Zawód tłumacza przysięgłego określony przepisami ustawy

27.1.2005

27 stycznia 2005 r. weszła w życie ustawa o tłumaczach przysięgłych uchwalona w listopadzie poprzedniego roku. Akt ten określa warunki i tryb nabywania oraz utraty prawa wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, a także zasady wykonywania tego zawodu, jednak jego stosowanie wyłączone jest w stosunku do tłumaczy języka migowego oraz innych systemów komunikacji niebędących językami naturalnymi.

Kto może zostać tłumaczem przysięgłym?

Tłumaczem przysięgłym może być osoba fizyczna, która:

ma obywatelstwo polskie albo obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub, na zasadach wzajemności, obywatelstwo innego państwa,
zna język polski (co potwierdza zdanie egzaminu na tłumacza przysięgłego),
ma pełną zdolność do czynności prawnych,
nie była karana za przestępstwo umyślne, przestępstwo skarbowe lub za nieumyślne przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego,
ukończyła magisterskie studia wyższe na kierunku filologia lub ukończyła magisterskie studia wyższe na innym kierunku i studia podyplomowe w zakresie tłumaczenia, odpowiednie dla danego języka,
złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin z umiejętności tłumaczenia z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski.

Kto przeprowadza egzamin na tłumacza przysięgłego?

W tym celu zostanie stworzona Państwowa Komisja Egzaminacyjna na czteroletnią kadencję, której 11 członków powołuje i odwołuje, w drodze decyzji. Minister Sprawiedliwości. Członkowie komisji powoływani są spośród osób wyróżniających się wysokim poziomem wiedzy w zakresie języków obcych i technik tłumaczeniowych, w tym z:

czterech spośród nauczycieli akademickich zatrudnionych w szkołach wyższych na kierunku filologia, wskazanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego,
trzech spośród tłumaczy przysięgłych będących członkami organizacji zrzeszających tłumaczy, wskazanych przez te organizacje,
trzech wskazanych przez Ministra Sprawiedliwości,
jednego wskazanego przez ministra właściwego do spraw pracy.

Na wniosek Komisji, Minister Sprawiedliwości może powołać nie więcej niż dwóch konsultantów, spełniających wymagania określone dla członków Komisji, do udziału w przeprowadzeniu egzaminu z określonego języka. Członkom Komisji oraz konsultantom przysługuje wynagrodzenie za udział w pracach Komisji oraz zwrot kosztów podróży i noclegów na zasadach określonych w przepisach dotyczących należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Przed upływem kadencji członek Komisji może być odwołany wskutek niewykonywania obowiązków członka, niezdolności do ich wykonywania albo zrzeczenia się członkostwa.

Jak wygląda egzamin na tłumacza przysięgłego?

Egzamin na tłumacza przysięgłego składa się z dwóch części:

1) tłumaczenia pisemnego, z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski,

2) tłumaczenia ustnego, z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski.

Egzamin na tłumacza przysięgłego uważa się za zdany w przypadku uzyskania pozytywnych ocen z obu części egzaminu. W razie niedostatecznego wyniku egzaminu kandydat na tłumacza przysięgłego może przystąpić do ponownego jego składania nie wcześniej niż po upływie roku od daty poprzedniego egzaminu. Koszty egzaminu, w tym opłatę egzaminacyjną, ponosi kandydat na tłumacza przysięgłego.

Uprawnienia do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego nabywa osoba, która zdała taki egzamin, jednak nabycie uprawnień musi zostać potwierdzone. Nabycie uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego potwierdza świadectwo wydane przez Ministra Sprawiedliwości.

Osoba, która nabyta uprawnienia do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, uzyskuje prawo do wykonywania tego zawodu po złożeniu ślubowania i wpisaniu na listę tłumaczy przysięgłych (podlega wpisowi, na swój wniosek, na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości).

Tłumacz przysięgły składa wobec Ministra Sprawiedliwości ślubowanie według następującej roty: "Mając świadomość znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem, przyrzekam uroczyście, że powierzone mi zadania tłumacza przysięgłego będę wykonywać sumiennie i bezstronnie, dochowując tajemnicy państwowej i innej tajemnicy prawnie chronionej oraz kierując się w swoim postępowaniu uczciwością i etyką zawodową". Po złożeniu ślubowania tłumacz przysięgły składa podpis pod jego rotą.

Co obejmuje wpis na listę tłumaczy?

Wpis tłumacza przysięgłego na listę obejmuje:

imię i nazwisko,
datę i miejsce urodzenia,
obywatelstwo,
miejsce zamieszkania,
adres do korespondencji,
datę nabycia uprawnień zawodowych tłumacza przysięgłego,
oznaczenie świadectwa tłumacza przysięgłego,
język lub języki, w zakresie których tłumacz przysięgły posiada uprawnienia do wykonywania zawodu,
informację o orzeczonych karach z tytułu odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego,
informację o uzyskanych stopniach naukowych, tytule naukowym, stopniach w zakresie sztuki oraz tytule w zakresie sztuki.

