Propozycja świadczenia pieniężnego dla małoletnich ofiar wojny 1939-1945

3.7.2008

Poselski projekt ustawy o świadczeniu pieniężnym dla małoletnich ofiar wojny 1939-1945 oraz o zmianie niektórych innych ustaw jest teraz w Sejmie. Dotyczy on zasad ustalania i realizacji miesięcznego świadczenia pieniężnego przysługującego małoletnim ofiarom wojny 1939-1945 z tytułu wykonywania przymusowej pracy na rzecz III Rzeszy lub ZSRR.

Kogo dotyczy projekt?

Projekt dotyczy osób, które przeżyły represje okresu II wojny światowej i do tej pory nie uzyskały z tego tytułu jakichkolwiek świadczeń oraz satysfakcji moralnej.

Wnioskodawcy są przekonani, iż realizacja tej inicjatywy ustawodawczej zmierza do ostatecznego uregulowania problemu, który na regulację czeka już zbyt długo. Również w V kadencji Sejmu, mimo zaangażowania wielu posłów nie udało się - niestety - doprowadzić do uchwalenia projektowanej ustawy.

Uregulowanie tej kwestii jest w opinii wnioskodawców niezwykle istotne. Dzisiejsza trudna sytuacja materialna tych osób ma swoje źródło w tym, iż jako dzieci były one represjonowane, a tym samym pozbawione możliwości przygotowania się do życia, do zdobycia zawodu, aby po latach pracy móc uzyskać godziwe emerytury.

Gdzie obecnie uregulowane są kwestie uprawnień przysługujących poszkodowanym w czasie II wojny światowej?

W obowiązującym stanie prawnym kwestie uprawnień przysługujących szeroko rozumianej grupie osób poszkodowanych w czasie II wojny światowej reguluje szereg ustaw. Są to - ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, ustawa z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych oraz ustawa z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Liczna grupa osób zaliczanych do małoletnich ofiar wojny 1939-1945 pozostaje poza uregulowaniami przewidzianymi w przytoczonych ustawach. Stąd potrzeba przygotowania projektu ustawy przyznającego świadczenie tej grupie osób.

Kto skorzysta z nowej ustawy?

Zgodnie z zaproponowanymi rozwiązaniami z dobrodziejstw projektowanej ustawy skorzystają wyłącznie te osoby represjonowane, które w latach 1939-1945 jako dzieci podlegały represjom określonym w ustawie i były w tym okresie obywatelami polskimi, są nimi obecnie i posiadają stałe miejsce zamieszkania na terytorium RP.

Projekt ustawy definiuje pojęcie małoletniej ofiary wojny jako osoby, która nie miała ukończonych 16 lat i wobec której stosowano represje.

Projekt definiuje pojęcie represji wobec małoletniej ofiary wojny, określając, że jest to wykonywanie w okresie 1 września 1939 r. - 8 maja 1945 r., przez co najmniej 6 miesięcy, pracy przymusowej na rzecz III Rzeszy lub Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Ile ma wynieść świadczenie pieniężne?

Maksymalne świadczenie będzie przysługiwało w wysokości dodatku kombatanckiego i będzie ono waloryzowane na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jak ubiegać się o to świadczenie?

Uprawnienie do świadczenia będzie przyznawane decyzją Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Podstawą podjęcia takiej decyzji będzie wniosek zainteresowanej osoby, zaopiniowany przez właściwe stowarzyszenie osób poszkodowanych, a także dokumenty i dowody potwierdzające rodzaj i okres represji. Organami obowiązanymi do wypłaty świadczenia będą: właściwe organy rentowe na zasadach określonych w art. 5 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Wnioskodawcy zakładają, że minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego (minister pracy i polityki społecznej) powinien wydać rozporządzenie określające wymagane dokumenty i dowody potwierdzające rodzaj represji i okres jej trwania, szczegółowy tryb postępowania w sprawach składania i rozpatrywania wniosków na podstawie których Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydawałby decyzję stwierdzającą uprawnienie do świadczenia dla małoletniej ofiary wojny oraz wzór takiego wniosku, uwzględniając konieczność potwierdzenia uprawnień przysługujących zainteresowanej osobie.

Od kiedy nowe przepisy miałyby obowiązywać?

Zważywszy na konieczność ujęcia w budżecie środków finansowych, które zapewnią realizację projektowanej ustawy, ma ona wejść w życie z dniem 1 stycznia 2008 roku.

Wnioskodawcy tego projektu ustawodawczego przewidują, iż liczba przyszłych beneficjentów ustawy, jeśli szacować ją na podstawie danych Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę i innych organizacji z roku obecnego, wyniesie około 75 tysięcy osób. Roczne koszty funkcjonowania ustawy będą mieścić się w przedziale 90-120 mln złotych. Biorąc pod uwagę szacunkową liczbę beneficjentów ustawy należy pamiętać, że śmiertelność w tej grupie wiekowej osób jest wysoka i wynosi około 7,5% w skali roku. Z tego względu należy podkreślić, że udział świadczenia w wydatkach budżetowych będzie ulegał corocznemu zmniejszeniu.

Podstawa prawna: