Jaki kurs walut przyjąć przy różnicach kursowych?

Różnice kursowe występują wówczas, gdy wartość danej waluty obcej, wyrażona w złotych w dacie zaistnienia zdarzenia gospodarczego jest inna niż wartości tej waluty w dacie faktycznego uregulowania należności lub zobowiązania. Dla potrzeb rozliczenia zobowiązania mogą występować dodatnie lub ujemne różnice kursowe. Jest to uzależnione od wahań kursu (w dół lub w górę) danej waluty wobec złotego.

Jak przelicza się przychody?

Za przychody z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Przychody w walutach obcych przelicza się na złote w zasadzie według kursów średnich z dnia uzyskania przychodu ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski. Jeżeli przychody wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich uzyskania (np. dniem wystawienia faktury) i dniem faktycznego otrzymania (np. wpływ środków na rachunek bankowy) występują różne kursy walut, przychody te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał uzyskujący przychód, oraz zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia uzyskania przychodu.

Jak przelicza się koszty?

Kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski z dnia poniesienia kosztu. Jeżeli koszty wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich zarachowania i dniem zapłaty występują różne kursy walut, koszty te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał ponoszący koszt, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zarachowania kosztów. Co ciekawe, różnice związane ze spłatą kredytu powstałe na skutek zmiennych kursów obcej waluty między dniem otrzymania kredytu a dniem spłaty nie stanowią omawianych tu różnic kursowych. 

Różnice kursowe z tytułu różnych kursów walut, mogą więc być uwzględnione w kosztach uzyskania przychodów dopiero wówczas, gdy nastąpi faktyczna zapłata za nabyty towar lub usługę. Nadmienić jednak należy, że w odniesieniu do kosztów związanych z zakupem materiałów podstawowych bądź towarów handlowych mogą wystąpić różnice kursowe. W przypadku zakupu towarów dniem zaksięgowania nie jest dzień zapłaty za towar, ale dzień w którym towary te są ujmowane (księgowane) w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W sytuacji kiedy dzień zarachowania wydatków z tytułu zakupu towarów handlowych bądź materiałów podstawowych jest inny niż dzień zapłaty wystąpią różnice kursowe.

Ustawodawca nie definiuje pojęcia zapłaty, dlatego kierując się dyrektywami wykładni językowej należy ten termin rozumieć tak jak jest on rozumiany w języku potocznym. Przez zapłatę rozumiemy uiszczenie należności za coś; zapłacenie; zapłata w pieniądzach, w naturze. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje również pojęcia "poniesienie", stanowi tylko, że warunkiem uznania kosztu za koszt uzyskania przychodu jest jego poniesienie przez podatnika. Kierując się wykładnią językową i systemową za koszt poniesiony należy uznać koszt faktycznie zrealizowany w znaczeniu kasowym (rozchód pieniężny).

Jak wyliczyć różnice kursowe?

Otrzymane przychody i poniesione koszty w walutach obcych przelicza się zatem na złote według kursów średnich z dnia uzyskania przychodu i dnia poniesienia kosztu ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski. W przypadku, gdy między dniem zarachowania przychodu lub kosztu a dniem faktycznego otrzymania przychodu lub zapłaty kosztu występują różne kursy walut, przychód lub koszt należy odpowiednio podwyższyć lub obniżyć o różnice wynikające z zastosowania kursu:

• kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał uzyskujący przychód,
• sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał ponoszący koszt,
• oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zarachowania przychodu lub kosztu.

Jaki kurs walut przyjąć?

Dla określenia kursu walut stosuje się kurs walut wynikający z tej tabeli kursów, która w momencie otrzymania przychodu lub zapłaty kosztu jest opublikowana i ogłoszona.

Gdyby nie jest możliwe dokładne ustalenie momentu, od którego podatnik może dysponować przelanymi na jego konto środkami należy przyjąć odpowiedni kurs obowiązujący na koniec dnia, w którym uzyskano przychód lub poniesiono koszt. Istnieje bowiem pewność, że w tym czasie środki stanowiące przychód znajdowały się na rachunku bankowym podatnika, a płatności które zlecił, zostały zrealizowane. 

Przykład

Pan X prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług transportowych - przewozu towarów. Zlecenia otrzymuje od kontrahentów krajowych i zagranicznych i zawierają one kwotę frachtu (usługi) wyrażoną w walucie obcej, np. EUR, GBP. Za wykonaną usługę wystawia fakturę VAT.

Zgodnie z powyżej przytoczoną zasadą przychodu należnego, Pan X określi swój przychód w złotych stosując do przeliczenia kurs średni NBP. Następnie w dniu faktycznej zapłaty za usługę przez kontrahenta, przeliczy walutę obcą na złote polskie, stosując przy tym kurs kupna walut stosowanych przez bank, w którym posiada swój rachunek, w dniu uzyskania faktycznego przychodu. Jeżeli wyliczony przychód faktyczny będzie się różnił od przychodu należnego, to wystąpią różnice kursowe, o które należy podwyższyć (różnica kursowa dodatnia) lub pomniejszyć (różnica kursowa ujemna) uprzednio wykazany przychód należny.

Zgodnie z § 37 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług waluty obce przelicza się na złote według bieżącego kursu średniego waluty obcej wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na dzień wystawienia faktury.

Natomiast w przypadku, gdy na dzień wystawienia faktury bieżący kurs średni waluty nie został wyliczony i ogłoszony, do przeliczenia stosuje się kurs wymiany ostatnio wyliczony i ogłoszony. Zasada ta ma również zastosowanie w razie, gdy faktura jest wystawiona zanim NBP wyliczy i ogłosi bieżący kurs średni waluty obcej.

W przypadku nie wystawienia faktury w terminie, w którym podatnik obowiązany jest do jej wystawienia, kwoty wyrażone w walucie obcej przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień powstania obowiązku podatkowego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.);

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl