Jak wszczyna się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i kto może je zainicjować?
Postanowienie stwierdzajÄ…ce nabycie spadku przez spadkobierców sÄ…d wydaje tylko na wniosek. WÅ‚aÅ›ciwy bÄ™dzie zatem tryb postÄ™powania nieprocesowego. Wniosek może zgÅ‚osić każda osoba, która ma w tym interes prawny. Do krÄ™gu tych osób bÄ™dÄ… w pierwszej kolejnoÅ›ci należeli spadkobiercy (zarówno testamentowi jak i ustawowi). Ponadto interes prawny majÄ… wierzyciele spadkodawcy, uprawnieni do zachowku, zapisobiorcy, a także wierzyciele spadkobiercy. Do krÄ™gu zainteresowanych mogÄ… także należeć osoby, które wprawdzie nie sÄ… spadkobiercami, ale np. chcÄ… w ten sposób wykazać, że nie ponoszÄ… odpowiedzialnoÅ›ci za dÅ‚ugi spadkowe. OsobÄ… uprawnionÄ… do zÅ‚ożenia wniosku może być także wykonawca testamentu, na którym ciąży obowiÄ…zek wydania majÄ…tku spadkowego spadkobiercom i który chce mieć pewność, że dokonuje tego na rÄ™ce odpowiednich osób.
Jaki sąd jest właściwy do przeprowadzenia postępowania stwierdzającego nabycie spadku?
W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku wyÅ‚Ä…cznie wÅ‚aÅ›ciwy jest sÄ…d ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego miejsca nie da siÄ™ ustalić w Polsce, to wÅ‚aÅ›ciwy bÄ™dzie sÄ…d miejsca, w którym znajduje siÄ™ majÄ…tek spadkowy lub jego część. Jeżeli i tego nie uda siÄ™ ustalić to wÅ‚aÅ›ciwy bÄ™dzie sÄ…d rejonowy dla m.st. Warszawy.
A co umieszczamy we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek o wszczÄ™cie postÄ™powania powinien speÅ‚niać wymagania przewidziane dla pozwu z jednÄ… istotnÄ… różnicÄ…. Zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie czyli tzw. uczestników postÄ™powania. Zarówno pozew jak i wniosek sÄ… pismami procesowymi, w których treÅ›ci muszÄ… być nastÄ™pujÄ…ce elementy:
- oznaczenie sÄ…du, do którego wniosek jest skierowany, imiÄ™ i nazwisko uczestników, ich przedstawicieli ustawowych i peÅ‚nomocników,
- oznaczenie rodzaju pisma,
- osnowa wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
- wymienienie zaÅ‚Ä…czników.
Jak wygląda przebieg postępowania o stwierdzenie nabycia spadku?
Jak już wyżej wspomnieliÅ›my postÄ™powanie o stwierdzenie nabycia spadku toczy siÄ™ w trybie nieprocesowym. Uczestnikami postÄ™powania powinny być wszystkie osoby mogÄ…ce wchodzić w rachubÄ™ jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Ale udziaÅ‚, w każdym stadium postÄ™powania może wziąć osoba, której praw dotyczy wynik postÄ™powania. SÄ…d bada z urzÄ™du kto jest spadkobiercÄ… oraz czy spadkodawca pozostawiÅ‚ po sobie testament oraz wzywa osobÄ™, u której testament siÄ™ znajduje do jego okazania. Z powyższego wynika, że sÄ…d może stwierdzić nabycie spadku przez spadkobierców, choćby byÅ‚y nimi inne osoby niż wskazane przez uczestników. SÄ…d zasadniczo nie bada jakie skÅ‚adniki wchodzÄ… w skÅ‚ad majÄ…tku spadkowego. Dowodem uprawnieÅ„ spadkobierców ustawowych sÄ… odpisy aktów stanu cywilnego. W razie istotnej niezgodnoÅ›ci miÄ™dzy treÅ›ciÄ… aktu stanu cywilnego a rzeczywistym stanem rzeczy sÄ…d spadku nie może ustalić pokrewieÅ„stwa uczestnika postÄ™powania ze spadkodawcÄ…. Jeżeli spadkodawca pozostawiÅ‚ po sobie testament, to on jest dowodem uprawnieÅ„ spadkobiercy. SÄ…d rozpoznaje w toku postÄ™powania wszelkie kwestie sporne mogÄ…ce mieć wpÅ‚yw na wynik postÄ™powania jak np. dokonuje wykÅ‚adni testamentu, bada ważność umowy o zrzeczenie siÄ™ dziedziczenia. Nie może jednak orzec o niegodnoÅ›ci spadkobiercy oraz o wyÅ‚Ä…czeniu małżonka od dziedziczenia z tego powodu, że spadkodawca wystÄ…piÅ‚ o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka.
