Zasady podwyższania świadczeń emerytalno-rentowych zgodne z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Łodzi dotyczące wysokości świadczenia emerytalnego.

Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności art. 194 a ust. 4 i 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie różnicującym mechanizm stopniowego podwyższania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych wyłącznie w zależności od wieku uprawnionych z art. 2 i art. 32 Konstytucji.

Przepisy ustawy budżetowej na rok 1993 wprowadziły mniej korzystne dla emerytów i rencistów zasady określania wysokości emerytur i rent. Do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury lub renty przyjęto kwotę bazową równą 91 proc. przeciętnego wynagrodzenia w miejsce kwoty dotychczasowej odpowiadającej 100 proc. odpowiednio obliczonego przeciętnego wynagrodzenia. Zostało to zakwestionowane orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego (syg. akt K 16/93 ), które Sejm odrzucił większością 2/3 głosów. W 2004 r. przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadziły stopniowe podwyższanie świadczeń emerytalno-rentowych obliczonych od kwoty bazowej stanowiącej mniej niż 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia biorąc przy tym pod uwagę wiek osoby uprawnionej do otrzymania tego świadczenia. Dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1930 roku przewidziano podwyższenie kwoty bazowej do 96,5 proc. od 1 marca 2005 r. i 100 proc. od 1 marca 2006 r. Dla osób urodzonych po 31 grudnia 1929 roku ustalono wzrost kwoty bazowej od 94,5 proc. w 2007 roku, 96 proc. w 2008 roku i 98 proc. w 2009 roku. Kwota bazowa 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia została przewidziana dla tych świadczeniobiorców od 1 marca 2010 roku, a zatem cztery lata później niż w przypadku osób urodzonych przed 1 stycznia 1930 roku.

Porady prawne

Stanisława K, urodzona 12 grudnia 1939 r. pobierała emeryturę, dla której ustalono kwotę bazową stanowiącą 93 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Od 1 lipca 2004 r. zmieniono podstawę wymiaru emerytury wyliczając ją z 10 kolejnych lat kalendarzowych co dało wskaźnik 97,08 proc. i jednocześnie przyjęto kwotę bazową obowiązującą na 31 sierpnia 1996 r. W 2006 r. Stanisława K. złożyła wniosek o ponowne przeliczenie jej świadczenia emerytalnego. Organ rentowy powołując się na treść art. 194a ust.

4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury. Zdaniem ZUS, należne wnioskodawczyni podwyższenie świadczeń będzie wypłacane w etapach, począwszy od 1 marca 2007 r. Stanisława K. odwołała się do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Rozpatrując odwołanie sąd powziął poważne wątpliwości co do zgodności kwestionowanych przepisów z Konstytucją. Zdaniem sądu ustawodawca, aby pozostawać w zgodzie z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej i równością wobec prawa - powinien rozważyć przyjęcie mechanizmu wyrównywania świadczeń systemem kroczącym, tzn. w równym stopniu wyrównującym corocznie zaniżone świadczenia, poczynając od osób legitymujących się najniższą kwotą bazową - niezależnie od daty urodzenia tych osób.

Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 194a ust. 4 i 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 32 Konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność orzekania. Zdaniem Trybunału, różnicowanie mechanizmu stopniowego podwyższania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych w zależności od wieku uprawnionych jest zgodne z Konstytucją.

Kwestionowane przepisy różnicują świadczeniobiorców ze względu na wiek. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zaskarżone przepisy mają jednak charakter czasowy, a ich celem jest usunięcie wprowadzonych zróżnicowań. Służą zatem lepszej realizacji zasady równości w dłuższej perspektywie. Z materiałów parlamentarnych wynika, że rozłożenie w czasie usuwania istniejących zróżnicowań podyktowane było koniecznością uwzględnienia możliwości finansowych systemu ubezpieczeń społecznych i zapewnienia równowagi systemu finansów publicznych. W ocenie Trybunału zastosowane kryterium zróżnicowania pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią tej regulacji. Osoby starsze najdłużej pobierały świadczenia w mniejszej wysokości i potrzeba zapewnienia stanu zgodnego z zasadą równości jest w ich przypadku najbardziej nagląca. Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie nie ma jednak charakteru arbitralnego i mieści się w granicach swobody regulacyjnej przysługującej ustawodawcy.

Wyrok jest ostateczny.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2007 r., sygn. akt P 36/06 


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • kantowicz jan 2014-03-01 08:36:17

    Dzień dobry.Opiekuję się mamą niepełnosprawną leżącą.Ma przyznaną emeryturę po 32-latach pracy po ostatniej waloryzacji 900.60pln.wraz zdodatkiem pielęgnacyjnym.ZUStwierdzi że kiedyś były niskie zarobki i nieda się tego inaczej wyliczyć?mama ma teraz 80lat niema dokumentów dotyczących ustalenie świadczenia bo spłoną budynek mieszkalny czy można ją zwaloryzować ?


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika