Przyczyny wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.
Zgodnie z prawem zobowiÄ…zanie podatkowe wygasa wskutek:
- zapłaty,
- pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta,
- potrÄ…cenia,
- zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku,
- zaniechania poboru,
- przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych,
- przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym,
- umorzenia zaległości,
- przedawnienia.
W niniejszym punkcie omawiamy jedynie kilka sposobów wygasania zobowiÄ…zaÅ„ podatkowych. WiÄ™kszość pozostaÅ‚ych opisana sÄ… szczegóÅ‚owo przy analizie poÅ›wiÄ™conych im zagadnieÅ„.
Pomijamy analizÄ™ przeniesienia wÅ‚asnoÅ›ci rzeczy lub praw majÄ…tkowych, które jest szczególnym sposobem wygasania zobowiÄ…zaÅ„ podatkowych. W praktyce bowiem można siÄ™ spotkać z tÄ… instytucjÄ… bardzo rzadko.
ZapÅ‚ata i pobór.
Podatek jest Å›wiadczeniem pieniężnym i prawodawca nakÅ‚adajÄ…c na podatników obowiÄ…zek podatkowy, czyni to zakÅ‚adajÄ…c, iż podatnicy bÄ™dÄ… siÄ™ wywiÄ…zywać ze swych zobowiÄ…zaÅ„ wÅ‚aÅ›nie poprzez zapÅ‚atÄ™ podatku. ZapÅ‚ata i pobór to najczÄ™stsze sposoby wygasania zobowiÄ…zaÅ„. Przy zapÅ‚acie kwota podatku jest wpÅ‚acana bezpoÅ›rednio do organu podatkowego, natomiast przy poborze uiszczenie podatku nastÄ™puje za poÅ›rednictwem pÅ‚atnika lub inkasenta.
Podatnik prowadzÄ…cy dziaÅ‚alność gospodarczÄ… musi rozliczać siÄ™ z urzÄ™dem skarbowym w formie przelewu bankowego, jeżeli prowadzi ksiÄ™gi rachunkowe lub podatkowÄ… ksiÄ™gÄ™ przychodów i rozchodów.
Jeżeli toczy siÄ™ postÄ™powanie dotyczÄ…ce danego zobowiÄ…zania, wygaÅ›niÄ™cie tegoż poprzez zapÅ‚atÄ™ podatku nie czyni postÄ™powania bezprzedmiotowym. Jest to o tyle istotne, iż podatnikowi czÄ™sto opÅ‚aca siÄ™ zapÅ‚acić podatek i dochodzić nastÄ™pnie swych praw przed organami odwoÅ‚awczymi. Chroni go to przed ewentualnym postÄ™powaniem egzekucyjnym, zabezpieczajÄ…cym lub – w przypadku przegranej – odsetkami.
PotrÄ…cenie
Potrącenie polega na tym, że jeżeli strony są wzajemnie wobec siebie zobowiązane ich wierzytelności na skutek zastosowania tej instytucji wygasają do wysokości niższej. Mniejszy dług przestaje istnieć, a większy wygasa w stosownej części.
Na wniosek podatnika, lub z urzÄ™du, zobowiÄ…zanie podatkowe ulega potrÄ…ceniu z jego wierzytelnoÅ›ci wobec Skarbu PaÅ„stwa lub samorzÄ…du terytorialnego. Wierzytelność powinna speÅ‚niać jednak kilka warunków, przede wszystkim musi być:
- bezsporna, czyli nie jest kwestionowana przez dłużnika, albo wynika z prawomocnego orzeczenia sądu;
- wzajemna, czyli wobec zobowiÄ…zaÅ„ podatkowych bÄ™dÄ…cych dochodem fiskusa podatnik ma wierzytelność wobec Skarbu PaÅ„stwa a w przypadku dochodów samorzÄ…du jest wierzycielem tegoż;
- wymagalna, czyli upłynął termin płatności, a jednocześnie wierzytelność nie uległa jeszcze przedawnieniu;
Dodatkowo nie bez znaczenia jest, z jakiego tytułu podatnik ma wierzytelność wobec Skarbu Państwa lub samorządu. Potrącalne są jedynie wierzytelności z tytułu:
- prawomocnego wyroku sÄ…dowego okreÅ›lajÄ…cego odpowiedzialność Skarbu PaÅ„stwa za szkodÄ™ wyrzÄ…dzonÄ… przez pracownika paÅ„stwowego lub samorzÄ…dowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoÅ›ci lub za uszkodzenie ciaÅ‚a, rozstrój zdrowia lub utratÄ™ żywiciela na skutek dziaÅ‚ania lub zaniechania funkcjonariusza paÅ„stwowego,
- prawomocnej ugody sądowej w związku ze szkodą określoną w poprzednim punkcie,
- wywłaszczenia właściciela przez Skarb Państwa lub samorząd z jego nieruchomości, lub umowy przenoszącej własność nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie,
- odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rzÄ…dowej, wójta/burmistrza/prezydenta, staroste lub marszaÅ‚ka województwa,
- odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie
- odszkodowania za represje za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
- robót budowlanych, dostaw lub usÅ‚ug wykonanych przez podatnika na rzecz paÅ„stwowych lub samorzÄ…dowych jednostek budżetowych jako zamówienie publiczne.
NajwiÄ™ksze znaczenie praktyczne ma ostatni spoÅ›ród wymienionych przypadek. Jednostkami budżetowymi sÄ… takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywajÄ… swoje wydatki bezpoÅ›rednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzajÄ… na rachunek odpowiednio dochodów budżetu paÅ„stwa albo budżetu jednostki samorzÄ…du terytorialnego.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. 997r. nr 137 poz. 926 ze zmianami)