Stan faktyczny
Jestem obcokrajowcem, do Polski przyjechałem w 1993 r. i rozpocząłem studia. W okresie studiów przebywałem na podstawie ciągu wiz pobytowych, a następnie rocznej karty czasowego pobytu. W Polsce przebywam na podstawie dwuletniej karty czasowego pobytu. Wniosek o tę kartę złożyłem w listopadzie 2000 r. na podstawie otrzymanego 2 miesiące wcześniej zezwolenia na zatrudnienie w pewnym wydawnictwie. Dodatkowo okazałem umowę o dzieło (podpisaną z tym wydawnictwem) oraz ich "gotowość do współpracy ze mną w ciągu najbliższych 2 lat". Oprócz tego we wniosku oświadczyłem, że zamierzam bronić pracę magisterską (na jesieni 2000 r. posiadałem jedynie absolutorium). Moje oświadczenie nie było poparte żadnymi dokumentami, więc przypuszczam, iż decyzja o przyznaniu karty podjęta była wyłącznie na podstawie zezwolenia na zatrudnienie. Niestety wydawnictwo nie dotrzymało obietnic o zatrudnieniu i zrezygnowało z moich usług. W praktyce zrealizowałem tam tylko 1 krótkoterminową umowę o dzieło. Przez ok. rok pisałem pracę magisterską i szukałem nowej pracy zarobkowej. W tym okresie utrzymywałem się z pieniędzy przysłanych mi wcześniej przez rodziców (do wniosku o kartę dołączyłem zaświadczenie z polskiego banku o posiadanych oszczędnościach). Pracę magisterską obroniłem w marcu 2002 r. W tym samym okresie znalazłem firmę, która mnie zatrudniła na etacie od kwietnia 2002 r. (oczywiście uzyskawszy wcześniej zezwolenie na zatrudnienie cudzoziemca). Wkrótce zamierzam starać się o kolejną kartę czasowego pobytu na podstawie zezwolenia na zatrudnienie w nowej firmie. Czy organ wydający karty ma podstawy, aby mnie w jakikolwiek sposób "ukarać" za to, iż miałem pracować w pewnej firmie, a nie pracowałem? W szczególności interesuje mnie, czy mogą odmówić mi wydania następnej karty? Jeśli grożą mi jakieś konsekwencje za opisane postępowanie, to jak się zachować w tej sytuacji, aby nie stracić ciągłości legalnego pobytu w Polsce? Jest to dla mnie ważne, gdyż w niedalekiej przyszłości chciałbym uzyskać kartę stałego pobytu.
Opinia prawna
Wojewoda, czyli organ właściwy do wydania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony (tzw. zezwolenie na pobyt czasowy), nie ma podstaw do tego, by Pana "ukarać" za to, że miał Pan pracować w pewnej firmie, a nie pracował Pan.
Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach (UC) „cudzoziemcowi cofa się udzielone zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony albo odmawia się przedłużenia tego zezwolenia, jeżeli:
1) ustała przyczyna, dla której zostało udzielone,
2) wystąpi którakolwiek z okoliczności wymienionych w art. 13 ust. 1.”
Okoliczności wymienione w art. 13 ust. 1 są następujące:
1) wydana została ostateczna decyzja o wydaleniu,
2) została wydana ostateczna decyzja o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
3) cudzoziemiec został skazany prawomocnym wyrokiem:
a) w Rzeczypospolitej Polskiej za przestępstwo umyślne na karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności,
b) za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego,
4) istnieje uzasadnione podejrzenie, że cudzoziemiec prowadzi działalność mającą na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części terytorium, obalenie przemocą ustroju lub osłabienie mocy obronnej Rzeczypospolitej Polskiej, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
5) istnieje uzasadnione podejrzenie, że cudzoziemiec prowadzi działalność terrorystyczną, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
6) istnieje uzasadnione podejrzenie, że cudzoziemiec przewozi lub przenosi przez granicę, bez wymaganego zezwolenia, broń, amunicję, materiały wybuchowe, materiały promieniotwórcze lub środki odurzające bądź psychotropowe, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
7) istnieje uzasadnione podejrzenie, że cudzoziemiec prowadzi działalność polegającą na umożliwianiu innym osobom przekraczania wbrew przepisom granicy, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność albo przekroczył granicę wbrew przepisom,
8) istnieje uzasadnione podejrzenie, że jego wjazd lub pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mają inny cel niż deklarowany,
9) pobyt cudzoziemca zagroziłby zdrowiu publicznemu,
10) cudzoziemiec nie wywiązuje się z zobowiązań podatkowych wobec Skarbu Państwa,
11) wjazd i pobyt cudzoziemca są niepożądane ze względu na zobowiązania wynikające z postanowień ratyfikowanych umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską,
12) jego wjazd lub pobyt są niepożądane ze względu na inne zagrożenia dla bezpieczeństwa i obronności państwa albo z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego.
