujące na własny rachunek w państwie członkowskim UE (PL), którzy podlegają ustawodawstwu UK na podstawie tytułu II rozporządzenia, lub są członkami ich rodzin bądź osobami pozostałymi przy życiu po ich śmierci, np. obywatel UK, zamieszkały w UK, który normalnie wykonuje pracę najemną w UK i PL, jeśli na podstawie art. 13 rozporządzenia nr 883/2004 podlega ustawodawstwu UK.
   7. Bezpaństwowcy i uchodźcy legalnie zamieszkujący w państwie członkowskim UE (PL) lub w UK, którzy znajdują się w jednej z sytuacji opisanych w pkt. 5.1. – 5.6., a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci, np. obywatel Pakistanu posiadający status uchodźcy w RP i mieszkający w RP wraz z członkami rodziny, w dniu zakończenia okresu przejściowego, zatrudniony w UK jako tłumacz [objęty ustawodawstwem UK na podstawie art. 13(2)(a) ) rozporządzenia nr 1408/71].
   8. Obywatele państw trzecich oraz członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci, którzy znajdują się w jednej z sytuacji opisanych w pkt. 5.1 – 5.6, pod warunkiem, że spełniają wymogi przewidziane w rozporządzeniu nr 859/2003, np. obywatel Indii, legalnie zamieszkały na terytorium RP i zatrudniony jako tłumacz zarówno w PL jak i w UK [objęty ustawodawstwem PL na podstawie art. 14(2)(b)(i) rozporządzenia nr 1408/71].

- którzy nieprzerwanie znajdują się w jednej z ww. sytuacji, dotyczących jednocześnie państwa członkowskiego UE (PL) i UK. W każdym z ww. przypadków UW zapewnia stosowanie zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego tak długo, jak długo sytuacja pozostaje niezmieniona lub jak długo dana osoba znajduje się w sytuacji dotyczącej jednocześnie PCz i UK bez przerwy. Ustalenie uprawnień do korzystania z  opieki zdrowotnej i finansowania jej kosztów w oparciu o UW - według zasad określonych w przepisach o koordynacji (tj. na podstawie dokumentów: EKUZ, S1, S2, S3, DA1 lub E106, E109, E120, E121, E123) - w każdym ww. przypadku powinno odbywać się indywidualnie w oddziale wojewódzkim NFZ właściwym dla miejsca zamieszkania w Polsce lub w tym oddziale, który wystawił dokument uprawniający do korzystania z opieki zdrowotnej poza państwem zamieszkania/ubezpieczenia.  

Zamieszkanie na terytorium RP, poświadczenia, ubezpieczenie zdrowotne

W okresie przejściowym zachowają ważność „Poświadczenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej”, wydane - na podstawie brytyjskich formularzy S1 (lub E106, E109, E120, E121) – przez oddziały wojewódzkie NFZ osobom ubezpieczonym w UK a zamieszkującym w Polsce (np. brytyjskim emerytom/rencistom, mieszkającym w Polsce członkom rodziny osób ubezpieczonych w UK), jednak nie dłużej niż do zakończenia okresu przejściowego, chyba że sytuacja życiowa posiadaczy poświadczeń nie ulegnie zmianie w trakcie i po zakończeniu okresu przejściowego. Każdy przypadek będzie rozpatrywany indywidualnie – na podstawie UW - przez oddziały wojewódzkie NFZ (patrz np. pkt 5.4.) 

Obywatele UK mający miejsce zamieszkania w Polsce, którzy przed dniem wystąpienia UK z UE korzystali ze świadczeń opieki zdrowotnej na koszt NHS (na podstawie odpowiednich formularzy wydanych przez tę instytucję) i które po Brexicie/po zakończeniu okresu przejściowego nie będą podlegali ustawodawstwu UK i nie będą podlegali obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce z jednego z tytułów wymienionych w art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373, z późn. zm.), np. z tytułu zatrudnienia lub samozatrudnienia, pobierania brytyjskiej emerytury lub renty transferowanej do Polski za pośrednictwem banku prowadzącego działalność na terytorium Polski, uzyskania statusu osoby bezrobotnej, ani nie będą podlegali obowiązkowi zgłoszenia do ubezpieczenia jako członkowie rodziny (dzieci, współmałżonkowie, krewni wstępni) na podstawie art. 67 ust. 3 lub 3a tej ustawy, będą mogli ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie art. 68 ww. ustawy, składając odpowiedni wniosek w oddziale wojewódzkim NFZ właściwym dla miejsca zamieszkania w Polsce. Dobrowolnie będą mogli ubezpieczyć się także obywatele UK już studiujący lub podejmujący studia na polskich uczelniach.

