Zniesienie współwłasności a umowa dożywocia

W myśl art. 210 kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Zniesienie może nastąpić bądź na podstawie porozumienia umownego, bądź też w drodze postępowania sądowego. Ciekawą jawi się jednak relacja między zniesieniem współwłasności określonej nieruchomości a prawem dożywocia, które obciąża tę nieruchomość. Przypomnijmy, że przez umowę dożywocia w zamian za przeniesienie własności nieruchomości jej nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, tj. przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła, opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Z całą pewnością należy uznać, iż w świetle obowiązujących przepisów do zniesienia współwłasności nieruchomości obciążonej prawem dożywocia zgoda dożywotnika nie jest wymagana. Umowa dożywocia powoduje jednak z reguły powstanie między stronami umowy bardzo bliskich stosunków (np. wspólne zamieszkiwanie, dostarczanie pożywienia). Zmiana podmiotu po stronie zobowiązanej może być zatem trudna do zaakceptowania przez dożywotnika i mogłaby powodować powstanie po jego stronie uprawnienia do zamiany dożywocia na rentę wedle postanowień art. 914 kpc.

W przypadku zniesienia współwłasności trudno jednak o tym mówić - zmiana co do zasady nie musi polegać na wstąpieniu w stosunek prawny nowego podmiotu, lecz skupieniu praw i obowiązków w jednej z dotychczasowych stron. Stąd należy uznać, że zobowiązania z tytułu umowy o dożywocie nie doznają uszczerbku na mocy zniesienia współwłasności. Zobowiązanym stanie się bowiem osoba, która uzyska wyłączny tytuł prawny do nieruchomości (stanie się jedynym właścicielem nieruchomości obciążonej tym prawem).