Co sÄ…d zamieszcza w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku?
PostÄ™powanie o stwierdzenie nabycia spadku koÅ„czy siÄ™ wydaniem przez sÄ…d postanowienia. SÄ…d jest obowiÄ…zany wymienić w tym postanowieniu spadkodawcÄ™ oraz wszystkich sapdkobierców, którym spadek przypadÅ‚, jak również wysokość ich udziaÅ‚ów. SÄ…d nie może wydać postanowienia stwierdzajÄ…cego nabycie spadku tylko przez niektórych spadkobierców albo tylko w odniesieniu do części majÄ…tku spadkowego. Zasadniczo nie może okreÅ›lać jakie skÅ‚adniki spadku przypadajÄ… spadkobiercom (tylko może okreÅ›lić wielkość ich udziaÅ‚ów).
Czy istnieje możliwość dokonania stwierdzenia nabycia spadku w innym postępowaniu?
Stwierdzenie nabycia spadku może nastÄ…pić również w postÄ™powaniu o dziaÅ‚ spadku. Także w tym postÄ™powaniu sÄ…d nie może dziaÅ‚ać z urzÄ™du i niezbÄ™dny jest wniosek osoby zainteresowanej. Powszechnie przyjmuje siÄ™ jednak, iż wniosek o dokonanie dziaÅ‚u spadku obejmuje z istoty swej także żądanie stwierdzenia jego nabycia.
Czy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może zostać zmienione?
Postanowienie stwierdzajÄ…ce nabycie spadku może zostać zmienione, gdy osoba, która uzyskaÅ‚a takie postanowienie, nie jest spadkobiercÄ… lub jej udziaÅ‚ w spadku jest inny niż stwierdzony. Może to nastÄ…pić w odrÄ™bnym postÄ™powaniu o uchylenie lub zmianÄ™ stwierdzenia nabycia spadku. Jednakże ten, kto byÅ‚ uczestnikiem postÄ™powania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzajÄ…cego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógÅ‚ powoÅ‚ać w tym postÄ™powaniu, a wniosek o zmianÄ™ skÅ‚ada przed upÅ‚ywem roku od dnia, w którym uzyskaÅ‚ tÄ™ możność. W okreÅ›lonych przypadkach zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nastÄ™puje z urzÄ™du. Dotyczy to sytuacji, gdy stwierdzone zostaÅ‚o nabycie spadku albo zarejestrowany zostaÅ‚ akt poÅ›wiadczenia dziedziczenia po osobie uzanej za zmarÅ‚Ä… lub której zgon zostaÅ‚ stwierdzony postanowieniem sÄ…du, a postanowienie o stwierdzeniu jej zgonu zostaÅ‚o uchylone, sÄ…d spadku z urzÄ™du uchyli postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poÅ›wiadczenia dziedzieczenia.
Pamiętaj, że:
- Do uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku niezbędny jest wniosek osoby zainteresowanej uzyskaniem takiego postanowienia; sąd nie przeprowadzi takiego postępowania z urzędu,
- Postanowienie nie ma charakteru bezwzglÄ™dnego i może zostać zmienione; takie sytuacje zdarzajÄ… siÄ™ stosunkowo czÄ™sto np. zostaÅ‚ znaleziony testament sporzÄ…dzony przez spadkodawcÄ™, a stwierdzono nabycie spadku w oparciu o ustawÄ™ w przeÅ›wiadczeniu, że żaden testament nie istnieje; albo w sytuacji gdy odnalazÅ‚ siÄ™ spadkobierca, który zostaÅ‚ uznany za zmarÅ‚ego,
- Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba, że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).