Kto i kiedy na wcześniejszą emeryturę? - opinia prawna
Stan faktyczny
Czy prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje lekarzowi urodzonemu przed 1 stycznia 1949 r. (58 lat, zatrudniony na umowę o pracę, pełny etat, od 1972 r. u tego samego pracodawcy) nieprzerwanie pracującemu w zabiegowym oddziale ginekologiczno-położniczym i pełniącym dyżury oddziałowe od 1973 r. Proszę także o podanie okresu ochrony przed wypowiedzeniem.
Opinia prawna
Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 39 poz. 353 z późniejszymi zmianami) - zwana dalej ustawą o emeryturach i rentach ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:
- osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;
- mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Ustawa o emeryturach i rentach przewiduje również możliwość przejścia ubezpieczonego na emeryturę przy spełnieniu innych przesłanek niż te powyżej wymienione. Modyfikacja dotyczy wymiaru okresu składkowego i nieskładkowego oraz wieku, w którym ubezpieczony może przejść na emeryturę.
Dodatkowo należy zauważyć, że zgodnie z art. 30 ustawy o emeryturach i rentach, do niektórych grup stosuje się odrębne przepisy, które regulują wcześniejsze przechodzenie na emeryturę. Dotyczy to ubezpieczonych będących:
- inwalidami wojennymi i wojskowymi oraz kombatantami,
- pracownikami urzędów państwowych,
- pracownikami samorzÄ…dowymi,
- żołnierzami zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianymi w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu,
- nauczycielami akademickimi.
Jak wynika z powyższego nie kwalifikuje się Pan do żadnej z tych grup, co czyni analizę odrębnych przepisów bezprzedmiotową.
Ustawa o emeryturach i rentach przewiduje możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę w przypadku osób całkowicie niezdolnych do pracy.
Zgodnie z art. 29 tej ustawy, ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., będący pracownikami, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego, mogą przejść na emeryturę:
- kobieta - po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy,
- mężczyzna - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.
Ponadto ustawa o emeryturach i rentach przewiduje możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę w przypadku osób ubezpieczonych urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Osobom takim przysługuje emerytura w wieku niższym niż wiek emerytalny określony ustawa o emeryturach i rentach. Dla celów ustalenia powyższych uprawnień, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.
W świetle tej ustawy, za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze uważa się:-
- pracowników organów kontroli państwowej,
- pracowników organów administracji celnej,
- pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną,
- dziennikarzy zatrudnionych w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy,
- nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, Nr 137, poz. 1304, Nr 203, poz. 1966 i Nr 213, poz. 2081),
- żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
- pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 oraz z 2003 r. Nr 52, poz. 452).
Kwestię wcześniejszego wieku odchodzenia na emeryturę w przypadku pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zmianami). Zgodnie z § 3 rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
W wykazie dołączonym do rozporządzenia znalazły się prace wykonywane w służbie zdrowia i opiece społecznej, które kwalifikują do przejścia na wcześniejsza emeryturę.
Do prac takich należą więc:
- prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami,
- prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów,
- prace w prosektoriach i zakładach anatomopatologicznych, histopatologicznych i medycyny sądowej,
- prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego,
- prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci,
- prace przy pobieraniu prób i pomiarach w warunkach i na stanowiskach pracy szkodliwych dla zdrowia, wykonywane przez personel stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz laboratoriów środowiskowych.
Biorąc pod uwagę rodzaj wykonywanej przez Pana pracy (ginekolog) oraz jej wyliczenie, uznać należy, że praca ta nie kwalifikuje ona Pana do przejścia na emeryturę w wieku 60 lat czyli na warunkach wynikających ze wskazanego rozporządzenia.
Reasumując, nie przysługuje Panu prawo przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów.
Odnośnie okresu, w którym nie może Panu zostać wypowiedziana umowa o pracę, to od dnia 1 czerwca 2004 r. okres ten został wydłużony z dwóch do czterech lat. Zgodnie z art. 39 kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?