W przedstawionym stanie faktycznym nie wskazuje Pan na żadną z powyższych okoliczności. Przyjmujemy zatem, że nie występują. Pozostaje zatem rozważenie, czy zachodzi przesłanka określona w art. 22 ust. 2 pkt 1) UC, czyli czy nie ustała przyczyna, dla której zezwolenie zostało udzielone. Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że przyczyną, dla której zostało wydane zezwolenie było uzyskanie przez Pana zezwolenia na zatrudnienie. Słusznie wskazuje Pan, że nie mogła to być kontynuacja studiów, skoro nie przedstawił Pan wymaganego zaświadczenia szkoły wyższej o kontynuowaniu nauki (§ 14 ust. 7 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad, trybu postępowania oraz wzorów dokumentów w sprawach cudzoziemców).
Wojewoda mógłby zatem cofnąć Panu zezwolenie wówczas, gdy cofnięte byłoby zezwolenie za zatrudnienie. To jednak nie nastąpiło. Skoro zaś art. 22 przewiduje wyczerpujący katalog przyczyn cofnięcia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony to wojewoda nie ma podstaw do tego, by to uczynić w Pana przypadku.
Art. 50 ust. 11 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu stanowi, że zezwolenie na zatrudnienie podlega cofnięciu, jeżeli:
- cudzoziemiec wykonuje pracę niezgodnie z uzyskanym zezwoleniem
- albo nastąpiła utrata uprawnień do wykonywania pracy,
- albo gdy cudzoziemiec wykonujący za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w sposób rażący i uporczywy narusza te przepisy.
Żadna z powyższych sytuacji w Pana przypadku nie nastąpiła.
Zgodnie z § 5 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad i trybu wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców, jeżeli zakończenie pracy nastąpiło przed upływem terminu, na który cudzoziemcowi zostało wydane zezwolenie, pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym na piśmie właściwego wojewodę oraz zwrócić wojewodzie wydane przez niego zezwolenie. Zatem to pracodawca powinien powiadomić wojewodę o rezygnacji z zatrudnienia Pana jako cudzoziemca. Nie był to Pana obowiązek.
Art. 18 UC stanowi, że zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony może być udzielone na okres do 2 lat i przedłużane każdorazowo na kolejne okresy, nie dłuższe jednak niż 2 lata.
Przedłużenie zezwolenia może nastąpić po stwierdzeniu istnienia okoliczności uzasadniających dalsze zamieszkiwanie cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności okoliczności, o których mowa w art. 17 ust. 2 UC. Zatem tak jak przy poprzednim wniosku o udzielenie zezwolenia, przy składaniu kolejnego wniosku musi Pan wykazać istnienie okoliczności uzasadniających Pana zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 6 miesięcy (art. 17 ust. 1 UC).
Wojewoda odmówi Panu udzielenia zezwolenia:
- jeśli w momencie wydawania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony powyższa przesłanka nie będzie spełniona lub
- zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 13 ust. 1 UC.
Zatem jeżeli posiada Pan obecnie pozwolenie na zatrudnienie (zakładamy że wskazuje ona konkretnego nowego pracodawcę) to Wojewoda powinien uwzględnić tę okoliczność, a nie zajmować się kwestią czy pracował Pan wcześniej u konkretnego pracodawcy czy też nie; bo to mogło by być ewentualnie badane przy procedurze cofnięcia zezwolenia, a nie udzielenia zezwolenia (jego przedłużenia).
Decyzja o odmowie udzielenia zezwolenia powinna być precyzyjnie uzasadniona. Stanowisko organów orzekających odmawiające udzielenia zezwolenia cudzoziemcowi na zamieszkanie na czas oznaczony, może mieć miejsce tylko wówczas, gdy przesłanki odmowy są wyraźnie sprecyzowane i dowodowo umotywowane, a także mające oparcie w obowiązującym stanie prawnym (wyrok NSA w Warszawie z dnia 7 lipca 2000r. SA 2418/99 Palestra 2000/9-10/181). Wojewoda nie może w sposób dowolny decydować o możliwości udzielenia zezwolenia. Jego decyzja musi być oparta o obowiązujące przepisy prawa.
Stan prawny na 19 grudnia 2003 r.