Sprzedaż poniżej kosztów lub sprzedaż z niezwykle wąskim marginesem zysku jest w niektórych krajach wprost zakazana, jest to również praktyka niedozwolona w prawie europejskim (art. 82 Traktatu rzymskiego). Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji reguluje zasady organizowania promocji handlowych jak również określa zasady wyprzedaży posezonowej. Regulacja ta została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów, a zwłaszcza konsumentów. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Jak zgodnie z prawem zorganizować wyprzedaż lub promocję?
Ustawodawca ten sposób sprzedaży poddał kontroli. W wyliczeniu negatywnym podał przypadki, w których wyprzedaż i promocja są dopuszczalne i nie stanowią czynu nieuczciwej konkurencji. Czynem nieuczciwej konkurencji jest sprzedaż polegająca na utrudnianiu małym przedsiębiorcom, dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2 po cenie nieuwzględniającej marży handlowej. Dotyczy to zwłaszcza sprzedaży poniżej kosztów własnych sprawcy czynu. Sprzedaż poniżej kosztów własnych nie wystarcza jeszcze do zakwalifikowania danego zachowania jako czynu nieuczciwej konkurencji. Konieczne jest ponadto wykazanie, iż do transakcji doszło w celu eliminacji innych przedsiębiorców. Jeżeli jednak taka sprzedaż jest dokonywana w celu:
-
wyprzedaży posezonowej, dokonywanej dwa razy w roku na koniec sezonu letniego i zimowego, trwającej każdorazowo nie dłużej niż miesiąc,
-
wyprzedaży ze względu na upływający termin przydatności towarów do spożycia lub upływającą datę minimalnej trwałości,
-
likwidacji obiektu handlowego, o ile sprzedaż taka trwa nie dłużej niż 3 miesiące od dnia podania do publicznej wiadomości informacji o likwidacji tego obiektu, a w przypadku likwidacji wszystkich obiektów handlowych przedsiębiorcy w związku z zaprzestaniem przez niego działalności handlowej - nie dłużej niż rok,
wtedy nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji.
Dozwolona jest sprzedaż poniżej kosztów dokonywana w innym celu, jakim w szczególności może być zamiar pozbycia się zapasów w obliczu trudności gospodarczych albo sezonowa wyprzedaż, promocja wyrobów (konkretnych) albo próba wejścia na rynek itp. W takich przypadkach odniesiony uboczny skutek w postaci nawet wyeliminowania przedsiębiorcy, nie będzie miał znaczenia.
Kiedy wyprzedaż lub promocja może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji?
Czynem nieuczciwej konkurencji jest taka sprzedaż konsumentom towarów lub usług, która jest połączona z przyznaniem wszystkim albo niektórym nabywcom towarów lub usług nieodpłatnej premii, w postaci towarów lub usług odmiennych od stanowiących przedmiot sprzedaży.
Przykład: Jeżeli kupisz dwa produkty X dostaniesz produkt Y lub upust na ten produkt. Przy czym produkt X jest zupełnie inny niż produkt Y.
Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie loterii promocyjnych (wygrasz samochód jeśli kupisz 10 swetrów marki X) jest formułowanie ofert w sposób stwarzający konsumentowi - niezależnie od wyniku losowania czy wiedzy konsumenta - pewność wygranej, jeżeli konsument złoży zamówienie na towar lub usługę objęte promocją albo zapłaci oferentowi z góry jakąkolwiek kwotę.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest organizowanie systemu sprzedaży lawinowej - polegającego na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych - w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji (jeśli sprowadzisz do nas kolejnego klienta dostaniesz 20% rabatu), które to osoby uzyskałyby podobne korzyści materialne wskutek nakłonienia kolejnych osób do udziału w systemie. Przy czym nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, jeśli spełnione zostaną następujące warunki:
-
korzyści materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzedaży pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług,
-
osoba rezygnująca z udziału w systemie sprzedaży ma prawo do odprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90% ceny zakupu wszystkich nabytych od organizatora nadających się do sprzedaży towarów, materiałów informacyjno-instruktażowych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w przeciągu 6 miesięcy poprzedzających datę złożenia rezygnacji organizatorowi systemu sprzedaży.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest wprowadzanie do obrotu przez sieci towarów w ilości przewyższającej 20% wartości obrotów, które stanowią własność właściciela sieci lub podmiotów zależnych.
Czynami nieuczciwej konkurencji mogą być czyny podobne do opisanych wyżej, które idą jeszcze dalej w ograniczaniu dostępu do rynku (stanowiące z reguły również niedozwolone praktyki monopolistyczne). Można tutaj wskazać:
-
bezpłatne rozdawanie towarów w celu eliminacji innych przedsiębiorców,
-
zmuszanie osób trzecich do bojkotu innych przedsiębiorców.
Pozycja dominująca przedsiębiorcy a sprzedaż po cenach promocyjnych?
Zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców. Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów. Mianowicie, warunkiem dyktowania innym podmiotom zachowań na rynku jest posiadanie przez przedsiębiorcę takiej pozycji dominującejj, że nie spotyka się on z istotną konkurencją na rynku krajowym lub lokalnym. Istnienie zaś pozycji dominującej domniemywa się, jeżeli udział przedsiębiorcy w rynku przekracza 40%. Zgodnie z orzecznictwem europejskim należy przyjąć, że z dominacją mamy do czynienia, jeżeli przedsiębiorca może zachowywać się w dużym stopniu niezależnie od swych konkurentów i klientów, a więc i konsumentów.
Jak kształtują się zasady odpowiedzialności karnej?
Ustawodawca określa zasady odpowiedzialności karnej w następujący sposób, że kto organizuje system sprzedaży lawinowej lub takim systemem kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
System sprzedaży lawinowej jest szczególną odmianą tzw. piramid finansowych. Wspólną cechą wszystkich odmian systemów o charakterze piramid jest zależność zysku od pozyskiwania nowych uczestników inwestujących pieniądze. W tym przypadku w grę nie wchodzi wpłacenie określonej kwoty w celu uzyskania prawa uczestnictwa, gdyż podstawowym elementem jest sprzedaż towarów. Uczestnik kupuje za określoną cenę produkty, a jego celem jest sprzedaż z zyskiem. Odbiorca nie płaci za uczestnictwo, lecz za produkt.
Pamiętaj, że:
-
Ustawodawca ten sposób sprzedaży poddał kontroli. W wyliczeniu negatywnym podał przypadki, w których wyprzedaż i promocja są dopuszczalne i nie stanowią czynu nieuczciwej konkurencji,
-
Czynem nieuczciwej konkurencji jest taka sprzedaż konsumentom towarów lub usług, która jest połączona z przyznaniem wszystkim albo niektórym nabywcom towarów lub usług nieodpłatnej premii,
-
Sprzedaż lawinowa - polega na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych - w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 153, poz. 1503 ze zmianami).