6.5.2019
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Prawo pracy gwarantuje pracownikom szereg urlopów oraz zwolnień od pracy. W niniejszym artykule przedstawiono pokrótce niektóre z nich.
Urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy to coroczna, nieprzerwana i płatna przerwa w wykonywaniu pracy Urlop ma być wykorzystany w naturze. Pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu wypoczynkowego.
Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego
Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, uzyskuje z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Za każdy miesiąc ma prawo do 1/12 z 20 dni (czyli 1,66 dnia) – tj. nabywa się prawo do urlopu z dołu.
Prawo do kolejnych urlopów nabywa się w każdym następnym roku kalendarzowym – tj. nabywa się prawo do urlopu z góry.
W razie ustania stosunku pracy i nawiązania w trakcie roku kalendarzowego wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu przepracowanego u danego pracodawcy. W takim przypadku 1 miesiąc odpowiada 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Dotyczy to także uprawnienia do kolejnego urlopu w przypadku zatrudnienia w trakcie roku kalendarzowego.
Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Wymiar urlopu zależy od ogólnego stażu pracy – tzn. wszystkich okresów zatrudnienia. Wynosi on:
- 20 dni - przy okresie zatrudnienia krótszym niż 10 lat,
- 26 dni - przy okresie zatrudnienia wynoszącym co najmniej 10 lat.
Przy zatrudnieniu w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia np. przy ½ etatu jest to 10 lub 13 dni.
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy
Wlicza się także okresy zakończonej nauki:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
- szkoły policealnej - 6 lat,
- szkoły wyższej - 8 lat.
Okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Udzielanie urlopu wypoczynkowego
Urlop powinien być udzielony w tym roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Urlop powinien być udzielony zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. W braku takiego planu następuje to na podstawie porozumienia pracownika z pracodawcą.
Pracownik może wykorzystać 4 dni urlopu na swój wniosek, który pracodawca uwzględnia (tzw. „urlop na żądanie”).
Urlop może być wykorzystany w częściach na wniosek pracownika, przy czym jedna część ma obejmować co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Pracodawca może jednostronnie udzielić urlopu pracownikowi w okresie wypowiedzenia.
Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (rodzicielskim). Dotyczy to także pracownika-ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub ojcowskiego. Pracodawca ma w takiej sytuacji obowiązek udzielenia urlopu wypoczynkowego.
W razie niewykorzystania urlopu w roku kalendarzowym udziela się go do 30 września następnego roku.
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy (20 dni x 8 godzin = 160 godzin; 26 dni x 8 godzin = 208 godzin).
Gdy pracownika obowiązuje niższa dobowa norma czasu pracy jego dzień urlopu odpowiada tej niższej normie (np. 7 godzin w przypadku pracownika niepełnosprawnego – 20 dni x 7 godzin = 140 godzin; 26 dni x 7 godzin = 182 godziny).
Zmiana terminu wykorzystania urlopu wypoczynkowego
Pracodawca ma obowiązek zmiany terminu w przypadku:
- choroby pracownika,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- powołania na ćwiczenia wojskowe,
- urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i ojcowskiego.
Te okoliczności powodują również przerwanie udzielonego urlopu
Pracodawca może zmienić termin urlopu:
- na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami
- z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby zakłócenia toku pracy
Odwołanie z urlopu wypoczynkowego
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wtedy kiedy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nie przewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. W takim przypadku pracodawca jest obowiązany pokryć pracownikowi koszty związane bezpośrednio z odwołaniem go z urlopu
Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy
Urlop jest płatny i pracownikowi przysługuje wynagrodzenie takie jakie otrzymałby gdyby w tym czasie pracował
Stałe składniki wynagrodzenia bierze w wysokości przysługującej za miesiąc, w którym korzysta z urlopu
Zmienne składniki bierze się w przeciętnej wysokości z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc korzystania z urlopu. w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy
Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy
W razie niewykorzystania urlopu w naturze, przysługuje ekwiwalent pieniężny. Przysługuje tylko gdy to nie wykorzystanie urlopu następuje z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.
Nie wypłaca się ekwiwalentu, gdy pracownik i pracodawca postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej między nimi bezpośrednio po rozwiązaniu bądź wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Urlop bezpłatny
Jest to urlop, podczas którego ulegają zawieszeniu prawa oraz obowiązki stron stosunku pracy. Pracownik nie świadczy pracy, a pracodawca nie płaci wynagrodzenia. Jest udzielany na pisemny wniosek pracownika
Co do zasady okres udzielonego urlopu bezpłatnego nie jest wliczany do okresów pracy, od jakich zależą uprawnienia pracownicze. Są jednak urlopy bezpłatne wliczane do okresów pracy, jak np. urlop bezpłatny udzielany za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
Urlop szkoleniowy
Taki urlop przysługuje pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe, czyli zdobywającemu wiedzę z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy.
Jest to urlop płatny.
Wymiar tego urlopu wynosi:
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe
- 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego
Zwolnienia od pracy
Zwolnienia od pracy są przewidzianymi przepisami przerwami w wykonywaniu pracy. Potocznie nazywa się je urlopem okolicznościowym.
Zwolnienia takie są udzielane ze względu na szczególne okoliczności:
- w celu załatwienia spraw osobistych i rodzinnych,
- w celu wykonywania obowiązków społecznych lub obywatelskich.
Takimi zwolnieniami są np.:
- na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia;
- dla pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi;
- w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy w wymiarze 2 dni;
- w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką w wymiarze 1 dnia;
- przysługujące pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 14 w wymiarze 16 dni lub 2 dni.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 917, ze zm.);
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14, ze zm.);
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 1632).
Na podst.: www.gov.pl/web/rodzina
Potrzebujesz porady prawnej?
