Opodatkowanie czynności zniesienia współwłasności

12.6.2012

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 21 marca 2012 r. (data wpływu 26 marca 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania czynności zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowych - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 marca 2012 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania czynności zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Nieruchomość gruntowa obejmująca 24 działki o łącznej powierzchni 2,0631 ha i wartości rynkowej 2.025.636,00 zł stanowi współwłasność w ½ części Skarbu Państwa i w ½ części osoby fizycznej (tj. 1,03155 ha i wartości 1.012.818,00 zł). Według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działki te przeznaczone są pod:

zabudowę jednorodzinną wolnostojącą (przeznaczenie podstawowe),
usługi wbudowane w zabudowę mieszkaniową jednorodzinną-nieuciążliwe (przeznaczenie uzupełniające).

Obecnie istnieje konieczność zniesienia współwłasności ww. nieruchomości, przez dokonanie podziału działek, tj. określenie, które z nich będą stanowiły odrębną własność Skarbu Państwa, a które własność osoby fizycznej. Projekt zniesienia współwłasności przewiduje następujący podział fizyczny działek:

na rzecz Skarbu Państwa -12 działek o powierzchni 1,0278 ha i wartości rynkowej 1.012.953,00 zł,
na rzecz osoby fizycznej -12 działek o powierzchni 1,0353 ha i wartości rynkowej 1.012.683,00 zł.

W wyniku planowanego zniesienia współwłasności gruntów poprzez podział fizyczny rzeczy wspólnej nastąpi:

wzrost wartości nieruchomości gruntowej ponad dotychczasowy udział we współwłasności Skarbu Państwa o kwotę 135 zł i zmniejszenie powierzchni nieruchomości gruntowej w stosunku do dotychczasowego udziału we współwłasności o 0,00375 ha,
zmniejszenie wartości nieruchomości gruntowej w stosunku do dotychczasowego udziału we współwłasności osoby fizycznej o kwotę 135 zł i zwiększenie powierzchni nieruchomości gruntowej w stosunku do dotychczasowego udziału we współwłasności o 0,00375 ha.

Zniesienie współwłasności nieruchomości nastąpi nieodpłatnie (osoba fizyczna rezygnuje z dopłaty).

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy zniesienie współwłasności w wyżej opisany sposób należy uznać za nieodpłatne zniesienie współwłasności nieruchomości gruntowej nie podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Jeżeli ww. zniesienie współwłasności zostanie uznane za odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług to od jakiej kwoty (kwot) należy naliczyć podatek i w jakim dokumencie (dokumentach) należy naliczyć podatek skoro jeden ze współwłaścicieli jest osobą fizyczną niebędącą podatnikiem?

Zdaniem Wnioskodawcy, zniesienie współwłasności nieruchomości gruntowej stanowiącej współwłasność Skarbu Państwa i osoby fizycznej, poprzez podział fizyczny rzeczy wspólnej (działek), które nastąpi nieodpłatnie (jedynie na podstawie zawartych ustaleń dojdzie do wyodrębnienia w sposób materialny udziałów w przedmiotowej nieruchomości) i zostanie uregulowane to aktem notarialnym, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Definicję towaru ustawodawca zawarł w art. 2 pkt 6 ustawy. Zgodnie z tym przepisem, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

Według treści ust. 2 ww. artykułu, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
wszelkie inne darowizny

jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Przez świadczenie usług - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem ?przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel? (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy - co do zasady - są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy). Takie zdefiniowanie dostawy towarów, przy odwołaniu się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, iż przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż, czy zamiana rzeczy, jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielne kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.

Należy zatem uznać, że udział każdego ze współwłaścicieli jest ze swej istoty szczególną postacią prawną własności.

Zgodnie z art. 196 ustawy Kodeks cywilny, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej.

W myśl art. 210 K.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z regulacji art. 211 K.c. wynika, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zasadą jest, że zniesienie współwłasności powinno nastąpić przede wszystkim przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Zgodnie z art. 212 § 1 K.c, jeśli następuje podział rzeczy wspólnej w ten sposób, że niektórzy współwłaściciele otrzymują część rzeczy o wartości przewyższającej wartość ich udziału, to pozostałym współwłaścicielom, którzy uzyskali w wyniku podziału część rzeczy o mniejszej wartości niż ich udział należą się dopłaty pieniężne. Natomiast jeżeli w wyniku zniesienia współwłasności rzecz zostaje przyznana jednemu ze współwłaścicieli, to pozostali otrzymują spłaty wartości swojego udziału (§ 2 ww. artykułu).

Ze złożonego wniosku wynika, że dwa podmioty (Powiat oraz osoba fizyczna) będące współwłaścicielami nieruchomości gruntowych (24 działek) zamierzają znieść ich współwłasność poprzez dokonanie podziału i określenie, które z działek staną się własnością Powiatu, a które osoby fizycznej. Przedmiotowe działki według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przeznaczone są pod zabudowę. W wyniku planowanego zniesienia współwłasności gruntów poprzez podział fizyczny rzeczy wspólnej nastąpi:

wzrost wartości nieruchomości gruntowej ponad dotychczasową wartość udziału we współwłasności Skarbu Państwa o kwotę 135 zł i zmniejszenie powierzchni nieruchomości gruntowej w stosunku do dotychczasowego udziału o 0,00375 ha,
zmniejszenie wartości nieruchomości gruntowej w stosunku do dotychczasowej wartości udziału we współwłasności osoby fizycznej o kwotę 135 zł i zwiększenie powierzchni nieruchomości gruntowej w stosunku do dotychczasowego udziału o 0,00375 ha.

Zniesienie współwłasności nieruchomości nastąpi nieodpłatnie (osoba fizyczna rezygnuje z dopłaty).

Mając na uwadze powyższe oraz powołane regulacje prawne Kodeksu cywilnego, należy stwierdzić, że na gruncie przepisów podatku od towarów i usług, współwłaściciela, któremu przysługuje spłata lub dopłata za zniesienie współwłasności, należy uznać za podmiot dokonujący dostawy towarów i jeśli można przyjąć, że czynności te są wykonywane w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, to również za podatnika podatku od towarów i usług. Współwłaściciel, który jest zobowiązany do spłaty lub dopłaty jest wówczas konsumentem. Wobec faktu, iż w przedmiotowej sprawie Powiatowi nie będzie przysługiwała dopłata z tytułu zniesienia współwłasności nieruchomości, czynność ta po Jego stronie nie będzie podlegała opodatkowaniu.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż udzielenie odpowiedzi na drugie pytanie zadane we wniosku stało się bezprzedmiotowe.

Należy zaznaczyć, że niniejsza interpretacja nie rozstrzyga kwestii opodatkowania przedmiotowej transakcji po stronie drugiego współwłaściciela, tj. osoby fizycznej.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.