Obywatele RP powracający do Polski po Brexicie

Polscy obywatele powracający z UK do Polski, którzy z dniem wyjścia UK z UE lub po zakończeniu okresu przejściowego utracą prawo do świadczeń zdrowotnych na podstawie ustawodawstwa UK, będą mogli korzystać z opieki zdrowotnej na terytorium Polski na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tj.:

1. Po uzyskaniu tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, jednego z wymienionych w art. 66 ust. 1 tejże ustawy (np. z tytułu zatrudnienia lub samozatrudnienia, pobierania brytyjskiej emerytury lub renty transferowanej do Polski za pośrednictwem banku prowadzącego działalność na terytorium Polski, uzyskania statusu osoby bezrobotnej).
2. Osoby, które nie będą podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce ani nie będą podlegały obowiązkowi zgłoszenia do ubezpieczenia jako członkowie rodziny (dzieci, współmałżonkowie, krewni wstępni) na podstawie art. 67 ust. 3 lub 3a tej ustawy, będą mogły ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie art. 68 ww. ustawy, składając odpowiedni wniosek w oddziale wojewódzkim NFZ właściwym dla miejsca zamieszkania w Polsce.
   Uwaga: osoby zamierzające skorzystać z ubezpieczenia dobrowolnego w NFZ po powrocie z  UK do Polski powinny wcześniej uzyskać od właściwej instytucji brytyjskiej zaświadczenie potwierdzające wcześniejsze podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu w tym państwie (formularz E104/UK), w celu zwolnienia z opłaty za przerwę w ubezpieczeniu w Polsce;
3. Obywatele RP powracający z UK do Polski lub obywatele RP, którzy utracili prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych na koszt UK w związku z Brexitem, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego lub niemogący ubezpieczyć się dobrowolnie w Polsce ze względu na niskie dochody, będą mogli skorzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych należnych świadczeniobiorcom innym niż ubezpieczeni. Uprawnienia takie przysługują:
   1. Kobietom posiadającym obywatelstwo Polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Polski, w okresie ciąży, porodu i połogu;           
   2. Dzieciom posiadającym polskie obywatelstwo, do ukończenia przez nie 18 roku życia;
   3. Osobom spełniającym kryterium dochodowe określone w przepisach o pomocy społecznej – na podstawie decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wydanej na podstawie art. 54 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Dodatkowe informacje można uzyskać w oddziałach wojewódzkich i delegaturach NFZ oraz w Ministerstwie Zdrowia.

Materiały:

• Narodowy Fundusz Zdrowia
• informacja nt. konsekwencji uporządkowanego/umownego Brexitu 
• INFO_BXT_Z_WA_PL_WERSJA_28_01_2020.docx 0.03MBnote on implications of an orderly/contractual Brexit 
• INFO_BXT_Z_WA_EN_VERSION_27_01_2020.docx 0.02

Zasady pobytu Brytyjczyków w Polsce po brexicie

Wielka Brytania opuści Unię Europejską 1 lutego br. na podstawie umowy o wystąpieniu. Dokument ten zawiera między innymi przepisy regulujące zasady pobytu obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce po brexicie.

22 stycznia br. brytyjski parlament przyjął projekt ustawy implementującej umowę o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Po stronie UE do zawarcia umowy konieczna jest zgoda Parlamentu Europejskiego oraz Rady UE, jednak nie przewiduje się żadnych trudności w ich uzyskaniu. Głosowanie w Parlamencie Europejskim zaplanowane jest na 29 stycznia br. 

Główne założenia umowy wystąpienia to:

• wprowadzenie okresu przejściowego od daty wejścia w życie umowy do 31 grudnia 2020 r. W jego trakcie zasady pobytu oraz pracy obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin w Polsce pozostaną bez zmian. Swoboda przepływu osób pomiędzy Wielką Brytanią a UE zostanie zatem w tym okresie utrzymana;
• po zakończeniu okresu przejściowego obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin będą posiadać prawo pobytu w Polsce jeśli:
  • korzystali z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego,
  • w dalszym ciągu mieszkają w Polsce;
• prawo stałego pobytu będzie przysługiwać, co do zasady, po upływie 5 lat nieprzerwanego pobytu. Okresy legalnego pobytu lub pracy zgodnie z prawem Unii, przypadające na czas przed zakończeniem okresu przejściowego i po nim, będą wliczane do wymaganego okresu uprawniającego do nabycia prawa stałego pobytu;
• potwierdzeniem posiadania prawa pobytu lub prawa stałego pobytu będzie dokument zawierający adnotację, że został wydany zgodnie z umową wystąpienia;
• dokumenty (w formie przypominającej dowód osobisty) będą wydawały urzędy wojewódzkie właściwe ze względu na miejsce pobytu.

Obecnie planuje się, że obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin przebywający w Polsce będą mogli ubiegać się o wydanie wspomnianych dokumentów po zakończeniu okresu przejściowego. Dokumenty będą identyfikowały beneficjentów umowy wystąpienia po okresie przejściowym.

Podsumowując, po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej na podstawie umowy wystąpienia, Brytyjczycy przebywający w Polsce powinni udać się do urzędu wojewódzkiego, żeby uzyskać dokument pobytowy.