Jak opodatkowany jest dochód osoby zagranicznej osiągnięty w Polsce za pośrednictwem zakładu?

• placówki, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania albo wydawania dóbr, albo towarów przedsiębiorstwa,
• zapasy dóbr albo towarów przedsiębiorstwa utrzymywanych wyłącznie dla składowania, wystawiania lub wydawania,
• zapasy dóbr albo towarów przedsiębiorstwa, utrzymywanych wyłącznie w celu obróbki lub przerobu przez inne przedsiębiorstwo,
• stałe placówki, utrzymywane wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów dla przedsiębiorstwa albo w celu uzyskiwania informacji,
• stałe placówki utrzymywane wyłącznie dla celów reklamowych, dla dostarczania informacji, prowadzenia badań naukowych lub wykonywania podobnej działalności o przygotowawczym lub pomocniczym charakterze.

Jeśli dana osoba prowadzi działalność na rzecz przedsiębiorstwa zagranicznego, to uważa się, że w tym pierwszym państwie istnieje zakład, jeżeli ta osoba posiada pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu przedsiębiorstwa i pełnomocnictwo w tym Państwie zwykle wykonuje, chyba że jej działalność ogranicza się tylko do zakupu dla przedsiębiorstwa dóbr lub towarów. Nie będzie też prowadzeniem zakładu wykonywanie na rzecz zagranicznego przedsiębiorstwa czynności przez maklera, komisanta albo innego niezależnego przedstawiciela, o ile te osoby działają w ramach swojej zwykłej działalności handlowej.

Czy trzeba w Polsce płacić podatek dochodowy od osób prawnych od dochodów uzyskiwanych przez zakład?

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy niemający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeśli zatem działalność podmiotu zagranicznego będzie realizowana przez położony w Polsce zakład, to dochody z tej działalności osiągnięte poprzez ten zakład będą podlegać opodatkowaniu w Polsce. Jeśli natomiast osoba zagraniczna prowadzi w Polsce działalność, lecz nie za pośrednictwem zakładu, wówczas jej dochody podlegają opodatkowaniu wyłącznie w kraju jej siedziby.

Jak rozliczyć dochody zakładu?

Dochody zakładu osoby zagranicznej podlegają zatem opodatkowaniu w Polsce. Zgodnie z art. 7 Konwencji Modelowej OECD, część zysków przedsiębiorstwa może zostać opodatkowana w innym państwie, jeżeli prowadzi ono działalność w tym drugim państwie poprzez położony tam zakład. Dochód taki będzie opodatkowany tylko w takiej części, w jakiej da się go przypisać temu zakładowi, przy czym zakładowi należy przypisać takie zyski, jakie mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność jako samodzielny podmiot, niezależny od przedsiębiorstwa, którego jest zakładem.

Przychody i koszty podatkowe zakładu powinny być ustalane zgodnie z zasadami ogólnymi, zawartymi w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zakład osoby prawnej jest ponadto zobowiązany (na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) do prowadzenia ewidencji rachunkowej, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, a także do uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 16a-16m. Jeżeli bowiem określenie dochodu na podstawie ww. ewidencji rachunkowej nie będzie możliwe, to na mocy art. 9 ust. 2a ustawy u podatników objętych ograniczonym obowiązkiem podatkowym, dochód zostanie określony w drodze oszacowania, z zastosowaniem wskaźnika dochodu w stosunku do przychodu w wysokości:

• 5% - z działalności w zakresie handlu hurtowego lub detalicznego (pod pojęciem „działalność w zakresie handlu hurtowego lub detalicznego” wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników objętych ograniczonym obowiązkiem podatkowym rozumie się odpłatne zbycie towarów polskim odbiorcom bez względu na miejsce zawarcia umowy, jeżeli podatnicy ci mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedstawicielstwo działające na podstawie zezwolenia udzielonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki lub innego właściwego ministra),

• 10% - z działalności budowlanej lub montażowej albo w zakresie usług transportowych,

• 60% - z działalności w zakresie pośrednictwa, jeżeli wynagrodzenie jest określone w formie prowizji,

• 80% - z działalności w zakresie usług adwokackich lub rzeczoznawstwa,

• 20% - z pozostałych źródeł przychodów.

Przepisów dotyczących szacowania dochodów nie stosuje się, jeżeli umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, zawarta z krajem, na terytorium którego podatnik ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, stanowi inaczej.

Od 1 stycznia 2004 roku, na podstawie art. 9 ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za działalność w zakresie handlu hurtowego wykonywaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników nie mających na terytorium Polski siedziby lub zarządu, rozumie się odpłatne zbycie towarów polskim odbiorcom bez względu na miejsce zawarcia umowy.

Jak ustalany jest dochód przy transakcjach między podmiotami powiązanymi?

Art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ma ochronić interesy fiskalne Skarbu Państwa przez zniechęcenie podatników do przerzucania dochodów i wymuszenie na nich sporządzanie stosownej dokumentacji transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów tej ustawy. Jeśli więc:

1. podatnik podatku dochodowego mający siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo

2. osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę (zarząd) za granicą, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo

3. te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów

- i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały - dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

Dochody danego podmiotu określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody:

1. porównywalnej ceny niekontrolowanej,

2. ceny odprzedaży,

3. rozsądnej marży („koszt plus”).

Jeżeli zaś nie jest możliwe zastosowanie ww. metod, stosuje się metody zysku transakcyjnego.

Bolesną sankcją, jaka spotyka podatników, których dochody zostały ustalone w drodze oszacowania w związku z dokonaniem transakcji z podmiotem powiązanym - na podstawie art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - w wysokości wyższej (straty w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika, a podatnik nie przedstawił tym organom wymaganej przez te przepisy dokumentacji podatkowej, jest opodatkowanie stawką 50% różnicy między dochodem zadeklarowanym przez podatnika, a określonym przez organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej.

Od 1 stycznia 2004 roku przepisy te stosuje się odpowiednio, gdy:

1. podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo

2. te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

Uregulowania te stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu, oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%.

Określając wielkość udziału pośredniego, jaki podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział pośredni w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości; jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst pierwotny: Dz. U. 1992 r., Nr 21, poz. 86; tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 54 poz. 654, ze zmianami);

• Modelowa konwencja OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku