Z jaką częstotliwością pracodawca może dokonywać potrąceń z wynagrodzenia za pracę pracownika?

Na czym polega ochrona wynagrodzenia za pracę?

Polskie prawo stoi na straży ochrony wynagrodzenia za pracę. Przejawia się to w różnych zakazach i nakazach, skierowanych zarówno do pracodawcy, osób trzecich (wierzycieli pracownika), jak i do samego pracownika.

Ochrona ta przejawia się w:

1. nakazie dokonywania wypłaty wynagrodzenia w stałym i z góry ustalonym terminie,

2. niedopuszczalności zrzeczenia się lub przeniesienia przez pracownika na inną osobę prawa do wynagrodzenia,

3. ograniczeniu rodzaju i wysokości dopuszczalnych potrąceń.

Co i ile pracodawca może potrącać z wynagrodzenia za pracę?

Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu tylko następujące należności i tylko w wymienionej kolejności:

1. sumy egzekwowane na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5 wynagrodzenia,

2. sumy egzekwowane na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne - do wysokości 1/2 wynagrodzenia,

3. zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi na poczet wynagrodzenia- do wysokości 1/2 wynagrodzenia,

4. kary pieniężne - wysokość kary za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy nie może być wyższa do jednodniowego wynagrodzenia.

Potrącenie sum egzekwowanych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne, oraz zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi, nie może w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia. Natomiast kwoty te potrącone łącznie z sumami egzekwowanymi na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych nie mogą przekraczać 3/5 wynagrodzenia. Wymierzone pracownikowi kary pieniężne łącznie nie mogą przekraczać 1/10 części wynagrodzenia przypadającego mu po dokonaniu wszystkich innych potrąceń.

Ponadto z wynagrodzenia za pracę odlicza się w pełnej wysokości kwoty wypłacone pracownikowi w poprzednim terminie za okres jego nieobecności w pracy, za który nie przysługiwało mu wynagrodzenie.

Z wynagrodzenia za pracę nie może zostać potrącone nic więcej - chyba, że nastąpi to za zgodą pracownika.

Natomiast do pełnej wysokości podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych nagrody z zakładowego funduszu nagród, oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku, lub w nadwyżce bilansowej.

Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc (np. premie kwartalne), dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia (czyli tę premię).

Przy zachowaniu zasad dotyczących kolejności i wysokości pracodawca może dokonywać potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych również bez postępowania egzekucyjnego z wyjątkiem przypadków gdy:

• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łącznie suma, która może być potrącona nie wystarczy na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,

• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w drodze egzekucji sądowej lub administracyjnej.

Potrąceń tych dokonuje pracodawca na wniosek osoby uprawnionej na podstawie przedłożonego przez nią tytułu wykonawczego.

Należności alimentacyjne mogą być potrącane z wynagrodzenia za pracę niezależnie od wysokości tego wynagrodzenia, natomiast potrącenia na zaspokojenie innych należności mogą być dokonywane tylko wówczas, gdy wynagrodzenie za pracę jest wyższe niż określona przepisami kwota minimalna.

Wolna od potrąceń jest kwota w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, które przysługuje pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Dotyczy to sum potrącanych na zaspokojenie innych należności niż alimentacyjne.

• 75% wynagrodzenia minimalnego określonego wyżej w przypadku potrącania zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,

• 90% wynagrodzenia minimalnego określonego wyżej w razie potrącania kar pieniężnych.

Jeżeli pracownik zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne od potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do zmniejszenia wymiaru czasu pracy.

Czy z wynagrodzenia można potrącić inne należności?

Należności inne niż wymienione powyżej, w tym należności na rzecz pracodawcy, mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie (pod rygorem nieważności). W takim wypadku wolna od potrąceń jest kwota:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, które przysługuje pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy

• 80% wynagrodzenia minimalnego określonego wyżej - przy potrącaniu innych należności.

Zgoda powinna dotyczyć konkretnej i już istniejącej wierzytelności. W przypadku, gdy dojdzie do zbiegu potrąceń ustawowych (np. alimentacyjnych) z dobrowolnymi, potrącenia dobrowolne są dokonywane w ostatniej kolejności.

Pamiętaj że:  

• Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia, ani przenieść tego prawa na inną osobę,

• Wypłaty, wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej. Spełnienie wynagrodzenia w innej formie, chociażby częściowo jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to przepisy prawa, lub układy zbiorowe pracy.

• Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony do innych rąk niż pracownika tylko za jego wcześniejszą zgodą wyrażoną na piśmie. O ile pracownik się temu nie sprzeciwił wynagrodzenie może zostać wypłacone na rzecz współmałżonka bez oddzielnego upoważnienia.

• Ewentualne odszkodowania należne pracodawcy mogą być potrącane wyłącznie za zgodą pracownika lub na podstawie prawomocnego wyroku sądu,

• Nagroda z zakładowego funduszu nagród oraz należności przysługujące pracownikowi z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.

Podstawa prawna:

• Kodeks pracy, ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (tekst jednolity: Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.