Kto to jest honorowy dawca krwi?

Nawet pobieranie krwi jest objęte regulacją prawną. Trudno się temu dziwić, jest to - jakby nie było – „płyn” bezcenny, jakże często ratujący ludzkie życie. Dlatego też same przepisy stanowią, iż krew może być pobierana w celach leczniczych do przetoczenia jej biorcy bądź oddzielenia jej składników lub przetworzenia w leki. Inne cele, dla których krew może być pobierana to cele diagnostyczne, naukowo-badawcze i upusty lecznicze.

Czym jest krwiodawstwo?

Krwiodawstwo jest oparte na zasadzie dobrowolnego i bezpłatnego oddawania krwi. Pieczę nad krwiodawstwem roztacza publiczna służba krwi, która realizuje swoje zadania we współdziałaniu z Polskim Czerwonym Krzyżem i organizacjami honorowych dawców krwi. Jednostkami organizacyjnymi publicznej służby krwi są:

1) instytut naukowo-badawczy,

2) regionalne centra krwiodawstwa i krwiolecznictwa,

3) Wojskowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa,

4) Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa utworzone przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Przepisy rozróżniają osoby, które są kandydatami na dawcę krwi (czyli osobę, która zgłosiła się do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi z zamiarem oddania krwi) od dawcy krwi (czyli osoby, która oddała krew co najmniej raz w okresie trzech lat poprzedzających zgłoszenie się).

Jakie uprawnienia przysługują dawcom krwi?

W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż osobie, która oddała bezpłatnie krew i została zarejestrowana w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, przysługuje tytuł „Honorowy Dawca Krwi”. Kiedy jest się już honorowym dawcą krwi możliwe jest uzyskanie po spełnieniu kilku dodatkowych warunków tytułu „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” i otrzymanie odznaki honorowej „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” nadawanego przez Polski Czerwony Krzyż. Kobieta może go uzyskać, kiedy oddała co najmniej 5 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników,  mężczyzna, kiedy oddał co najmniej 6 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników.

Jakie uprawnienia posiada dawca krwi?

Zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:  
1) zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi,   

2) zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy,  

3) zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi,  

4) posiłek regeneracyjny.  

Dawcom krwi rzadkich grup i dawcom, którzy przed pobraniem krwi zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych, przysługuje, oprócz powyższych uprawnień, ekwiwalent pieniężny za pobraną krew i związane z tym zabiegi.

Natomiast dawcy krwi, który w związku z zabiegiem pobrania krwi bądź w związku z zabiegiem uodpornienia doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, przysługuje odszkodowanie na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Publiczna służba krwi zapewnia anonimowość dawcy krwi, co gwarantuje także to, iż oznakowanie opakowań krwi nie może zawierać danych umożliwiających identyfikację dawcy krwi przez biorcę lub inną osobę bądź jednostkę organizacyjną inną niż jednostka organizacyjna publicznej służby krwi.

Czy pobieranie krwi jest uzależnione od spełnienia jakiś warunków?

Pobieranie krwi jest naruszeniem integralności cielesnej człowieka, zatem musi spełniać pewne warunki, aby można było stwierdzić, iż zostało dokonane zgodnie z prawem. I tak pobieranie krwi jest dopuszczalne przy zachowaniu następujących warunków:

1) kandydat na dawcę krwi został w sposób dla niego zrozumiały poinformowany przez lekarza o istocie zabiegu i o możliwych następstwach dla jego stanu zdrowia,  

2) kandydat na dawcę krwi lub dawca krwi ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził każdorazowo, w obecności lekarza, pisemną zgodę na pobranie krwi,  

3) każdorazowe pobranie krwi zostało poprzedzone badaniami lekarskimi, a od kandydata na dawcę krwi lub od dawcy krwi została pobrana próbka krwi do badań laboratoryjnych w celu ustalenia, czy kandydat na dawcę lub dawca odpowiada wymaganiom zdrowotnym i czy pobranie krwi nie spowoduje ujemnych skutków dla jego stanu zdrowia lub stanu zdrowia przyszłego biorcy,  

4) pobrania krwi dokonuje lekarz albo posiadający odpowiednie kwalifikacje zawodowe pracownik służby krwi w obecności lekarza lub w okolicznościach umożliwiających niezwłoczne wezwanie lekarza.  

Osoba bez pełnej zdolności do czynności prawnych może zostać dawcą krwi, gdy przemawiają za tym względy fizjologiczne lub lecznicze i gdy pobranie miałoby się odbyć na rzecz wstępnych, zstępnych i rodzeństwa. Dodatkowym warunkiem jest pisemna zgodą przedstawiciela ustawowego i po wyrażeniu przez osobę nie posiadającą pełnej zdolności do czynności prawnych, wobec lekarza, zgody na pobranie. Uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego powinno być poprzedzone informacją o istocie zabiegu i o możliwych następstwach dla jego stanu zdrowia.

W przypadku gdy kandydatem na dawcę jest małoletni powyżej lat trzynastu, wymagana jest tylko zgoda małoletniego wyrażona w obecności jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna.  

Jeżeli pobranie krwi ma być poprzedzone zabiegiem uodpornienia w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych, powinny być zachowane ponadto następujące warunki: 

1) kandydat na dawcę, posiadający pełną zdolność do czynności prawnych, został przez lekarza poinformowany w sposób dla niego zrozumiały o istocie zabiegu uodpornienia oraz możliwości związanych z tym zabiegiem powikłań i następstw dla jego stanu zdrowia i wyraził, wobec lekarza, pisemną zgodę na ten zabieg,  

2) dopuszczalność zabiegu uodpornienia została stwierdzona odrębnym pisemnym orzeczeniem wydanym przez lekarza,  

3) kandydat na dawcę złożył oświadczenie, w którym zobowiązał się do ścisłego przestrzegania wskazań i zaleceń lekarskich po zabiegu i po uodpornieniu.

Pamiętaj, że:

• Pobieranie krwi i oddzielanie jej składników jest dopuszczalne wyłącznie przez jednostki organizacyjne publicznej służby krwi po uzyskaniu akredytacji, a w zakresie pobierania krwi w celu wytwarzania produktów krwiopochodnych, po uzyskaniu zezwolenia Głównego Inspektora Farmaceutycznego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. 1997 r., Nr 106, poz. 681 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl