Agent ubezpieczeniowy - jak nim zostać, jakie ma obowiązki?

11.5.2010

Agentem ubezpieczeniowym nie może być zgodnie z ustaleniami ustawodawcy każdy bez wyjątku, może nim być przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

Jakie warunki należy spełniać, aby zgodnie z prawem wykonywać czynności ubezpieczeniowe?

Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:

posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, skarbowe;
daje rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych;
posiada co najmniej średnie wykształcenie;
odbyła szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem.

Czy spełnienie powyższych warunków jest wystarczające, aby stać się agentem ubezpieczeniowym?

Niestety nie. Niezbędnym jest jeszcze odbycie odpowiedniego szkolenia. Zakres tego szkolenia został określony w Rozporządzeniu wydanym przez Ministra Finansów. I tak szkolenie osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych powinno obejmować zagadnienia ogólne niezbędne do prawidłowego wykonywania czynności agencyjnych, przez które należy rozumieć między innymi podstawowe informacje o zakładach ubezpieczeń i rynku ubezpieczeniowym w Polsce, zapoznanie z dokumentacją ubezpieczeniową, w szczególności z dokumentacją związaną z zawieraniem umów ubezpieczenia i likwidacją szkód, techniki akwizycji ubezpieczeniowej i obsługi klienta. Ponadto szkolenie to powinno obejmować także zagadnienia z zakresu działalności zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego będą wykonywane czynności agencyjne, chodzi tu o informacje o taryfach oraz zasady obliczania składek ubezpieczeniowych, zapoznanie z aktami dotyczącymi wewnętrznej struktury zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego szkolenie, rozliczenia ilościowo-wartościowe z tytułu sprzedaży polis i inkasa składek ubezpieczeniowych, ogólne i szczególne warunki ubezpieczeń zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego szkolenie.

Jakie zagadnienia obejmować powinno szkolenie?

Minimalny zakres tematów egzaminacyjnych został określony przez Ministra Finansów w Rozporządzeniu. Składają się na nie bloki tematyczne dotyczące między innymi pojęcia ryzyka i zdarzeń losowych (pośród innych tu ocena redukcja, czy wycena ryzyka), miejsce i rola ubezpieczeń w gospodarce, sumy i wartości ubezpieczenia, podział ubezpieczeń według działów, grup i rodzajów, podstawowe regulacje prawne dotyczące działalności ubezpieczeniowej i pośrednictwa ubezpieczeniowego. Pośród zagadnień egzaminacyjnych znalazły się także podstawowe zagadnienia z zakresu prawa cywilnego oraz zasady odpowiedzialności agenta ubezpieczeniowego względem klienta i zakładu ubezpieczeń i zasady reprezentacji podmiotów gospodarczych w obrocie. Oczywiście zagadnienia egzaminacyjne nie pomijają także etyki zawodowej agenta ubezpieczeniowego.
Warto przy tym zaznaczyć, iż minimalny zakres tematów egzaminacyjnych, obejmujących zagadnienia z zakresu działalności zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego mają być wykonywane czynności agencyjnej różni się od powyższego, jest w stosunku do niego znacznie okrojony (szczegółowe zasady zawierania umów ubezpieczenia, składki ubezpieczeniowe, zasady likwidacji szkód).

Oczywiście wspomniane wyżej szkolenie powinno trwać odpowiednią ilość godzin, także narzuconą w/w Rozporządzeniem. Szkolenie odbywane w pełnym zakresie powinno trwać co najmniej 152 godziny, natomiast w przypadku szkolenia z zagadnień z zakresu działalności zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego będą wykonywane czynności agencyjne - 48 godzin, w przypadku zagadnień ogólnych i szczególnych warunków ubezpieczeń zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego szkolenie - 36 godzin. Czas szkolenia nie może przekroczyć 8 godzin dziennie.

Jak przeprowadzany jest egzamin na agenta ubezpieczeniowego?

