Lekarze w jednostkach służby medycyny pracy – obowiązki, uprawnienia, wymagane kwalifikacje

Służba medycyny pracy służy ochronie zdrowia osób pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania. Lekarze pracujący w ramach służby medycyny pracy mogą wykonywać swe zdania w ramach zatrudnienia w zakładach opieki zdrowotnej lub realizować je poza tymi zakładami, w ramach praktyki indywidualnej. Lekarze ci są niezależni od pracodawców, pracowników i ich przedstawicieli oraz innych podmiotów, na których zlecenie realizują zadania tej służby.

Jakie obowiązki ciążą na lekarzu medycyny pracy?

Na lekarzu medycyny pracy ciążą następujące obowiązki:

1. ograniczania szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności przez rozpoznawanie i ocenę czynników występujących w środowisku pracy oraz sposobów wykonywania pracy, mogących mieć ujemny wpływ na zdrowie, rozpoznawanie i ocenę ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem, a także udzielanie pracodawcom i pracującym porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy,
2. sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności przez wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych przepisami prawa pracy, ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki, prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i leczniczej w zakresie patologii zawodowej, prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby związane z wykonywaną pracą, wykonywanie szczepień ochronnych, niezbędnych w związku z wykonywaną pracą, monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych, młodocianych, niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych, a także wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą,
3. prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową,
4. organizowania i udzielania pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które wystąpiły w miejscu pracy, służby lub pobierania nauki,
5. inicjowania i realizowania promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowotnych, wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących, inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich realizacji, a w szczególności w zakresie informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego, wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka, tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej, wdrażania programów promocji zdrowia, a także organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej,
6. prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy,
7. gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.

Jakie uprawnienie przysługują lekarzowi medycyny pracy?

Lekarz medycyny pracy, wykonując swoje zadania, współdziała z pracodawcami i ich organizacjami, pracownikami i ich przedstawicielami, a zwłaszcza ze związkami zawodowymi, z lekarzami udzielającymi pracującym świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Pełnomocnikiem do Spraw Osób Niepełnosprawnych, a także z Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy i jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których działalność służy ochronie zdrowia pracujących.

Współdziałając z pracodawcami lekarz medycyny pracy na bieżąco informuje go o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy i przedstawia wnioski zmierzające do ich ograniczenia lub likwidacji, uczestniczeniu w inicjatywach prozdrowotnych na rzecz pracujących, zwłaszcza dotyczących realizacji programów promocji zdrowia. W ramach współdziałania z Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy lekarz medycyny pracy informuje właściwą inspekcję o zagrożeniach dla zdrowia stwierdzonych w miejscu wykonywania pracy i o przypadkach naruszania przez pracodawcę obowiązków w zakresie ochrony zdrowia pracowników.

Jakie kwalifikacje musi posiadać lekarz medycyny pracy?

Do wykonywania zadań służby medycyny pracy w zakresie przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych oraz sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy, uprawnieni są lekarze spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne. Lekarze ci muszą posiadać specjalizację w dziedzinie:

• medycyny pracy,
• medycyny przemysłowej,
• medycyny morskiej i tropikalnej,
• medycyny kolejowej,
• medycyny transportu,
• medycyny lotniczej,
• lub higieny pracy.

Uprawnienia lekarza medycyny pracy nabyły także pod pewnymi warunkami osoby, które były zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 6 lat jako rejonowi lekarze przemysłowi, lekarze poradni medycyny pracy lub poradni dla młodocianych, działających
w przemysłowych publicznych zakładach opieki zdrowotnej, lekarze rejonowi lub zakładowi lekarze kolejowej służby zdrowia, lekarze rejonowi w zakładach opieki zdrowotnej dla szkół wyższych lub jednostek badawczo-rozwojowych, jeżeli sprawowali profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami wykonującymi pracę na stanowiskach pracy, na których stwierdzono występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, lekarze zakładowi w publicznych zakładach opieki zdrowotnej - wyłącznie w odniesieniu do pracowników tych zakładów, lekarze w poradniach rehabilitacyjnych dla inwalidów - wyłącznie w stosunku do pracowników zatrudnionych w spółdzielczości inwalidzkiej, pełnili służbę lub byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 3 lat jako lekarze w jednostkach wojskowych lub zakładach opieki zdrowotnej tworzonych i utrzymywanych przez Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Spraw Wewnętrznych - wyłącznie w stosunku do pracowników objętych ich opieką w tych resortach.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.