Kontrola celno-skarbowa

Od 1 marca 2017 r. funkcjonują 2 rodzaje kontroli:

• kontrola podatkowa - prowadzona przez pracowników urzędów skarbowych na dotychczasowych zasadach, głównie na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej;
• kontrola celno-skarbowa - prowadzona przez naczelników urzędów celno-skarbowych, wykonywana zarówno przez pracowników KAS, jak i funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej.

Skonsolidowanie działań kontrolnych i efektywna wymiana informacji ma zapewnić, że kontroli będzie mniej, a Krajowa Administracja Skarbowa skupi się na skutecznych kontrolach, przeprowadzanych tam, gdzie występują nieprawidłowości. Skoncentrowanie działań dotyczących zwalczania oszustw i przestępczości podatkowej w jednym urzędzie (celno-skarbowym - UCS) pozwoli na sprawniejsze przygotowanie i przeprowadzenie kontroli. Ma skorzystać na tym nie tylko budżet, ale także uczciwi przedsiębiorcy, którzy mają być mniej kontrolowani. Kontrole będą prowadzone na podstawie uprzednio przeprowadzonej analizy ryzyka.

Czego może dotyczyć kontrola celno-skarbowa? 

Kontrola celno-skarbowa to procedura o charakterze tzw. twardej kontroli. Jej podstawowym zadaniem jest wykrywanie i zwalczanie nieprawidłowości o wielkiej skali – oszustw, wyłudzeń czy innych przestępstw powodujących znaczny uszczerbek w finansach publicznych.

Kontroli celno-skarbowej podlegać może np.:

a)      przestrzeganie przepisów:

• prawa podatkowego,
• prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi,
• regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych,
• prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezydentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej,

b)      rodzaj paliwa w zbiornikach pojazdów lub innych środków przewozowych,

c)      przesyłki pocztowe,

d)      wywóz i przywóz na terytorium Polski towarów podlegających ograniczeniom i zakazom.

Kontrola celno-skarbowa ma zajmować się m.in. działalnością zorganizowanych grup przestępczych, karuzelami podatkowymi skutkującymi wyłudzaniem VAT itp. 

Zasady 

Ze względu na charakter i cel kontroli celno-skarbowej, tj. głównie zwalczanie działalności przestępczej, przy jej przeprowadzeniu będą obowiązywać m.in. poniższe zasady:

• Kontrolowanego nie zawiadamia się wcześniej o zamiarze wszczęcia kontroli. Wszczęcie kontroli następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli udzielonego funkcjonariuszowi lub pracownikowi.
• Kontrola może być przeprowadzona na podstawie legitymacji służbowej w przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy prawa oraz okoliczności faktyczne przemawiają za niezwłocznym przeprowadzeniem kontroli.
• Kontrola powinna być zakończona nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia; istnieje jednak możliwość przedłużenia tego terminu.
• Zniesiona zostaje właściwość miejscowa naczelników urzędów celno-skarbowych – naczelnik urzędu celno-skarbowego będzie mógł wykonywać kontrolę na terenie całej Polski.
• Kontrola – poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie - kończy się doręczeniem wyniku kontroli.
• Do kontroli celno-skarbowej nie stosuje się przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

 W ramach kontroli celno-skarbowej kontrolujący mogą np.:

• żądać udostępnienia akt, ewidencji, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz sporządzać z nich odpisy, kopie, notatki;
• wchodzić, poruszać się i przebywać na terenie kontrolowanego – na gruncie, w budynku, w lokalu bądź w innym pomieszczeniu;
• dokonywać oględzin, żądać złożenia wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli celno-skarbowej;
• legitymować lub w inny sposób ustalać tożsamość osób;
• przesłuchiwać kontrolowanego i inne osoby;
• przeszukiwać lokale i inne pomieszczenia, miejsca i rzeczy;
• zasięgać opinii biegłych;
• zabezpieczać zebrane dowody;
• sporządzać szkice, kopiować, filmować, fotografować oraz sporządzać nagrania dźwiękowe;
• zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową;
• badać towary, surowce, półprodukty i wyroby, w tym pobrać próbki towarów, surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, w celu ich zbadania;
• żądać zamknięcia dokumentacji dotyczącej towarów oraz czynności podlegających kontroli celno-skarbowej w celu umożliwienia porównania stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym;
• nakładać zamknięcia urzędowe na urządzenia, pomieszczenia, naczynia oraz środki przewozowe. 

Funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej (jednolita umundurowana formacja, regulowana przepisami ustawy o KAS) są dodatkowo uprawnieni do wykonywania tzw. czynności operacyjno-rozpoznawczych. Uprawnienia te będą wykorzystywane głównie przy:

• zwalczaniu oszustw podatkowych i celnych, przynoszących ogromne straty dla budżetu państwa, zwłaszcza w zakresie związanym z wyłudzaniem nienależnego zwrotu podatku VAT (karuzele podatkowe) oraz obrotem towarowym z zagranicą, podatkiem akcyzowym, podatkiem od gier;
• zwalczaniu przestępstw korupcyjnych popełnianych przez osoby zatrudnione lub pełniące służbę w KAS.

Prawo korekty deklaracji

 W związku z prowadzoną kontrolą celno-skarbową, kontrolowanym przysługuje prawo złożenia korekty deklaracji, pomimo tego, że została ona objęta kontrolą, w 2 przypadkach:

• w terminie 14 dni od wszczęcia kontroli (uprawnienie takie nie przysługuje w przypadku prowadzenia kontroli podatkowej),
• w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli stwierdzającej nieprawidłowości. 

Ww. korekty deklaracji składa się do urzędu skarbowego, a nie do urzędu celno-skarbowego, który prowadzi kontrolę.

Jeśli kontrola celno-skarbowa wykryje nieprawidłowości, a kontrolowany nie złoży korekty deklaracji albo złożona korekta nie zostanie uwzględniona przez organ, to kontrola przekształca się w postępowanie podatkowe, które prowadzi naczelnik urzędu celno-skarbowego. W przypadku decyzji wydanych przez naczelnika UCS w sprawach, w których prowadzona przez niego kontrola celno-skarbowa przekształciła się w postępowanie podatkowe, tj. w sytuacji, w której mimo wykrytych w trakcie kontroli nieprawidłowości kontrolowany nie złożył korekty deklaracji albo korekta ta nie została uznana przez organ podatkowy, odwołania od decyzji - wyjątkowo - rozpatruje naczelnik UCS, który wydał decyzję.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji. Skarbowej (Dz.U. poz. 1947, ze zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl