zwrot osobom fizycznym niektórych wydatków związanych budownictwem mieszkaniowym w sytuacji braku (...)

Uzasadnienie

Dnia 21 kwietnia 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając ? na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - w imieniu Ministra Finansów, wydał interpretację indywidualną dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych. Interpretacja wydana została na wniosek złożony w dniu 1 lutego 2010 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 16 lutego 1974 r. Wnioskodawczyni zawarła związek małżeński. Mąż po kilku latach małżeństwa przestał zajmować się rodziną, nadużywał alkoholu, wynosił przedmioty z domu. Na wniosek Wnioskodawczyni Sąd w dniu 5 maja 1987 r. zniósł ustawową wspólność majątkową pomiędzy małżonkami. Ze względu na zachowanie męża Wnioskodawczyni w 2001 r. zmuszona była wyprowadzić się ze wspólnego domu. Cały dorobek życia został przy mężu, a Wnioskodawczyni zabrała tylko rzeczy osobiste. W dniu 5 grudnia 2003 r. Wnioskodawczyni zaciągnęła kredyt hipoteczny na zakup domu, w którym zamieszkała. Dom jest stary i wymagający remontu. W 2009 r. Wnioskodawczyni zwiększyła kwotę zaciągniętego kredytu i wykonała większą część remontu, z przekonaniem, iż pozostałą część remontu wykona gdy otrzyma zwrot z Urzędu Skarbowego za poniesione wydatki. W związku z tym udała się do urzędu skarbowego w celu złożenia wniosku VZM-1, gdzie została poinformowana, iż wniosek nie zostanie rozpatrzony z powodu braku danych i podpisu małżonka. Wnioskodawczyni oświadczyła, iż dom jest jej odrębnym majątkiem, koszty remontu ponosi tylko ona i sama składa przedmiotowy wniosek. Od 9 lat Wnioskodawczyni z mężem nie utrzymuje żadnych kontaktów, a na dokończenie remontu nie ma środków, gdyż utrzymuje się z emerytury i spłaca zaciągnięty kredyt.

W związku z powyższym Wnioskodawczyni zadała następujące pytanie:

Czy w powyżej opisanej sytuacji istnieje możliwość indywidualnego rozpatrzenia mojego wniosku, bez danych małżonka i jego podpisu...

Dokonując oceny prawnej stanu faktycznego Wnioskodawczyni uznała, iż jej wniosek o zwrot wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym bez podpisu małżonka i jego danych osobowych powinien zostać uznany i pozytywnie rozpatrzony przez Urząd Skarbowy. Wnioskodawczyni uważa, że powinna otrzymać zwrot części wydatków poniesionych na remont domu. Jednocześnie wskazuje, iż w przypadku identycznym z sytuacją Wnioskodawczyni WSA w Bydgoszczy wydał rozstrzygnięcie korzystne dla podatnika ? stwierdzając, iż dane małżonka i jego podpis nie są konieczne.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów, w świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznał za prawidłowe. Stanowisko to uzasadnił w następujący sposób.

Art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177, poz. 1468, z późn. zm.) reguluje zasady zwrotu osobom fizycznym części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych przez te osoby w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części.

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ww. ustawy, przez pojęcie budynku mieszkalnego rozumie się budynek lub jego część, służące zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, oraz związane z nimi urządzenia techniczne zapewniające możliwość użytkowania tego budynku lub jego części zgodnie z ich przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków.

Jak stanowi art. 3 ust. 1 ww. ustawy, osoba fizyczna ma prawo do zwrotu części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z:

1. budową budynku mieszkalnego,
2. nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstał lokal mieszkalny spełniający wymagania określone w odrębnych przepisach;
3. remontem budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego.
   
   

Zwrot dotyczy wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w okresie od dnia 1 maja 2004 r., które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane 22% podatkiem VAT. Ponadto zwrot dotyczy jedynie wydatków udokumentowanych fakturami VAT w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), wystawionymi od dnia 1 maja 2004 r.

Z treści złożonego wniosku wynika, iż na wniosek Wnioskodawczyni Sąd w dniu 5 maja 1987 r. zniósł ustawową wspólność majątkową między małżonkami. W 2001 r. Wnioskodawczyni wyprowadziła się ze wspólnego domu, a w grudniu 2003 r. zaciągnęła kredyt hipoteczny na zakup domu, w którym zamieszkała. Dom jest stary i wymagający remontu. W 2009 r. Wnioskodawczyni zwiększyła kwotę zaciągniętego kredytu i wykonała większą część remontu, z przekonaniem, iż pozostałą część remontu wykona, gdy otrzyma zwrot z Urzędu Skarbowego za poniesione wydatki. W związku z tym postanowiła złożyć wniosek VZM-1. Jednak Wnioskodawczyni została poinformowana, iż wniosek nie zostanie rozpatrzony z powodu braku danych i podpisu małżonka. Wnioskodawczyni oświadczyła, iż dom jest jej odrębnym majątkiem, koszty remontu ponosi tylko ona i sama składa przedmiotowy wniosek.

W myśl art. 4 ust. 1 ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym, prawo do zwrotu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy, przysługuje pod warunkiem, że osoba fizyczna lub jej małżonek nie dokonywali czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1, jako podatnicy podatku od towarów i usług w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy zwrot, o którym mowa w art. 3 ust. 1, dokonywany jest na wniosek osoby fizycznej złożony w urzędzie skarbowym, natomiast zgodnie z ust. 2 ww. artykułu, jeżeli osoba fizyczna pozostaje w związku małżeńskim, wniosek może być złożony wspólnie z małżonkiem lub odrębnie przez każdego z małżonków.

Wniosek, o którym mowa w ust. 1, może być złożony nie częściej niż raz w roku i zgodnie z art. 5 ust. 4 tej ustawy powinien zawierać co najmniej:

1. imię i nazwisko, numer NIP albo numer PESEL w przypadku gdy osoba fizyczna nie posiada numeru NIP, a w przypadku gdy osobie fizycznej składającej wniosek nie nadano żadnego z tych numerów ? rodzaj i numer dokumentu tożsamości tej osoby, w tym również wystawionego w państwie innym niż Rzeczypospolita Polska, adres zamieszkania osoby fizycznej, a w przypadku małżonków ? obojga małżonków;
2. wskazanie właściwego urzędu skarbowego, do którego kierowany jest wniosek;
3. rodzaj poniesionych wydatków, zgodnie z art. 3 ust. 1;
4. rok rozpoczęcia inwestycji;
5. wykaz faktur oraz wartość poniesionych wydatków na cele, o których mowa w art. 3 ust. 1;
6. kwotę zwrotu, obliczoną zgodnie z art. 3 ust. 5-7;
7. oświadczenie o zakresie przeprowadzonego remontu, jeżeli roboty te nie wymagają pozwolenia na budowę;
8. wskazanie sposobu wypłaty kwoty zwrotu; jeżeli wypłata ma nastąpić za pośrednictwem banku ? wskazanie numeru rachunku bankowego osoby fizycznej składającej wniosek, a w przypadku wspólnego wniosku małżonków ? numeru rachunku bankowego obojga lub jednego z nich, na który ma być dokonany zwrot;
9. podpis osoby fizycznej ubiegającej się o zwrot wydatków, a w przypadku małżonków ? podpisy obojga małżonków bez względu na sposób złożenia wniosku: wspólnie z małżonkiem albo odrębnie przez każdego z małżonków.
   
   

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, art. 5 ust. 4 pkt 9 ww. ustawy stanowiący, że wniosek o zwrot (poniesionych wydatków) powinien zawierać podpis osoby ubiegającej się o zwrot wydatków, a w przypadku gdy osoba ta pozostaje w związku małżeńskim, obojga małżonków dotyczy tylko takiego stanu faktycznego, gdy obydwoje małżonkowie ponieśli wydatki i przysługuje im w związku z tym zwrot. W przypadku wspólności majątkowej można powiedzieć, że małżonkowie ponoszą wspólny wydatek, nawet gdy faktura wystawiona jest na jednego z nich i tylko on domaga się zwrotu. Natomiast w sytuacji rozdzielności majątkowej, a z takim przypadkiem mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, wydatek ponoszony jest przez jednego małżonka (Wnioskodawczynię). W związku z powyższym Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż w omawianej sytuacji małżonek Wnioskodawczyni nie poniósł wydatku i nie przysługuje mu prawo do złożenia wniosku VZM-1.

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, potwierdzeniem dokonanej interpretacji, iż podpis, o którym mowa w art. 5 ust. 4 pkt 9 cytowanej ustawy dotyczy wyłącznie małżonków, którzy ponieśli wydatki, potwierdza wzór wniosku o zwrot niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym poniesionych w okresie od 1 maja 2004 r. o VZM-1. Jak stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, ze wzoru tego wynika, że podpisy obojga małżonków winny być złożone wyłącznie w sytuacji, gdy małżonkowie składają wspólny wniosek. Wzór ten nie zawiera rubryki dla podatnika małżonka, który nie poniósł wydatków i wniosku o zwrot nie składa.

Reasumując, mając na uwadze powyższe przepisy oraz przedstawiony stan faktyczny Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż Wnioskodawczyni przysługuje prawo złożenia wniosku VZM-1 bez danych i podpisu małżonka w sytuacji kiedy małżonek nie poniósł wydatku a między małżonkami nie istnieje wspólność majątkowa ? po spełnieniu wszystkich warunków określonych w ustawie.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Niezgodne z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177, poz. 1468, z późn. zm.), zwanej dalej ?ustawą?, jest stanowisko, że w przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawczyni pozostającej w związku małżeńskim przysługuje prawo złożenia wniosku o zwrot niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym bez danych i podpisu małżonka.

Ustawa reguluje zasady zwrotu osobom fizycznym części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych przez te osoby w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części.

Art. 2 pkt 6 ustawy zawiera definicję pojęcia ?małżonków?, stworzoną na potrzeby tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, ilekroć w ustawie jest mowa o małżonkach rozumie się przez to osoby fizyczne pozostające w związku małżeńskim, z wyjątkiem małżonków stosunku do których sąd orzekł separację.

Co do zasady, w przypadku osoby fizycznej pozostającej w związku małżeńskim w dniu poniesienia wydatków, o których mowa w art. 3 ust. 1, kwota zwrotu, obliczona zgodnie z art. 3 ust. 5-7, dotyczy łącznie obojga małżonków (art. 4 ust. 3 zdanie pierwsze).

Zwrot części wydatków dokonywany jest na wniosek osoby fizycznej złożony w urzędzie skarbowym. Jeżeli osoba fizyczna pozostaje w związku małżeńskim, ustawa przewiduje możliwość wyboru sposobu złożenia wniosku, tj. wniosek może być złożony wspólnie z małżonkiem lub odrębnie przez każdego z małżonków (art. 5 ust. 1 i 2 ustawy).

Ust. 4 w art. 5 ustawy określa natomiast minimalny zakres danych jakie powinien zawierać wniosek, należą do nich:

1. imię i nazwisko, numer NIP albo numer PESEL w przypadku gdy osoba fizyczna nie posiada numeru NIP, a w przypadku gdy osobie fizycznej składającej wniosek nie nadano żadnego z tych numerów ? rodzaj i numer dokumentu tożsamości tej osoby, w tym również wystawionego w państwie innym niż Rzeczypospolita Polska, adres zamieszkania osoby fizycznej, a w przypadku małżonków ? obojga małżonków;
2. wskazanie właściwego urzędu skarbowego, do którego kierowany jest wniosek;
3. rodzaj poniesionych wydatków, zgodnie z art. 3 ust. 1;
4. rok rozpoczęcia inwestycji;
5. wykaz faktur oraz wartość poniesionych wydatków na cele, o których mowa w art. 3 ust. 1;
6. kwotę zwrotu, obliczoną zgodnie z art. 3 ust. 5-7;
7. oświadczenie o zakresie przeprowadzonego remontu, jeżeli roboty te nie wymagają pozwolenia na budowę;
8. wskazanie sposobu wypłaty kwoty zwrotu; jeżeli wypłata ma nastąpić na rachunek bankowy ? wskazanie numeru rachunku osoby fizycznej składającej wniosek, a przypadku wspólnego wniosku małżonków ? numeru rachunku obojga lub jednego z nich, na który ma być dokonany zwrot;
9. podpis osoby fizycznej ubiegającej się o zwrot wydatków, a w przypadku małżonków ? podpisy obojga małżonków bez względu na sposób złożenia wniosku: wspólnie z małżonkiem albo odrębnie przez każdego z małżonków.
   