Nie ma oczywiście przeszkód aby szkolenie było przeprowadzane przez kilka zakładów ubezpieczeń (wspólne szkolenie) zakończone egzaminem. W takiej sytuacji zakłady ubezpieczeń powołują wspólną komisję egzaminacyjną, składającą się z przedstawicieli wybranych przez zarządy zakładów ubezpieczeń organizujących wspólne szkolenie.

Egzamin powinien odbyć się nie później niż w terminie 14 dni od dnia zakończenia szkolenia. Termin egzaminu ustalany jest przez zakład (zakłady) ubezpieczeń. Zakład (zakłady) ubezpieczeń powiadamia o terminie egzaminu zainteresowane osoby przed zakończeniem szkolenia. Egzamin odbywa się przed komisją egzaminacyjną składającą się co najmniej z trzech osób, powołanych przez zarząd zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego szkolenie. Egzamin przeprowadza się w formie pisemnego testu jednokrotnego wyboru przygotowanego przez komisję egzaminacyjną. Test składa się ze 100 pytań, przy czym każdy z bloków tematycznych obejmuje odpowiednio 70 i 30 pytań. Tak jest w przypadku szkolenia w pełnym zakresie w pozostałych przypadkach jest to test składający się z 20 pytań lub 21 pytań. Warunkiem zdania egzaminu jest osiągnięcie co najmniej 50 punktów w grupie pytań obejmujących zagadnienia ogólne, oraz co najmniej 20 punktów w grupie pytań obejmujących zagadnienia z zakresu działalności zakładu ubezpieczeń. Osoba, która nie uzyskała podczas egzaminu wymaganej liczby punktów, może ponownie zdawać egzamin poprawkowy bez konieczności brania udziału w szkoleniu. Komisja egzaminacyjna niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, wystawia zaświadczenie o zdaniu egzaminu i przekazuje je osobie, która zdała egzamin, albo powiadamia na piśmie osobę zainteresowaną o niezdaniu egzaminu, wraz z informacją o uzyskanej liczbie punktów. Natomiast egzamin poprawkowy powinien się odbyć nie później niż w terminie 60 dni od dnia egzaminu, z którego osoba zainteresowana nie uzyskała wymaganej liczby punktów. Osoba, która nie uzyskała wymaganej liczby punktów podczas egzaminu poprawkowego, może zdawać egzamin po raz kolejny wyłącznie po ponownym odbyciu szkolenia. Osoba, która nie zdała egzaminu, może odwołać się od jego wyniku do komisji egzaminacyjnej. Odwołanie to wnosi się na piśmie w terminie 14 dni od dnia powiadomienia o wyniku egzaminu. Komisja egzaminacyjna rozpatruje odwołanie niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, i w formie pisemnej powiadamia osobę zainteresowaną o wyniku rozpatrzenia odwołania. O terminie egzaminu oraz składzie komisji egzaminacyjnej zakład ubezpieczeń powiadamia Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, nie później niż w terminie 14 dni przed ustalonym terminem egzaminu. Powiadomienie to zawiera datę, godzinę oraz adres, pod którym odbędzie się egzamin. Upoważnieni pracownicy Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych mają prawo uczestniczyć w egzaminie w charakterze obserwatorów. Komisja egzaminacyjna sporządza protokół z przeprowadzonego egzaminu.

Czy agent ubezpieczeniowy może prowadzić oprócz czynności agencyjnych działalność innej natury?

Obecnie nie ma już takiej możliwości. Przepis pozwalający przedsiębiorcy, na podstawie umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń, na wykonywanie działalności agencyjnej jako działalności uzupełniającej do podstawowej działalności gospodarczej został skreślony z dniem 9 kwietnia 2005 r.

Kto odpowiada za szkody wyrządzone przez agenta ubezpieczeniowego?

Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent działa. W przypadku, gdy agent ubezpieczeniowy wykonuje czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania tych czynności. W zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych agent ubezpieczeniowy działający na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. Jest to bardzo ważny obowiązek, gdyż agent ubezpieczeniowy, który nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej zgodnie z ogólnymi warunkami tego ubezpieczenia, jest obowiązany wnieść opłatę na rzecz budżetu państwa w wysokości stanowiącej równowartość 1 000 euro obliczoną w złotych według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w tabeli kursów nr 1 każdego roku. Wniesienie opłaty nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Wypełnienie tego obowiązku sprawdza Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych jako organ nadzoru.

Pośród uprawnień w/w organu nadzoru jest także prawo do żądania okazania przez agenta ubezpieczeniowego dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie. Jeżeli agent tego nie dokona organ nadzoru wzywa go aby w terminie 30 dni:

przedstawił dokumenty potwierdzające zawarcie umowy tego ubezpieczenia,
w razie braku dokumentów uiścił opłatę, o której mowa powyżej oraz okazał dokumenty potwierdzające późniejsze zawarcie umowy ubezpieczenia (jeżeli nie uiści wspomnianej opłaty dobrowolnie, podlega ona egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Jakie stosunki łączą agenta ubezpieczeniowego i zakład ubezpieczeń?

Zakład ubezpieczeń udziela agentowi upoważnionemu do zawierania w jego imieniu umów ubezpieczenia, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu tego zakładu. Pełnomocnictwo to nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw. Powinno natomiast określać w szczególności:

zakres działalności agenta, ze wskazaniem działu, grup i rodzajów ubezpieczeń;
wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia, na jaką agent może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.

Jakie obowiązki spoczywają na agencie ubezpieczeniowym?

Agent ubezpieczeniowy jest obowiązany:

okazywać klientowi przy pierwszej czynności należącej do zakresu działalności agencyjnej oraz na każde żądanie dokument pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu zakładu ubezpieczeń,
zwrócić zakładowi ubezpieczeń dokument pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu zakładu ubezpieczeń oraz wszystkie wydane mu druki, materiały i inne dokumenty oraz rozliczyć się z zainkasowanych składek, jeżeli jego pełnomocnictwo wygasło lub zostało cofnięte,
zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych, dotyczące zakładu ubezpieczeń, drugiej strony umowy ubezpieczenia oraz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej, obowiązek ten ciąży na agencie ubezpieczeniowym również po rozwiązaniu umowy agencyjnej,
powiadomić klienta, czy działa na rzecz jednego, czy wielu zakładów ubezpieczeń, i na żądanie klienta poinformować go o nazwach zakładów ubezpieczeń, na rzecz których wykonuje działalność agencyjną.

Czy zasady dotyczące wykonywania czynności agencyjnych różnią się w stosunku do agentów innych państw?

Co do zasady jest tak, że agent ubezpieczeniowy mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, może wykonywać działalność agencyjną na terytorium Polski jeżeli jest wpisany do odpowiedniego rejestru pośredników ubezpieczeniowych w tym państwie.

Jednak zanim taką działalność podejmie, o samym zamiarze, ma obowiązek powiadomić organ nadzoru. Przewidziana została także taka sytuacja, w której agent ubezpieczeniowy mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej może rozpocząć wykonywanie działalności agencyjnej na terytorium Polski, po uzyskaniu przez organ nadzoru informacji od organu nadzoru państwa macierzystego o jego wpisie do właściwego rejestru. Zasada ta działa także w odwrotną stronę, tzn. agent ubezpieczeniowy wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych, może wykonywać działalność agencyjną na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jednak także jak tylko poweźmie taki zamiar, ma obowiązek powiadomić o tym organ nadzoru. W terminie 30 dni od dopełnienia tego obowiązku organ nadzoru przekazuje właściwemu organowi nadzoru kraju, w którym agent zamierza prowadzić działalność, informację o wpisie agenta do rejestru.

Czy agent ubezpieczeniowy podlega czyjejś kontroli?

