Rodzeństwo przyrodnie na równi z rodzonym

Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, dziedziczy, na podstawie art. 932 § 4 k.c., w częściach równych rodzeństwo rodzone i przyrodnie spadkodawcy.

Wątpliwość powstała w związku z nowelizacją przepisów dotyczących dziedziczenia, która weszła w życie 28 czerwca 2009 roku. Zgodnie z art. 932 § 4 k.c. rodzeństwo spadkodawcy zostaje powołane do spadku dopiero wtedy, kiedy przynajmniej jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy). Wcześniej rodzeństwo dochodziło do spadku razem z małżonkiem zmarłego. Powszechnie przyjmowano, iż rodzeństwo przyrodnie traktować należy tak samo, jak rodzone. Nowe przepisy można jednak rozumieć w ten sposób, że rodzeństwo wchodzi w miejsce zmarłych rodziców. Jeśli rodzic nie dożył otwarcia spadku, to nie dziedziczy, więc nie można wejść w jego miejsce. Jeśli ktoś z rodzeństwa przyrodniego był dzieckiem takiego rodzica, to w efekcie nie będzie dziedziczyć.

SN nie zgodził się z taką wykładnią. Zwrócił uwagę, iż zgodnie z dosłownym brzmieniem ww. przepisu udział rodzica spadkodawcy, zmarłego przed otwarciem spadku, nie przypada "jego dzieciom", lecz "rodzeństwu spadkodawcy". Takie sformułowanie wyraźnie wskazuje, iż liczy się więź ze spadkodawcą, a nie z jego rodzicami. Inaczej mówiąc, przyrodnie rodzeństwo dochodzi do spadku nie w miejsce rodzica, lecz dlatego, że ma własny tytuł do dziedziczenia.

SN odwołał się również do uzasadnienia ustawy nowelizującej oraz celu nowelizacji. Z uzasadnienia wynika, iż zasada równego traktowania rodzeństwa uznana została za utrwaloną i nowelizacja nie miała jej usuwać. Zmiana przepisów miała zaś na celu poszerzenie kręgu osób powołanych do dziedziczenia, zatem brak jest argumentów, by w drodze interpretacji przepisów krąg ten zacieśniać przez wyłączanie rodzeństwa przyrodniego.

Uchwała z dnia 14 października 2011 roku, sygn. akt III CZP 49/11