Ustawa Prawo budowlane szczegółowo definiuje, co należy rozumieć np. przez "obiekt budowlany", "budynek", "budowlę" i "obiekt małej architektury". Rozumienie tych pojęć jest pomocne dla osób podejmujących budowę - przede wszystkim w ustaleniu, jakich formalności należy dopełnić.

Co to jest obiekt budowlany?

"Obiekt budowlany" jest pojęciem najszerszym spośród pojęć definiowanych w tej poradzie. Prawo budowlane rozumie przez "obiekt budowlany" - wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych:

1. budynek,
2. budowlę, 
3. obiekt małej architektury 

- wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

Do obiektu budowlanego w tym rozumieniu odnosi się większość ogólnych regulacji prawa budowlanego - między innymi o tym jak powinien być projektowany i budowany obiekt budowlany, jak powinien być użytkowany.

Co to jest budynek?

Na gruncie ustawy Prawo budowlane o "budynku" można mówić wtedy, gdy dany obiekt budowlany jest trwale związany z gruntem oraz jest wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Definicja ta jest identyczna z definicją budynku wprowadzoną w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

Nowelizacja Prawa budowlanego, która weszła w życie 11 lipca 2003 r., wprowadziła też definicję "budynku mieszkalnego jednorodzinnego". Za taki budynek należy uważać budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku. Jest to zmiana w stosunku do poprzedniego brzmienia ustawy, która w ogóle nie wyodrębniała takiego pojęcia.

Co to jest budowla?

W rozumieniu przepisów prawa budowlanego "budowlą" jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury.

Ustawodawca wymienia w przepisie takie budowle jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

W celu ustalenia, co jest budowlą, a co nią nie jest, niezbędne jest poczynienie szczegółowych ustaleń faktycznych. Niekiedy wymagają one nawet przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego.

"Budowla" w rozumieniu przepisów prawa podatkowego (tj. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) w zasadzie pokrywa się z definicją budowli w rozumieniu prawa budowlanego. Według prawa podatkowego "budowlą" jest obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

Co to jest obiekt małej architektury?

O "obiekcie małej architektury" możemy mówić, gdy chodzi o niewielkie obiekty, a w szczególności:

• obiekty kultu religijnego, takie jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,
• posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,
• użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

Co to jest tymczasowy obiekt budowlany?

Przez "tymczasowy obiekt budowlany" należy rozumieć obiekt przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany nie połączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe.

Pamiętaj, że:

• ustalenie co jest budowlą, budynkiem, tymczasowym obiektem budowlanym lub obiektem małej architektury jest istotne przy ustaleniu, czy jest konieczne pozwolenie na budowę danego obiektu budowlanego,
• często używane w języku potocznym słowo budowa jest także pojęciem prawnym, zdefiniowanym w ustawie prawo budowlane i należy przez nie rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego, podczas gdy roboty budowlane to budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego,
• opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają nieruchomości lub obiekty budowlane: grunty, budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. 

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U. 2000 r., Nr 106, poz. 1126, ze zmianami);

• ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity: Dz.U. 2002 r., Nr 9, poz. 84, ze zmianami).