W obecnej sytuacji ekonomicznej wielu przedsiębiorców zatrudnia pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych. Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia czy też umowy o dzieło nie mają jednak żadnych uprawnień pracowniczych, gdyż są one uzależnione od istnienia stosunku pracy opartego na umowie o pracę. Osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnmoiprawnych nie mają w szczególności prawa do urlopu wypoczynkowego, który to przywilej zastrzeżony został tylko dla osób świadczących pracę na podstawie umowy o pracę. Pogląd ten przedstawił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 10 października 1980r.:
Prawo do urlopu przysługuje pracownikowi, a więc osobie świadczącej pracę na podstawie stosunku pracy, bez względu na podstawę prawną jej powstania. Oznacza to, że podstawową przesłanką roszczenia o urlop jest istnienie stosunku pracy. Wypłata ekwiwalentu pieniężnego dopuszczalna jest w sytuacjach ściśle określonych przepisami prawa (art. 171 kp), jednak roszczenie to jest surogatem urlopu, a zatem nie może być odmiennie traktowane.
Oznacza to, że także prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przysługuje tylko pracownikom.
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 października 1980 r., sygn. I PRN 100/80, Monitor Prawniczy 1999/9/3