Kredyt konsumencki

Kto zawiera umowę o kredyt konsumencki i czego ona dotyczy?

Ustawa ta reguluje zasady udzielania kredytu konsumentom, czyli osobom fizycznym, które zawierają umowy z przedsiębiorcami w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Drugą stroną umowy są przedsiębiorcy, którzy podlegają tej ustawie tylko wówczas, gdy kredyt jest udzielany w zakresie ich działalności. Przedsiębiorcy nazywani są kredytodawcami.

Kredytem w rozumieniu ustawy jest zatem w szczególności:   

1. umowa pożyczki,
2. umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,
3. umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,
4. umowa, na mocy której świadczenie pieniężne konsumenta ma zostać spełnione później niż świadczenie kredytodawcy (np. sprzedaż na raty)

 Kredyt może być jednak udzielany w jakiejkolwiek innej postaci, byle jedną stroną był konsument, drugą przedsiębiorca określony wyżej, a kredyt udzielany był na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą.

  Ustawy nie stosuje się jednak do umów o kredyt konsumencki: 

1. o wysokości  większej niż 80.000 zł albo równowartości tych kwot w innej walucie niż waluta polska,
2. na mocy których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania ani innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego.

Ustawy nie stosuje się także do umów o kredyt konsumencki:  

1. w postaci nieprzewidzianego w umowie, utrzymującego się za zgodą kredytodawcy przez okres co najmniej trzech miesięcy, ujemnego salda
2. dotyczących odpłatnego korzystania z rzeczy lub praw, jeżeli umowa nie przewiduje przejścia własności rzeczy lub praw na konsumenta,
3. w postaci odroczenia terminu płatności za świadczenie niepieniężne, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne dostarczanie energii elektrycznej, ciepła, paliw gazowych, wody, odprowadzenia nieczystości, wywóz śmieci lub świadczenie innych usług, jeżeli konsument zobowiązany jest do zapłaty za spełnione świadczenie w ustalonych odstępach czasu w trakcie trwania umowy,
4. przewidujących limit zadłużenia pożyczek i kredytów odnawialnych w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym lub w innych rachunkach oszczędnościowych innych niż rachunki kredytowe

W jakiej formie powinna być zawarta umowa o kredyt konsumencki?

Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć konsumentowi umowę.

  Umowa powinna zawierać następujące dane: 

1. imię, nazwisko konsumenta i jego adres oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy, a gdy kredytodawcą jest osoba prawna - także określenie organu, który zarejestrował działalność kredytodawcy, i numer w rejestrze, pod którym kredytodawca został wpisany,
2. wysokość kredytu,
3. zasady i terminy spłaty kredytu,
4. roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany,
5. opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz tzw. opłatę przygotowawczą (opłatę na przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej), będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmiany,
6. informację o całkowitym koszcie kredytu (p. dalej) i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (p. dalej),
7. sposób zabezpieczenia, jeżeli umowa je przewiduje, oraz opłaty należne kredytodawcy z tego tytułu,
8. informację o pozostałych kosztach, do których zapłaty zobowiązany jest konsument w związku z zawartą umową,
9. informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany jest konsument,
10. informację o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta,
11. informację o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta,
12. informację o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu,
13. informację o rocznej stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunki jej zmiany, a także informację o innych kosztach ponoszonych przez konsumenta w związku z niewykonaniem przez niego zobowiązań wynikających z umowy, w tym o kosztach upomnień lub wezwań do zapłaty, kosztach sądowych i postępowania egzekucyjnego. 

Całkowity koszt kredytu

 Jest to koszt wraz z odsetkami i innymi opłatami i prowizjami, które konsument jest zobowiązany zapłacić za kredyt.

 Do całkowitego kosztu kredytu nie wlicza się jednak kosztów: 

1. które ponosi konsument w związku z niewykonaniem swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt konsumencki,
2. które w związku z nabyciem rzeczy lub usługi ponosi konsument, niezależnie od tego, czy nabycie następuje z wykorzystaniem kredytu,
3. prowadzenia rachunku, z którego realizowane są spłaty, oraz kosztów przelewów i wpłat na ten rachunek, chyba że konsument nie ma prawa wyboru podmiotu prowadzącego rachunek, a koszty te przekraczają koszty dla rachunków oszczędnościowych stosowane przez podmiot prowadzący rachunek,
4. ustanowienia, zmiany oraz związanych z wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczenia, z wyjątkiem kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu - wraz z oprocentowaniem i pozostałymi kosztami - na wypadek śmierci, inwalidztwa, choroby lub bezrobocia konsumenta,
5. wynikających ze zmiany kursów walut.

Łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń (w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 4), nie może przekroczyć 5 % kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego.

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania

Rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, wyrażoną w postaci rocznej stopy procentowej kwoty udzielonego kredytu, kredytodawca oblicza zgodnie ze skomplikowanym wzorem matematycznym zawartym w ustawie.

Jak ustawa chroni konsumenta?

W związku z tym, że konsument jest słabszą stroną w umowie ustawa przewiduje dla niego pewne udogodnienia. 

1. Konsument jest uprawniony do spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie. Termin dokonania spłaty powinien odpowiadać terminom wnoszenia rat określonym w umowie. Jeżeli konsument spłaca kredyt przed terminem, wówczas w przypadku kredytu oprocentowanego - nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania za okres po spłacie kredytu, a w przypadku kredytu nieoprocentowanego - konsument ma prawo do zmniejszenia zapłaconych kredytodawcy prowizji i opłat proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas korzystania z kredytu.

2. Zastrzeżenie prowizji nie jest dopuszczalne w razie przedterminowej spłaty kredytu. W każdym przypadku ustawa nakłada na kredytodawcę obowiązek rozliczenia się z konsumentem w terminie 14 dni od dnia dokonania,

3. Weksel lub czek konsumenta wręczony kredytodawcy w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki powinien zawierać klauzulę "nie na zlecenie".
4. Konsument, może, bez podania przyczyny, odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 10 dni od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawierała informacji o uprawnieniu do odstąpienia od umowy, konsument może odstąpić od umowy w terminie 10 dni od dnia otrzymania informacji o prawie odstąpienia od umowy, nie później jednak niż w terminie 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy.

Prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje jednak konsumentowi w razie zawarcia umowy o kredyt konsumencki przeznaczony na nabycie rzeczy lub prawa, których cena zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym lub giełdowym.

1. Umowę o kredyt konsumencki można także zawrzeć na podstawie umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość, jeżeli kredyt konsumencki przeznaczony był na nabycie określonej rzeczy lub usługi. W takim przypadku odstąpienie przez konsumenta od umowy zawartej poza lokalem jest skuteczne także wobec umowy o kredyt konsumencki.
2. Szczególne uregulowania dotyczą także wypowiedzenia. Kredytodawca może wypowiedzieć umowę w razie zwłoki konsumenta z zapłatą dwóch pełnych rat kredytu po uprzednim wezwaniu konsumenta, do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Po spełnieniu tych warunków można wypowiedzieć umowę, jednakże termin jej wypowiedzenia nie może być krótszy niż 30 dni.
3. W razie odstąpienia przez konsumenta od umowy, na podstawie której nabył on rzecz lub usługę, z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, odstąpienie od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt konsumencki, jeżeli pomiędzy podmiotem, z którym konsument zawarł umowę o nabycie rzeczy lub usługi, a kredytodawcą istnieje umowa, na mocy której kredyt na nabycie rzeczy lub usługi jest dostępny wyłącznie od tego kredytodawcy.  

Pamiętaj, że: 

• W ogłoszeniach i reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających warunki udzielenia kredytu kredytodawca lub podmiot pośredniczący w zawarciu umowy obowiązani są podawać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, wyliczoną od całkowitego kosztu kredytu.
• Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać uprawnień konsumenta przewidzianych w ustawie.

Podstawa prawna: 

• Ustawa z 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2001 r., Nr 100, poz. 1081 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.