Mama 4+ - czyli emerytura dla matek z czwórką dzieci

Ustawa o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym przewiduje, że osoby, które wychowały co najmniej czworo dzieci i nie posiadają niezbędnych środków utrzymania, uzyskają prawo do otrzymania świadczenia. Na program „Mama 4+” w projekcie budżetu państwa na 2019 rok zarezerwowano ponad 801 mln złotych. Świadczenie będzie wypłacane od marca.

Dla kogo „Mama 4+”?

Celem nowych przepisów jest zapewnienie dochodu osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia lub go nie podjęły ze względu na wychowywanie dzieci w rodzinach wielodzietnych.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające będzie mogło być przyznane matce, która urodziła i wychowała co najmniej czworo dzieci, a w przypadku śmierci matki dziecka albo porzucenia dzieci przez matkę – ojcu, który wychował co najmniej czworo dzieci.

Ustawa zakłada więcmożliwość przyznania - świadczenie ma charakter uznaniowy - rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego matkom, które urodziły i wychowały albo wychowały co najmniej czworo dzieci (dzieci własne, małżonka, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej niezawodowej), a także ojcom, którzy wychowali co najmniej czworo dzieci – w przypadku śmierci matki dziecka albo porzucenia przez nią dzieci lub w razie długotrwałego zaprzestania przez nią wychowywania dzieci, przy czym świadczeni to może być przyznane po spełnieniu dodatkowych warunków określonych w ustawie. 

O świadczenie będą mogły ubiegać się osoby, które nie posiadają niezbędnych środków do życia i osiągnęły wiek emerytalny. W przypadku kobiet to 60 lat, mężczyzn – 65 lat.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające będzie przysługiwać wyłącznie osobom mieszkającym w Polsce i mającym (po ukończeniu 16 lat) tzw. ośrodek interesów życiowych na terytorium naszego kraju – przez co najmniej 10 lat.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające będzie mogło być przyznane obywatelom Polski lub osobom, mającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu w Polsce bądź obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub cudzoziemcom legalnie przebywającym na terytorium Polski.

Uzyskanie prawa do świadczenia nie będzie związane z wcześniejszym opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne.

Wśród warunków do uzyskania przez ww. osoby rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego ustawodawca przyjął zatem m.in.:

1. okres co najmniej 10 lat zamieszkiwania na terytorium Polski oraz posiadania po ukończeniu 16 roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych);
2. zamieszkiwanie w Polsce w trakcie jego pobierania;
3. osiągnięcie wieku emerytalnego (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni);
4. brak niezbędnych środków utrzymania;
5. posiadanie obywatelstwa Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku gdy osoba nie jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej posiadanie prawa pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub ewentualnie statusu cudzoziemca legalnie przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa przewiduje również przesłanki negatywne, które:

 1. mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania osobie świadczenia, tj.:

a) pozbawienie władzy rodzicielskiej lub ograniczenie władzy rodzicielskiej przez umieszczenie dziecka lub dzieci w pieczy zastępczej;

b) długotrwałe zaprzestanie wychowywania dzieci;

 2. uniemożliwiają pobieranie świadczenia, tj. :

a) tymczasowe  aresztowanie;

b) odbywanie kary pozbawienia wolności (za wyjątkiem osób odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego);

c) posiadanie uprawnienia do emerytury lub renty w wysokości co najmniej najniższej emerytury.

Jak ubiegać się o świadczenie?

Zgodnie z ustawą rodzicielskie świadczenie uzupełaniające przyznaje się na wniosek.

Organem właściwym do przyznawania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego będzie Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Świadczenie będzie przyznawane w drodze decyzji administracyjnej po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie. Zanim dojdzie do jego wypłaty Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zbada m.in. sytuację dochodową danej osoby.

Program „Mama 4+” realizować będzie zatem ZUS oraz KRUS. Osoba, która wychowała co najmniej 4 dzieci, będzie mogła otrzymać świadczenie po złożeniu wniosku.

Po wejściu w życie nowych przepisów osoby spełniające kryteria, będą więc mogły złożyć wniosek do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w celu uzyskania prawa do świadczenia. 

Ustawa przewiduje, że od decyzji przyznającej prawo do świadczenia oraz od decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia stronie przysługuje prawo do wniesienia do organu, który wydał decyzję, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Na decyzję w sprawie przyznania lub odmowy przyznania świadczenia oraz decyzję po ponownym rozpatrzeniu sprawy stronie będzie przysługiwała skarga do wojewódzkiego sadu administracyjnego.

Jakie dofinansowanie?

W przypadku więc gdy osoba zainteresowana pobiera już świadczenie niższe od najniższej emerytury, świadczenie rodzicielskie będzie uzupełniać pobierane świadczenie do kwoty najniższej emerytury (od 1 marca 2019 r. 1100 zł). Natomiast w przypadku osoby niemającej prawa do żadnego świadczenia, wysokość rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego odpowiadać będzie tej kwocie.

Rodzicielskie świadczenia uzupełniające będą wypłacane po odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne, zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające będzie corocznie waloryzowane.

Ustawa przewiduje, że jeżeli ustaną okoliczności będące podstawą przyznania świadczenia, prawo do świadczenia ustaje, a organ rentowy stwierdza decyzją ustanie prawa do świadczenia i wstrzymuje jego wypłatę.

W ustawie uregulowano procedurę zwrotu nienależnie pobranego świadczenia oraz co należy rozumieć przez nienależnie pobrane świadczenie. 

Zawarte w art. 14 do art. 24 przepisy zmieniające mają na celu głównie dostosowanie przepisów ustaw do ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym w sposób umożliwiający jej funkcjonowanie w obowiązującym systemie prawa. Ponadto zmiany dokonywane w innych ustawach powodują, że:

• otrzymywanie świadczenia nie wpłynie na zakres obowiązku alimentacyjnego wynikającego z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
• świadczenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
• osoba pobierająca świadczenie zostaje objęta obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym;
• pobieranie rodzicielskiego świadczeniu uzupełniającego stanowi przesłankę negatywną do uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego albo świadczenia pielęgnacyjnego z ustawy o świadczeniach rodzinnych. 

Docenić trud, ochronić przed ubóstwem

Nowe przepisy mają uhonorować osoby, które, żeby wychować co najmniej czworo dzieci, zrezygnowały z pracy zarobkowej, a dziś żyją na granicy ubóstwa, nie mając prawa do świadczeń nawet na minimalnym poziomie. Rodzicielskie świadczenie uzupełniające zapewni im teraz podstawowe środki do życia.

Szacuje się, że z nowych przepisów skorzysta ok. 65 tys. osób, które dziś nie mają prawa do emerytury lub renty oraz 20,8 tys. osób, które pobierają świadczenia poniżej poziomu najniższej emerytury.  

Podstawa prawna: 

• ustawa z 30 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl