Czy podatnik może przychody z tytułu sporządzania opinii na zlecenie sądów rozliczyć w ramach prowadzonej (...)

stwierdzam, że:

stanowisko przedstawione w tym wniosku nie jest prawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego.

U z a s a d n i e n i e

Podatnik prowadzi działalność w zakresie rzeczoznawstwo techniki motoryzacyjnej i ruchu drogowego, wycena maszyn i urządzeń; opodatkowaną na zasadach ogólnych.

Zdaniem podatnika, wykonując opinie będąc biegłym sądowym w zakresie techniki samochodowej, ruchu drogowego oraz rekonstrukcji wypadków drogowych może rozliczać się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Zgodnie z przepisami art. 5a pkt. 6, art. 10 ust. 1 pkt. 2 i 3, art. 13 pkt. 6, art. 13 pkt.8 lit.a, art. 14 ust. 1, art. 41 ust. 1 i 2, art. 44 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 14, poz. 176 z 2000r. z późn. zm.), źródłami przychodów są w szczególności działalność wykonywana osobiście i pozarolnicza działalność gospodarcza. W rozumieniu tej ustawy pozarolniczą działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa (w tym działalność usługowa), wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu i na własny rachunek lub cudzy, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt. 1, 2 i 4-9 ustawy.

Za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się w szczególności:

• przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym (art. 13 pkt. 6 ww. cyt. ustawy) oraz
• przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej nie mającej osobiści prawnej - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 13 pkt.8 lit.a. cyt. ustawy).

Za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług (art. 14 ust.1 ustawy).

Osoba fizyczna wykonująca pozarolniczą działalność gospodarczą zawierając w ramach tej działalności umowy cywilnoprawne (w tym umowy zlecenia i umowy o dzieło, także gdy są one zawierane z sądami, czy komornikami sądowymi), których przedmiotem jest wykonywanie czynności przez biegłego obowiązana jest zaliczyć przychody wynikające z wykonania tych umów, do swoich przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. W związku z tym, obowiązana jest również samodzielnie obliczać i wpłacać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 44 w/w ustawy.

W przypadku, gdy organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleca wykonanie określonych czynności (np. wydanie przez biegłego opinii bądź ekspertyzy w sprawie wymagającej specjalnych umiejętności) w toczącym się przed właściwym organem postępowaniu sądowym, dochodzeniowym lub administracyjnym - biegły nie wykonuje swoich czynności na podstawie stosunku cywilnoprawnego, możliwego do ukształtowania w sposób umowny, pomiędzy jego stronami, na zasadzie swobody zawierania umów, przez określonej treści umowę, zawieraną i wykonywaną na zasadzie określonych w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny (Dz. U. 16, poz. 93 z późn. zm.). Podstawą czynności biegłego jest tu szczególny, pozaumowny stosunek prawny, jaki powstaje w postępowaniu, pomiędzy uprawnionym organem, który prowadzi to postępowanie, a osobą, którą ten organ powołał na biegłego.

Powołanie biegłego przez uprawniony organ, działający w toczącym się przed nim postępowaniu, nie powoduje powstania między tym organem, a osobą powołaną na biegłego stosunku prawnego o charakterze umownym kształtowanego na zasadzie cywilnoprawnej swobody zawierania umów. O powołaniu biegłego w danym postępowaniu rozstrzyga władczo organ prowadzący postępowanie.

Również działając w sposób władczy, wprost na podstawie przepisów prawa, organ prowadzący postępowanie sam określa i zwraca biegłemu jego należności. Faktycznie nie ma w tym stanie miejsca na negocjacje dwustronne warunków jakiejkolwiek umowy, której stronami byłyby z jednej strony uprawniony organ, a z drugiej osoba powołana na biegłego. Jedynie działając poza zakresem toczącego się postępowania sąd (czy inny organ) w razie potrzeby może zawrzeć z biegłym umowę cywilnoprawną. W zakresie wynikającym z potrzeb toczącego się postępowania, w którym dostępne są organowi inne środki działania, nie jest to możliwe. Stąd przychody, które dla osoby fizycznej wiążą się z wypełnianiem przez nią w postępowaniu przed uprawnionym organem powinności biegłego, przy ich opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie mogą być traktowane jak przychody z cywilnoprawnych umów zlecenia i o dzieło (art. 13 pkt 8 lit. a powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Należy je w tym względzie traktować jak przychody z nieopartych na umowie cywilnoprawnej czynności osoby, której uprawniony organ, działając na podstawie właściwych przepisów w sposób pozaumowny, zlecił wykonanie tych czynności w toczącym się przed tym organem postępowaniu (art. 13 pkt 6 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Przychody uzyskiwane przez biegłych sądowych z tytułu czynności wykonywanych osobiście na zlecenie sądu dokonane na podstawie właściwych przepisów, są w myśl ww. przytoczonego art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 5a pkt 6, zawsze przychodami z działalności wykonywanej osobiście, niezależnie od tego czy czynności ich dotyczące są opodatkowane podatkiem VAT (w odróżnieniu od regulacji przyjętej na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług tj. art. 15 ust. 3).

Gramatyczna wykładnia przepisu art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje bowiem, iż ustawodawca wyłączył działalność określoną w art. 13 ustawy spod zakresu pojęcia działalności gospodarczej.

Konsekwencją takiej klasyfikacji przychodów jest spoczywający na sądach, dokonujących wypłat przedmiotowych kwot, obowiązek płatnika określony w art. 41 ust. 1 i 1a i art. 42 ust. 1 cyt. ustawy.

Mając powyższe na uwadze postanowiono jak w sentencji.