Wypłata zachowku ? zwolnienie z art. 4a. sygn: ILPB2/436-103/11-4/WS

UZASADNIENIE

W dniu 15 kwietnia 2011 r. Wnioskodawca złożył do Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biura Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nabycia zachowku.

Pismem z dnia 16 maja 2011 r. nr ITPB2/071-8/11/RS Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy - działając na podstawie art. 170 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - przekazał zgodnie z właściwością ww. wniosek do rozpatrzenia Dyrektorowi Izby Skarbowej w Poznaniu.

Wyjaśnić bowiem należy, że zgodnie ze znowelizowanym art. 14a ustawy Ordynacja podatkowa, z dniem 1 lipca 2007 r. organem właściwym do dokonywania interpretacji przepisów prawa podatkowego został Minister Finansów.

Natomiast, stosownie do art. 14b § 6 Ordynacji podatkowej Minister Finansów upoważnił ? w drodze rozporządzenia ? dyrektorów pięciu izb skarbowych do wydawania interpretacji indywidualnych w jego imieniu i w ustalonym zakresie, określając jednocześnie właściwość rzeczową i miejscową upoważnionych organów.

W analizowanym przypadku, właściwym miejscowo organem podatkowym do wydania pisemnej interpretacji jest Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych określonych w art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej, w związku z powyższym pismem z dnia 30 czerwca 2011 r. nr ILPB2/436-103/11-2/WS, wezwano Wnioskodawcę do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Jednocześnie poinformowano Wnioskodawcę, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ, a jego uzupełnieniem nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano w dniu 30 czerwca 2011 r., skutecznie doręczono dnia 4 lipca 2011 r., zaś w dniu 8 lipca 2011 r. (data nadania 7 lipca 2011 r.), do tut. organu wpłynęła odpowiedź, w której Wnioskodawca uzupełnił ww. wniosek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 17 października 2004 r. zmarła matka Wnioskodawcy, po śmierci której postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone. W dniu 30 grudnia 2008 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy. W dniu 5 lutego 2009 r. jedna ze spadkobierczyń zmarłych ? córka ? złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, do którego dołączyła testament zmarłych. W dniu 6 maja 2009 r. wydane zostało postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku po rodzicach w całości przez córkę zmarłych. Wnioskodawca zwrócił się do siostry o wypłatę należnego po matce zachowku ? sprawa zakończyła się polubownie. W dniu 26 marca 2010 r. na konto Zainteresowanego wpłynęła kwota 36 768,00 zł tytułem należnego zachowku. W dniu 22 września 2010 r. Wnioskodawca złożył we właściwym urzędzie skarbowym zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na druku SD-Z2, wraz z wyciągiem z konta bankowego i pismem wyjaśniającym siostry. W październiku 2010 r. urząd skarbowy zażądał złożenia zeznania podatkowego na druku SD-3. W dniu 5 listopada 2010 r. nie zgadzając się z interpretacją urzędu skarbowego przepisów odnośnie opodatkowania zachowku, brat Zainteresowanego złożył prośbę o interpretację indywidualną. Dnia 10 lutego 2011 r. otrzymał odpowiedź potwierdzającą jego stanowisko. W dniu 5 kwietnia 2011 r. urząd skarbowy w rozmowie telefonicznej poprosił o przedłożenie interpretacji indywidualnej dla Wnioskodawcy lub w razie jej braku złożenia zeznania podatkowego na druku SD-3, pomimo uznania interpretacji indywidualnej dla brata.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy urząd skarbowy słusznie zastosował przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) skoro obowiązek podatkowy wystąpił po dniu 26 marca 2010 r., a w konsekwencji czy urząd skarbowy ma prawo domagać się złożenia zeznania na druku SD-3 i zapłacenia podatku...

Zdaniem Wnioskodawcy, niesłuszne jest postępowanie urzędu skarbowego, który w powyższej sprawie zastosował przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. poz. 93 ze zm.), ponieważ w przypadku zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części, a nie z chwilą śmierci spadkodawcy. Zaspokojenie roszczenia nastąpiło 26 marca 2010 r., a fakt ten zgodnie z przepisami został zgłoszony w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. w dniu 22 września 2010 r. Zdaniem Zainteresowanego zastosowanie powinny mieć przepisy o zwolnieniu od opodatkowania, wprowadzone na podstawie przepisu art. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 222, poz.1629) o zmianie ustawy o podatku obowiązujące w przypadku nabycia po 1 stycznia 2007 r., co miało miejsce w tym przypadku.

Zainteresowany wskazuje, że taką interpretację prawną w podobnej sprawie wydał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 2 marca 2010 r., nr IPPB2/436-542/09-4AF, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 10 lutego 2011 r. nr ITPB2/436-216/10/TJ w sprawie brata Wnioskodawcy. Wypłata zachowku nastąpiła w stosunku do braci w odstępie trzech dni.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
   
   

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 2a tej ustawy przy nabyciu tytułem zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 26 marca 2010 r. Wnioskodawca otrzymał tytułem zachowku środki pieniężne w wysokości 36 768,00 zł.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem, nie jest on jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis ani polecenie, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
   
   

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym Wnioskodawca wskazał, że w dniu 22 września 2010 r., tj. w wymaganym terminie 6 miesięcy od dnia nabycia środków pieniężnych tytułem zachowku, dokonał zgłoszenia tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

W związku z powyższym, przedmiotowe nabycie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie zacytowanego wyżej art. 4a ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę pism organów podatkowych, należy stwierdzić, iż są one wiążące w sprawie, w której zostały wydane, w związku tym nie mają zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.