Termin na dokonanie odrzucenia spadku

Pytanie: Po roku od śmierci spadkodawcy (kawaler zm. 09.12.2002) złożono wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. W skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniami i dwoma budynkami mieszkalnymi. Brat nie pozostawił testamentu. Zgodnie ustaliliśmy, że gospodarstwo rolne otrzyma brat zmarłego, natomiast drugi brat otrzyma drugi dom. Planujemy, iż rodzice zmarłego oraz pozostałe rodzeństwo odrzucą spadek na rozprawie (wcześniej nikt nie składał oświadczeń), natomiast dwaj bracia go przyjmą. Czy przy tym stanie faktycznym odrzucenie spadku przez rodzeństwo (na rozprawie) jest jeszcze możliwe? Co będzie w przypadku nieobecności na rozprawie kogoś z uczestników postępowania? Po co sąd zobowiązał wszystkich uczestników do złożenia dokumentów uprawniających do prowadzenia gospodarstwa? Czy w przypadku ich posiadania trzeba je przedłożyć?

Odpowiedź specjalisty e-prawnik.pl - ZADAJ PYTANIE:

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego dotyczącymi spadków spadkobierca może spadek przyjąć lub odrzucić (art.1012 kodeksu i nast.). Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie, gdy jest on osobą posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych, jest jednoznaczny z przyjęciem spadku. Takie oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć przed sądem lub przed notariuszem. Skutek jest taki, że spadkobierca który spadek odrzucił zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że od momentu otwarcia spadku minął ponad rok. Przepis wymaga jednak aby oświadczenie o odrzuceniu spadku nastąpiło w terminie sześciu miesięcy od momentu kiedy dany spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Dla spadkobiercy ustawowego będzie to z reguły dzień dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Ponadto może to być np. dzień, w którym spadkobierca powołany w dalszej kolejności dowiedział się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające go przy dziedziczeniu ustawowym, a także dzień, w którym dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu o niegodności takich osób. W razie nieobecności spadkobiercy na rozprawie i w momencie kiedy może złożyć jeszcze oświadczenie o odrzuceniu spadku (bo np. dowiedział się o śmierci spadkodawcy 3 m-ce temu) może posłużyć się pełnomocnictwem. Powinno ono być sporządzone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Sąd zobowiązał uczestników do złożenia dokumentów uprawniających do prowadzenia gospodarstwa rolnego gdyż w takim przypadku w grę wchodzą przepisy szczególne dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych zawarte w Kodeksie cywilnym (art. 1058 i nast.). Unormowania wynikające z art. 1059 i nast. Kodeksu cywilnego odnoszą się jedynie do gospodarstw, które obejmują grunty rolne o powierzchni przekraczającej 1 ha. Jednakże, wskutek wyroku TK, który uznał przepis ten za niekonstytucyjny, do spadków otwartych po dniu 14 lutego 2001 r., stosuje się zasady ogólne.