   

Jak wynika z powyższych regulacji, zwrot części wydatków następuje wyłącznie na wniosek osoby fizycznej. Zatem samo poniesienie wydatków nie jest wystarczającą przesłanką do uzyskania zwrotu. Z formalnego punktu widzenia niezbędne jest bowiem złożenie w tej sprawie wniosku, spełniającego określone w przepisach warunki. Przy czym wniosek nie musi być złożony na wzorze VZM-1, gdyż nie jest to wzór obowiązujący, ustalany na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Istotne jest jedynie, aby wniosek zawierał co najmniej minimum danych przewidzianych w powyższej regulacji. W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim ustawodawca dał możliwość wyboru sposobu złożenia wniosku wspólnie z małżonkiem lub odrębnie przez każdego z małżonków. Jednocześnie, kwota zwrotu obliczona w sposób określony w art. 3 ust. 5-7 ustawy dotyczy obojga małżonków (art. 4 ust. 3 ustawy). Zatem z treści przepisu wynika, iż okolicznością istotną jest wyłącznie fakt pozostawania w związku małżeńskim. Regulacja ta nie odnosi się bowiem ani do majątkowych czy osobistych stosunków małżonków, ani do kwestii, który z małżonków faktycznie poniósł wydatki. Ustawodawca uznał, iż w przypadku małżonków ubieganie się o zwrot części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym wymaga ich zgodnego działania. Jednym z niezbędnych warunków jakie powinien spełniać podlegający rozpatrzeniu wniosek osoby pozostającej w związku małżeńskim, są podpisy obojga małżonków bez względu na sposób złożenia wniosku: wspólnie z małżonkiem albo odrębnie przez każdego małżonków. Jest to wymóg rangi ustawowej, od którego przepisy nie przewidują żadnych odstępstw. Dlatego też, wniosek osoby pozostającej w związku małżeńskim, niezależnie od tego czy ma on charakter wniosku wspólnego małżonków czy odrębnego, bez danych dotyczących małżonka oraz jego podpisu, należy uznać za niekompletny, niespełniający wymogów ustawowych.

Zauważyć należy, iż zgodnie z art. 7 ustawy, w sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ? Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). Z kolei, art. 120 Ordynacji podatkowej stanowi, że organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Przepis ten wyraża zasadę konstytucyjną, określoną w art. 7, nakazującą organom władzy publicznej działanie na podstawie i w granicach prawa, ?zakazującą domniemywania kompetencji takiego organu i tym samym nakazuje, by wszelkie działania organu władzy publicznej były oparte na wyraźnie określonej normie kompetencyjnej? (postanowienie SN z 18.01.2005 r. sygn. akt WK 22/04 OSNKW 2005/223/29).

Wbrew zatem stanowisku Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, niezależnie od sytuacji osobistej, ani stosunków majątkowych w związku małżeńskim, skutecznie prawny wniosek o zwrot części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym składany przez osobę pozostającą w związku małżeńskim, z wyjątkiem małżonków w stosunku do których sąd orzekł separację, musi zawierać dane i podpisy obojga małżonków. Podkreślenia wymaga, iż organ podatkowy nie posiada uprawnień ani do ingerowania i rozstrzygania sporów między małżonkami, ani do interpretowania przepisów ustawy w sposób sprzeczny z ich literalnym brzmieniem, prowadzący do wykreowania ?nowego stanu prawnego?.

W świetle powyższego stanu faktycznego i prawnego należało, z urzędu, zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość w zakresie w jakim stanowi o prawie Wnioskodawczyni do złożenia niekompletnego wniosku o zwrot niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.

Zmiana interpretacji indywidualnej dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.