Uprawnienia pracownicze rodziców
Ochrona kobiet w ciąży Stan ciąży pracownicy powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą (...)
Wymiar urlopu nauczycielskiego
Nauczycielowi - jak każdemu innemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy, jednak specyfika tego zawodu jest powodem, dla którego nauczyciel może skorzystać jeszcze z kilku innych rodzajów urlopu. Urlop wypoczynkowy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano (...)
Kontrola pracownika przebywającego na chorobowym przez pracodawcę
Pracodawcy są uprawnieni do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez pracowników zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, na podstawie art. 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 (...)
Zwolnienia z kas fiskalnych na 2018 rok
Zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących Rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących określono zwolnienia na czas określony niektórych (...)
Drobni przedsiębiorcy a VAT - stan prawny na 1 styczeń 2008 r.
Przepisy regulujące podatek VAT zawiera ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług. Obecnie obowiązująca ustawa dostosowała w zasadzie nasze przepisy do zasad wyrażonych w dyrektywach europejskich, a szczególnie w VI Dyrektywie, zastąpionej następnie Dyrektywą (...)
Jak przeprowadzane są zwolnienia grupowe?
Zwolnienia grupowe to szczególny tryb rozwiązywania umów o pracę z grupą pracowników, z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Przeczytaj, w jaki sposób przeprowadzić zwolnienia grupowe i jakie obowiązki ma pracodawca, który to robi. ##baner## Co to są zwolnienia (...)
Ewidencja czasu pracy - jak prowadzić ewidencję czasu pracy?
Czy konieczny jest harmonogram czasu pracy? Zgodnie z Kodeksem pracy, czas pracy jest to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Czas pracy ma charakter planowany. W związku z tym pracodawca ma obowiązek (...)
Jak rozliczyć czas pracy pracowników?
Rozliczanie czasu pracy pracownika Jeśli w okresie rozliczeniowym pracownik pracował dodatkowo, poza normalnym czasem pracy, to konieczne jest rozliczenie czasu pracy pracownika w celu ustalenia rekompensaty dodatkowo przepracowanych godzin. Przypomnieć należy, że ustalanie i rozliczanie pracownikom (...)
Udzielenie urlopu pracownikowi nie sprowadza się jedynie do zaakceptowania wniosku urlopowego, ale jest o wiele bardziej skomplikowane, zwłaszcza dla pracodawcy zatrudniającego większą liczbę pracowników. Pogodzenie potrzeb pracodawcy zapewnienia niezakłóconego procesu produkcyjnego (...)
Ustawa o podatku od towarów i usług i rozporządzenia wykonawcze bo niej przewidują tzw. zwolnienie podmiotowe oraz różne zwolnienia przedmiotowe od podatku od towarów i usług (VAT). Zwolnienie dla drobnych przedsiębiorców Zgodnie z ustawą o podatku od towarów (...)
Urlop na żądanie - czyli co zrobić, jeżeli pracodawca nie chce dać Ci urlopu?
Kodeks pracy przyznaje pracownikowi prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Poza tym prawo to jest chronione w bardzo wysokim stopniu a mianowicie pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu. Pracownicy borykają się jednak z podstawowymi problemami co do niechęci (...)
Nowelizacja zasad szkolenia pracowników
Z dniem 16 lipca 2010 roku wchodzi w życie Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1998.21.94). Wprowadza ona do Kodeksu pracy art. 103 z ind. 1 do 103 z ind. 6, które regulują kwestie podnoszenia kwalifikacji pracowników. (...)
Kto i kiedy musi montować kasy fiskalne?
Czego dotyczyrozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2006 r.? W zasadzie wszyscy podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot (...)
Jak zmienić sposób płacenia podatków i prowadzenia księgowości?
Jeśli prowadzisz firmę, jednym z twoich obowiązków jest terminowe opłacanie podatków i prowadzenie księgowości. Jeżeli wybrałeś daną formę opodatkowania i zasady płacenia zaliczek nie oznacza to, że nie możesz tego zmienić. Dowiedz się, jak dokonać zmiany formy opodatkowania (...)
Ułatwienia dla początkujących ryczałtowców
Zryczałtowanie podatku oznacza jego wymierzanie w sposób uproszczony w stosunku do zasad ogólnych (tj. podatku dochodowego od osób fizycznych, opłacanego przy zastosowaniu podstawy obliczania podatku, o której mowa w art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób (...)
Drobni przedsiębiorcy, a zwolnienie z podatku od towarów i usług
Rok 2011 przyniósł poważne zmiany w zakresie warunków, jakie musi spełnić przedsiębiorca, aby uzyskać uprawnienie do zwolnienia z podatku VAT. Poprzedni stan prawny został dokładnie omówiony w artykule pt. „Drobni przedsiębiorcy, a VAT” w związku z czym niniejsze (...)
Dla kogo kasy fiskalne w 2008 roku?
Jakie przepisy regulują, którzy podatnicy powinni zainstalować kasy fiskalne? Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług (VAT), w zasadzie wszyscy podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników (...)
Ułatwienia dla ojców i wparcie dla rodzin. Oto co oznacza ustawa rodzinna
Prezydent Bronisław Komorowski podpisał i skierował do Sejmu projekt ustawy rodzinnej, która ułatwić ma rodzicom łączenie pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi.Celem projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw jest wprowadzenie rozwiązań ułatwiających (...)
Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Wspomniana ustawa zastąpiła dotychczasową ustawę z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty (...)
14 kwietnia 2020 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe z dnia dot. nowej preferencji w podatku dochodowym od osób fizycznych dla młodych osób. Przeczytaj najważniejsze tezy, jakie z nich wynikają. ##baner## Istota ulgi dla młodych Objaśnienia dotyczą stosowania (...)
