Świadczenie wyrównawcze z tytułu rozwiązania umowy z pośrednikiem handlowym

27.5.2006

Zgodnie z dyrektywy Rady 86/653/EWG z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek (Dz.U. L 382, str. 17, ze zm.) państwa członkowskie mają obowiązek podjęcia środków niezbędnych w celu zapewnienia, że po rozwiązaniu umowy agencyjnej przedstawicielowi handlowemu przysługuje świadczenie wyrównawcze lub odszkodowanie.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości dokonał wykładni niektórych przepisów tej dyrektywy w swym niedawnym orzeczeniu:

„Wykładni art. 19 dyrektywy Rady 86/653/EWG z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek, należy dokonywać w ten sposób, że świadczenie wyrównawcze z tytułu rozwiązania umowy przewidziane w art. 17 ust. 2 tej dyrektywy nie może zostać zastąpione, zgodnie z postanowieniami porozumienia zbiorowego, przez świadczenie ustalone na podstawie kryteriów innych niż ustanowione w wymienionym przepisie, chyba że zostanie wykazane, iż zastosowanie postanowień porozumienia gwarantuje przedstawicielowi handlowemu we wszystkich przypadkach świadczenie wyrównawcze w wymiarze równym lub wyższym od tego, który wynikałby z zastosowania wymienionego przepisu.
W ramach ustalonych w art. 17 ust. 2 dyrektywy 86/653 Państwom Członkowskim przysługuje swoboda uznania, z której mogą korzystać w szczególności z uwzględnieniem kryterium słuszności.

Trybunał orzekł również, że system ustanowiony w art. od 17 do 19 dyrektywy ma charakter bezwzględnie obowiązujący, szczególnie w kwestii ochrony przedstawiciela handlowego po rozwiązaniu umowy. Zleceniodawca nie może więc obejść powołanych przepisów za pomocą prostego zabiegu polegającego na zastosowaniu klauzuli wyboru prawa, bez względu na to, czy wybór został dokonany ze szkodą dla przedstawiciela handlowego, czy też nie.

Pojęcia użyte do wprowadzenia wyjątków od ogólnej zasady ustanowionej przez uregulowanie wspólnotowe, takiej jak ta wynikająca z systemu świadczeń wyrównawczych przewidzianego w art. 17 dyrektywy, powinny podlegać ścisłej wykładni.

Art. 19 dyrektywy przewiduje możliwość odstąpienia przez strony od przepisów art. 17 dyrektywy przed wygaśnięciem umowy agencyjnej, pod warunkiem, że przewidziane odstępstwo nie będzie niekorzystne dla przedstawiciela handlowego. Należy stwierdzić, że ocena, czy odstępstwo to ma charakter niekorzystny, powinna być dokonywana w chwili wprowadzenia go przez strony. Nie mogą one zgodzić się na odstępstwo, nie wiedząc, czy po rozwiązaniu umowy okaże się ono korzystne czy niekorzystne dla przedstawiciela handlowego. Art. 19 dyrektywy powinien być zatem rozumiany w taki sposób, iż odstępstwo od postanowień art. 17 dyrektywy jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy ex ante (przed faktem) można wykluczyć, że po rozwiązaniu umowy okaże się ono niekorzystne dla przedstawiciela handlowego.

Jak stwierdził ETS, chociaż system ustanowiony przez art. 17 dyrektywy ma charakter bezwzględnie obowiązujący i ustala określone ramy prawne, to jednak nie daje on szczegółowych wskazówek dotyczących sposobu obliczania wymiaru świadczenia wyrównawczego z tytułu rozwiązania umowy. W powyższych ramach państwom członkowskim przysługuje swoboda uznania w zakresie wyboru sposobu obliczania wymiaru świadczenia wyrównawczego. Komisja przedłożyła Radzie, do czego była zobowiązana na mocy art. 17 ust. 6 dyrektywy, sprawozdanie dotyczące stosowania art. 17 dyrektywy Rady w sprawie koordynacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek, przedstawione w dniu 23 lipca 1996 r. [COM(96) 364 wersja końcowa]. Sprawozdanie to dostarcza szczegółowych informacji dotyczących faktycznego obliczania świadczenia wyrównawczego i jego celem jest ułatwienie dokonywania bardziej jednolitej wykładni art. 17.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie C-465/04 Honyvem Informazioni Commerciali Srl przeciwko Mariella De Zotti; Dz. Urz. UE serii C nr 31 z 05.02.2005

Komentarze