Czy rekompensaty wypłacane ławnikom wolne są od podatku dochodowego od osób fizycznych?Czy odszkodowania (...)

W myśl ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 maja 2000 r. w sprawie rekompensaty dla ławników nie pozostających w stosunku pracy za czas wykonywania czynności w sądzie (Dz. U. Nr 65, poz. 773), ławnicy z tytułu pełnienia swoich funkcji otrzymują:

• na podstawie art. 172 § 3 ustawy (dot. ławników pozostający w stosunku pracy) oraz § 1 rozporządzenia (dot. ławników nie pozostający w stosunku pracy) ? rekompensatę pieniężną,
• na podstawie art. 173 ustawy ? diety oraz zwrot kosztów przejazdu i noclegu (dot. ławników zamieszkałych poza siedzibą sądu).
  
  

Stosownie do art. 13 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

W świetle powołanego unormowania wypłacone ławnikom rekompensaty stanowią przychód, podlegający opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 41 ust. 1 ustawy. Dlatego też Sąd jako płatnik obowiązany jest pobrać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19 % należności, pomniejszone o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 pkt 5 ustawy (102,25 zł miesięcznie i nie więcej niż za rok podatkowy 1.227 zł) oraz pomniejszone o składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. ?b? ustawy.

Obliczone zaliczki stosownie do art. 41 ust. 1a ustawy, należy zmniejszyć z zastrzeżeniem art. 27b ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy, o kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Jednocześnie pobrane zaliczki na podatek dochodowy płatnik obowiązany jest przekazać w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby, przesyłając równocześnie deklarację według ustalonego wzoru (PIT-4) (art. 42 ust. 1 ustawy).

W terminie do końca lutego roku następnego po roku podatkowym, płatnik jest również obowiązany przesłać podatnikom oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika, imienne informacje o wysokości dochodu, sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-11/8B) (art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ze zwolnienia od podatku będą korzystały wypłacone ławnikom diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów przejazdu i noclegu, do wysokości 2.280 zł. W myśl bowiem wskazanego przepisu wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich ? do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 2.280 zł.

Ponadto na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w tym przepisie.

Zwolnieniu od podatku podlegają zatem odszkodowania za zarobek utracony z powodu stawiennictwa w sądzie, przyznane na podstawie art. 2 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445).