Tłumacz przysięgły ma obowiązek zgłoszenia zmiany danych objętych wpisem na listę w terminie 30 dni od daty powstania okoliczności uzasadniających zgłoszenie zmiany. Do zgłoszenia załącza się lub przedstawia dokumenty będące podstawą zmiany treści wpisu. Do dnia 31 stycznia każdego roku Minister Sprawiedliwości ogłasza, w formie obwieszczenia, w wydawanym przez niego dzienniku urzędowym, listę tłumaczy przysięgłych, powiadamiając o tym wojewodów. Wojewodowie udostępniają listy tłumaczy przysięgłych nieodpłatnie do powszechnego wglądu w miejscu do tego przeznaczonym, w siedzibie i godzinach pracy urzędu wojewódzkiego. Poza tym Minister Sprawiedliwości udostępnia listę tłumaczy przysięgłych w Biuletynie Informacji Publicznej, utworzonym na podstawie przepisów o dostępie do informacji publicznej.

Minister Sprawiedliwości może zawiesić tłumacza przysięgłego, w drodze decyzji, na okres 5 lat, w wykonywaniu czynności tłumacza przysięgłego z powodu niewykonywania takich czynności przez okres dłuższy niż 3 lata, licząc od dnia ostatniej czynności.

Jakie uprawnienia posiada tłumacz przysięgły?

Tłumacz przysięgły jest uprawniony do:

sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski, z języka polskiego na język obcy, a także do sprawdzania i poświadczania tłumaczeń w tym zakresie, sporządzonych przez inne osoby,
sporządzania poświadczonych odpisów pism w języku obcym, sprawdzania i poświadczania odpisów pism, sporządzonych w danym języku obcym przez inne osoby,
dokonywania tłumaczenia ustnego.

Jakie obowiązki zostały na tłumacza nałożone?

Tłumacz przysięgły jest obowiązany do:

wykonywania powierzonych mu zadań ze szczególną starannością i bezstronnością, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa,
zachowania w tajemnicy faktów i okoliczności, z którymi zapoznał się w związku z tłumaczeniem,
doskonalenia kwalifikacji zawodowych.

Tłumacz przysięgły nie może odmówić wykonania tłumaczenia w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, na żądanie sądu, prokuratora. Policji oraz organów administracji publicznej, chyba że zachodzą szczególnie ważne przyczyny uzasadniające odmowę.

Do obowiązków tłumacza należy także prowadzenie repertorium, w którym odnotowuje sporządzanie i poświadczanie tłumaczeń z języka obcego na język polski, z języka polskiego na język obcy, sprawdzanie i poświadczanie tłumaczeń w tym zakresie, sporządzonych przez inne osoby, sporządzanie poświadczonych odpisów pism w języku obcym, sprawdzanie i poświadczania odpisów pism, sporządzonych w danym języku obcym przez inne osoby, dokonywanie tłumaczenia ustnego.

Jak określić wynagrodzenie tłumacza?

Wynagrodzenie za czynności tłumacza przysięgłego ustala umowa ze zleceniodawcą lub zamawiającym wykonanie oznaczonego tłumaczenia.

Czy tłumacz ponosi odpowiedzialność za swoje działania?

Tak. Tłumacz przysięgły niewypełniający zadań nałożonych mu przez ustawę wypełniający te zadania lub obowiązki nienależycie lub nierzetelnie podlega odpowiedzialności zawodowej, z tytułu której mogą być orzeczone wobec niego kary (upomnienie, nagana, zawieszenie prawa wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego na okres od 3 miesięcy do 1 roku, pozbawienie prawa wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, z możliwością ubiegania się o jego ponowne nadanie nie wcześniej niż po upływie 2 lat od pozbawienia i po ponownym złożeniu egzaminu). Postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego wszczyna i przeprowadza Komisja Odpowiedzialności Zawodowej na wniosek Ministra Sprawiedliwości lub wojewody.

Pamiętaj, że:

Osoby, które uzyskały uprawnienia tłumacza przysięgłego na podstawie przepisów dotychczasowych, stają się tłumaczami przysięgłymi w rozumieniu niniejszej ustawy pod warunkiem wpisu, na swój wniosek, na listę tłumaczy przysięgłych w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy, czyli od 27 stycznia 2005 r., do takiego wniosku tłumacz przysięgły załącza także zaświadczenie, wydane przez prezesa sądu, przy którym został ustanowiony, potwierdzające okoliczności ustanowienia tłumaczem przysięgłym,
Osoby, które uzyskały uprawnienia tłumacza przysięgłego na podstawie przepisów dotychczasowych mogą wykonywać czynności tłumacza przysięgłego oraz posługiwać się dotychczasowymi pieczęciami tłumacza przysięgłego, do czasu wpisu na listę tłumaczy przysięgłych oraz uzyskania pieczęci tłumacza przysięgłego, nie dłużej jednak niż w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 27 stycznia 2007 r.,
Tłumacz przysięgły, który uzyskał prawo do wykonywania zawodu, składa wzór podpisu oraz odcisk swojej pieczęci Ministrowi Sprawiedliwości, ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych oraz wojewodzie, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. 2004 r., Nr 273, poz. 2702).

Zespół
e-prawnik.pl