Tak. Ściślej biorąc nadzorowi. Nadzór nad działalnością agenta ubezpieczeniowego sprawuje zakład ubezpieczeń, na rzecz którego działa agent. Organ nadzoru zakładu może przeprowadzić kontrolę działalności zakładu ubezpieczeń w zakresie korzystania z usług agentów. W jej ramach może żądać od zakładu ubezpieczeń wyjaśnień i informacji dotyczących agentów działających na rzecz danego zakładu ubezpieczeń. Uprawnienia nadzorcze to możliwość wydawania przez organ nadzoru zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności zakładu ubezpieczeń do przepisów prawa. W razie odmowy udzielenia w/w wyjaśnień i informacji, niewykonywania powyższych zaleceń i zakazu, o którym mowa niżej, organ nadzoru może nakładać na zakład ubezpieczeń szereg kar pieniężnych (np. na członków zarządu zakładu ubezpieczeń lub prokurentów do wysokości odpowiadającej trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu z ostatnich 12 miesięcy, na zakład ubezpieczeń do wysokości 0,5 % składki przypisanej brutto uzyskanej przez zakład ubezpieczeń w roku poprzednim, a w przypadku gdy zakład ubezpieczeń nie prowadził działalności lub miał zbiór składki przypisanej poniżej 20 mln złotych do wysokości 100 000 złotych).

Ponadto organ nadzoru może zakazać, w drodze decyzji, zakładowi ubezpieczeń korzystania z usług agenta ubezpieczeniowego w razie naruszenia przez niego przepisów prawa, niezachowania staranności lub dobrych obyczajów. W takim przypadku zakład ubezpieczeń jest obowiązany do natychmiastowego rozwiązania umowy z agentem oraz cofnięcia mu pełnomocnictwa. Wspomniane wyżej kary organ nadzoru może także nałożyć, jeżeli zakład ubezpieczeń nie zgłasza do rejestru agentów ubezpieczeniowych osoby, z którą zawarł umowę agencyjną, lub nie zwraca się z wnioskiem o wykreślenie z tego rejestru osoby, z którą rozwiązał umowę agencyjną.

Pamiętaj, że:

Osoba, która odbyła uprzednio szkolenie w zakresie zagadnień ogólnych niezbędnych do prawidłowego wykonywania czynności agencyjnych zgodnie z przepisami obowiązującymi w czasie odbywania szkolenia lub odbyła szkolenie od osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych zgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie odbywania tego szkolenia, odbywa szkolenie jedynie w zakresie działalności zakładu ubezpieczeń, na rzecz którego będą wykonywane czynności agencyjne,
Osoba, która będzie wykonywała czynności agencyjne jedynie w odniesieniu do umów ubezpieczenia zawieranych przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową w zakresie wykonywanych przez nie czynności bankowych, lub w przypadku gdy bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytową pośredniczy w zawieraniu tych umów, odbywa szkolenie jedynie w zakresie informacji o taryfach oraz zasadach obliczania składek ubezpieczeniowych, rozliczania ilościowo-wartościowego z tytułu sprzedaży polis i inkasa składek ubezpieczeniowych oraz ogólnych i szczególnych warunków ubezpieczeń zakładu ubezpieczeń przeprowadzającego szkolenie
Osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne jest obowiązana okazywać dokument upoważniający do działania w imieniu agenta ubezpieczeniowego,
Samo określenie „agent ubezpieczeniowy” może być używane w nazwie lub reklamie oraz do oznaczenia działalności wyłącznie przez podmiot wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych lub podmiot wykonujący działalność agencyjną lub czynności agencyjne na terytorium Polski, a agent nie może wykonywać działalności brokerskiej oraz czynności brokerskich.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. 2003 r., Nr 124, poz. 1154),
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie minimalnego zakresu szkolenia osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminu i trybu jego przeprowadzania (Dz. U. 2005 r., Nr 125, poz. 1053).

Zespół
e-prawnik.pl