Zawieszenie działalności gospodarczej - konsekwencje

1.9.2017

Zawieszenie działalności gospodarczej

Na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca niezatrudniający pracowników ma możliwość zawieszenia wykonywania działalności, na okres od 30 dni do 24 miesięcy, zaś przedsiębiorca z co najmniej 6-miesięcznym stażem - do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem do 6 r.ż. albo jeszcze dłużej - w przypadku dziecka niepełnosprawnego.

Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, niezatrudniające pracowników mogą na wniosek (składany do organów rejestrowych) zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 1 miesiąca do 36 miesięcy.

Jeżeli przedsiębiorca jest zmuszony do czasowego zaprzestania działalności gospodarczej, a nie chce zamykać firmy, ale zadecyduje się na jej zawieszenie, to powienien złożyć odpowiedni wniosek do organu ewidencyjnego albo Krajowego Rejestru Sądowego. Żeby znów odwiesić działalność gospodarczą, też wystarczy złożyć odpowiedni wniosek.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorcy nie mogą wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Mają natomiast prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przyjmować należności związane z zawieszoną działalnością, zbywać własne środki trwałe i wyposażenie, czy osiągać przychody finansowe. Mają obowiązek regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej (art. 14a ustawy o swobodzie działalności gospodaczej).

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może więc wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. W tym czasie natomiast:

ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;
ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Zawieszenie działalności gospodarczej oznacza, że nie prowadzi aktywnie swojej firmy. Nie oznacza to jednakże, że w okresie zawieszenia nie może osiągać przychodów albo ponosić kosztów. Każda sprzedaż, z tytułu której wystawi fakturę, będzie podlegała rozliczeniu.

VAT a zawieszenie działalności gospodarczej

Okres niedługiego zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej nie wpływa na status podatnika jako podatnika czynnego VAT. Od początku 2017 r. wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT podlega natomiast podatnik, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy. Jeśli jednak taki podatnik w okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie wykonywał czynności podlegające opodatkowaniu VAT (np. sprzedaż środka trwałego), to jest on obowiązany przed dniem:

zawieszenia działalności gospodarczej albo
rozpoczęcia wykonywania takich czynności w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

- zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego, wskazując okres, w którym będzie wykonywał te czynności. W przypadku złożenia takiego zawiadomienia, naczelnik urzędu skarbowego nie wykreśla podatnika z rejestru albo przywraca zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT na okres wskazany w zawiadomieniu.

Z dniem wznowienia wykonywania działalności gospodarczej podatnik wykreślony z rejestru zostaje zarejestrowany - już bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego ponownie - jako podatnik VAT, ze statusem takim, jaki posiadał przed dniem zawieszenia tej działalności.

W zasadzie zwolnieni z obowiązku składania deklaracji (np. VAT-7, VAT-7K) są ci podatnicy, którzy zawiesili działalność gospodarczą zgodnie z przepisami o swobodzie działalności gospodarczej (za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy). Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji nie zawsze i nie do wszystkich podatników ma zastosowanie. Ze zwolnienia tego nie mogą skorzystać podatnicy:

dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT),
dokonujący importu usług lub nabywający towary, w zakresie których są podatnikiem.

Zwolnienie to nie będzie ma też zastosowania do:

okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego oraz
okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego (ten ostatni przypadek dotyczy podmiotów rozliczających się wg proporcji i zobowiązanych do korekty odliczonego podatku naliczonego).

Jeżeli zatem jednak przedsiębiorca w czasie zawieszenia działalności wykonuje czynności dozwolone wywołujące skutek zapłaty podatku należnego (np. zbywa środki trwałe czy wyposażenie), to jest zobowiązany do zapłacenia podatku od towarów i usług oraz złożenia deklaracji VAT. Obowiązek złożenia deklaracji wystąpi także wówczas, gdy podatnik zobowiązany będzie do skorygowania odliczonego uprzednio podatku naliczonego.

Zawieszenie działalności gospodarczej nie oznacza, że podatnik nie może składać deklaracji podatkowych. Jeśli w czasie zawieszenia działalności ponosi stałe wydatki związane z tą działalnością (jak opłaty za telefon, czynsz najmu lokalu, spłaty rat leasingowych samochodu) i chce odliczać VAT naliczony w związku z tymi wydatkami, to składać powinien deklaracje.

W przypadku gdy przedsiębiorca w okresie zawieszenia otrzyma fakturę VAT, która dotyczy zakupu sprzed zawieszenia wykonywania działalności, może odliczyć podatek naliczony i złożyć deklarację podatkową. Odliczenie VAT jest możliwe, jeśli faktura, która dotarła w okresie zawieszenia działalności, dotyczy umowy zawartej z kontrahentem przed zawieszeniem. Poza tym, ponieważ elementem uprawniającym podatnika do odliczenia podatku od towarów i usług jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami podatkowymi, konieczne jest, żeby działalność została wznowiona.

Podsumowując, w okresie zawieszenia działalności gospodarczej nie ma obowiązku składania deklaracji VAT-7 (miesięcznej) albo VAT-7K (kwartalnej). Przedsiębiorca powinien jednak pamiętać o kilku zasadach:

Musi złożyć deklarację za okres (miesiąc albo kwartał), w którym prowadziłeś działalność. Oznacza to, że jeśli zawieszenia dokonano w trakcie miesiąca/kwartału, to za ten okres musi złożyć deklarację VAT-7/VAT-7K.
Jeżeli dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów albo importuje usługi lub nabywasz towary, w zakresie których jest podatnikiem, to musi złożyć odpowiednią deklarację.
Deklarację VAT podczas zawieszenia działalności składa także w przypadku korekty proporcji VAT (dotyczy podatników, którzy rozliczają się według mechanizmu proporcji i są w związku z tym zobowiązani do korekty odliczonego podatku naliczonego w deklaracji za pierwszy okres rozliczeniowy następnego roku podatkowego).
Jeśli w okresie zawieszenia chce skorzystać z prawa do odliczenia podatku (np. z tytułu ponoszenia kosztów umów terminowych, jak abonament telefoniczny czy najem lokalu), musi złożyć deklarację VAT-7 albo VAT-7K, gdyż złożenie deklaracji warunkuje uzyskanie prawa od odliczenia podatku.
Jeżeli okaże się, że musi skorygować którąś z wcześniejszych deklaracji, również robi to w okresie zawieszenia działalności.

Podatek dochodowy od osób fizycznych a zawieszenie działalności

Jako podatnik PIT, przedsiębiorca musi zaewidencjonować w księdze przychodów i rozchodów uzyskane przychody i poniesione koszty w okresie zawieszenia działalności. Prawo określa, jakiego rodzaju przychody i koszty powstałe w tym okresie należy wprowadzić do księgi przychodów i rozchodów (KPiR).

Co do zasady, w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorcy nie mogą osiągać z tej działalności bieżących przychodów. Natomiast mogą uzyskiwać przychody z pewnych określonych źródeł, jak np.:

ze zbycia własnych środków trwałych (lub wyposażenia),
z odsetek bankowych,
z działalności prowadzonej przed jej zawieszeniem (np. kontrahent płaci za czynność wykonaną jeszcze przed okresem zawieszenia).

Koszty poniesione podczas zawieszenia działalności gospodarczej

Podczas zawieszenia działalności przedsiębiorca ponosi także koszty. Niektóre z nich podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Do katalogu tego zalicza się takie koszty, które mają na celu zachowanie bądź zabezpieczenie źródła przychodów lub związane są z realizacją zobowiązań finansowych podjętych przed zawieszeniem działalności. Mogą to być przykładowo:

czynsz za wynajem lokalu,
opłaty za media (np. telefony, gaz, woda, energia elektryczna),
podatek od nieruchomości,
opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu,
opłaty ze serwis internetowy,
opłaty za ochronę obiektów firmowych,
składki na ubezpieczenie komunikacyjne samochodów firmowych,
składki na ubezpieczenia majątkowe,
raty leasingowe za okres zawieszenia działalności,
opłaty za prowadzenie rachunku bankowego.

W przypadku uzyskania przychodu w okresie zawieszenia, przedsiębiorca nie jest zobowiązany do wpłaty zaliczki na podatek dochodowy za dany okres – obowiązek ten ulega zawieszeniu. Zawieszone zaliczki wpłaca się za pierwszy okres po wznowieniu działalności gospodarczej albo w rocznym rozliczeniu podatkowym.

Roczne rozliczenie PIT podczas zawieszenia działalności

W okresie zawieszenia prowadzenia działalności musi złożyć roczne rozliczenie podatkowe (w przypadku KPiR – najpóźniej do 30 kwietnia kolejnego roku), nawet jeśli w danym roku działalność nie wygenerowała żadnych przychodów ani kosztów. W tym samym terminie należy opłacić ewentualny podatek.

Spis z natury

W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca ma obowiązek sporządzenia spisu z natury w terminach wskazanych w § 27 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zamknięcia księgi podatkowej i ustalenia dochodu (straty).

Konsekwencje zawieszenia działalności gospodarczej wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Amortyzacja

Przedsiębiorcy nie dokonują odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w której składniki były używane. Składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono działalność (art. 16c pkt 5 updop).

Zaliczki na podatek

W przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej podatnik jest zwolniony od obowiązku wpłaty zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych za okres objęty zawieszeniem (art. 25 ust. 5a updop). Prawo to dotyczy również podatników będących wspólnikami spółek jawnych, komandytowych lub komandytowo-akcyjnych, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej, w zakresie tej działalności, za okres objęty zawieszeniem (art. 25 ust. 5b updop).

Warunkiem zwolnienia z wpłat zaliczek jest zawiadomienie w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o okresie zawieszenia wykonywania działalności. Zawiadomienie należy złożyć nie później niż przed upływem 7 dni od dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej.

Po okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej podatnicy wpłacają zaliczki według zasad przewidzianych ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 25 ust. 1–1c lub 6–6a updop).

Rozliczenie roczne

Podatnicy w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie są zwolnieni z obowiązku składania Zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych za rok podatkowy (CIT-8) i wpłaty podatku dochodowego za rok podatkowy.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl