Minimalne wynagrodzenie nie tylko dla pracownika

Aktualnie trwają prace nad projektem o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, które mają na celu objęcie regulacją minimalnego wynagrodzenia innych stosunków prawnych.

Celem projektu ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, jest przede wszystkim uzyskanie pozytywnej zmiany na rynku pracy, poprzez przeciwdziałanie nadużywaniu umów cywilnoprawnych oraz wprowadzenie ochrony osób otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie.

W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że obecnie wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w trybie art. 2 i 4, z zastrzeżeniem ust. 2.  ustawy o minimalnym wynagrodzeniu. Od 1 stycznia 2016 r. płaca minimalna pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 1850 zł brutto.

Projekt ustawy przewiduje objecie regulacją ustawy o minimalnym wynagrodzeniu umów zlecenia oraz umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu, zawartych z osobą fizyczną albo osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, która przyjęte zlecenie lub usługi wykonuje osobiście, a przedsiębiorcą albo inną jednostką organizacyjną, przy czym przedmiotem umów będzie wykonywanie zlecenia lub świadczenie usług związanych z działalnością prowadzoną przez te podmioty.

Stawka minimalnego wynagrodzenia osób fizycznych wykonujących pracę na podstawie ww. umów wynosić będzie 12 zł brutto za godzinę faktycznie wykonanej pracy. Ponadto przewiduje się, że będzie mieć zastosowanie do wszystkich umów, bez względu na sposób ustalania wynagrodzenia tj:

1. wg stawki godzinowej,
2. wg stawki miesięcznej,
3. wg stawki tygodniowej
4. itp.

Wraz z wprowadzenie ww. regulacji uregulowano obowiązki odpowiedniej ewidencji godzin. Przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna będąca stroną umowy, zostaną zobowiązana do prowadzenia pisemnej ewidencję liczby godzin przepracowanych przez osobę fizyczną przyjmującą zlecenie lub świadczącą usługi albo przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą i osobiście świadczącą usługi, taka osoba pisemnie potwierdza liczbę przepracowanych godzin.

Zatem dla ustalenia liczby godzin przepracowanych w związku z realizacją zlecenia lub świadczenia usług, konieczne jest wprowadzenie ewidencji tych godzin.

Jeżeli przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna będąca stroną umowy, ze względu na miejsce wykonywania zlecenia lub świadczenia usług nie będzie miała możliwości prowadzenia ewidencji liczby przepracowanych godzin, osoba fizyczna przyjmująca zlecenie lub świadcząca usługi albo osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i osobiście świadcząca usługi przedłoży pisemną informację obejmującą liczbę przepracowanych godzin przy realizacji zlecenia lub usługi. Informację będzie się przedkładać przedsiębiorcy albo innej jednostce organizacyjnej będącej stroną umowy, w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia.

Zatem podstawą obliczenia wynagrodzenia będzie stosowana pisemna informacja przedstawiana w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia. W tym przypadku zdaje się, że ewentualne ryzyko terminowego przedstawienia ewidencji godzin przerzucone zostało na świadczącego usługę. Natomiast to w interesie drugiej strony będzie wprowadzenie sytemu, który pozwoli na prawidłowe ewidencjonowanie godzin. 

W trakcie prac nad nowelizacją ustawy wielokrotnie podnoszono, że istnieją takie działalności gospodarcze, w których niemożliwym jest prowadzenie ewidencji czasu pracy. Spowodowało to wprowadzenie wyłączenia w zakresie grup zawodowych, które wynagrodzenie otrzymują w formie prowizji.  

Jeśli samozatrudniony lub zleceniobiorca sam określi miejsce oraz czas swojej pracy i będzie wynagradzany wyłącznie w formie prowizyjnej, to do niego nie znajdzie zastosowania ustawa o minimalnym wynagrodzeniu, czyli nie będzie objęty minimalną stawką godzinową w wysokości 12 zł bruto.

Oznacza to, że przedsiębiorcy nie będą musieli rozliczać czasu pracy zleceniobiorców zatrudnionych jako np. przedstawiciele handlowi lub akwizytorzy. Minimalna płaca godzinowa nie obejmie również osób, z którymi starosta podpisuje umowy na pełnienie funkcji rodzica zastępczego zawodowego lub prowadzącego rodzinny dom dziecka (wysokość ich pensji jest zagwarantowana w ustawie z 9 czerwca 2011 r.). Podobnie nie zostaną nią objęci prowadzący rodzinne domy pomocy (na podstawie ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w trybie określonym w ustawie. Ustawa przewiduje wyjątek od tej zasady. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 2 i 3 ww. ustawy wysokość wynagrodzenia pracownika w okresie jego pierwszego roku pracy, nie może być niższa niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Projekt ustawy uchyla przepis, zgodnie z którym wysokość wynagrodzenia pracownika w pierwszym roku jego pracy nie może być niższa niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przewidziana w ustawie możliwość ustalania wynagrodzenia pracownika w pierwszym roku jego pracy na poziomie 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę jest oceniana jako dyskryminująca młode osoby na rynku pracy. W obecnych uwarunkowaniach gospodarczych takie rozwiązanie jest nieuzasadnione.  Zdaniem legislatorów pozwoli to znieść zróżnicowanie wynagrodzenia minimalnego ze względu na staż pracy. Po wejściu w życie zmiany wszyscy pracownicy - niezależnie od stażu pracy - będą mieli prawo do 100 proc. minimalnego wynagrodzenia.

W związku z wprowadzaniem do przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przepisów dotyczących minimalnej stawki godzinowej dla umów zlecenia oraz umów o świadczenie usług, konieczne stało się nadanie stosownych uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy (PIP).

Projekt ustawy przewiduje kompetencje  Państwowej Inspekcji Pracy do orzekanie o karze za naruszenie przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu

Ponadto Państwowa Inspekcja Pracy ma uzyskać dodatkowe uprawnienie do sprawowania nadzoru i kontroli nad przepisami dotyczącymi:

1. wypłacania wynagrodzenia przez przedsiębiorcę albo inną jednostkę organizacyjną osobie fizycznej przyjmującej zlecenie lub świadczącej usługi albo osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, która przyjęte zlecenie lub usługi wykonuje osobiście, na podstawie umów, o których mowa w art. 734 i 750 Kodeksu cywilnego,

2.  prowadzenia ewidencji liczby godzin przepracowanych przez osoby fizyczne

Kontrola realizacji ww. obowiązków ma następować m.in. dzięki przyznanemu prawu Inspektorom Pracy do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy kontroli.

Niezastawanie się do obowiązków wynikających z ustawy tj.:

1. wypłaty wynagrodzenia za każdą godzinę jej pracy w wysokości nie niższej niż 12 zł,
   1. prowadzenia ewidencji liczby godzin przepracowanych przez osobę fizyczną,

podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

Ponadto to, co dla Zleceniobiorców może okazać się najważniejsze, w przypadku stwierdzenia niezastosowania przez przedsiębiorcą stawki 12 zł/1h pracy Państwowa Inspekcja Praca może  nakazać wypłatę osobie fizycznej przyjmującej zlecenie lub świadczącej usługi albo osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, która przyjęte zlecenie łub usługi wykonuje osobiście, wynagrodzenia w wysokości ustalonej zgodnie z art. 8a ust. 1-3 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę; nakazy w tej sprawie podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Projekt określa katalog umów, do których projektowana norma nie będzie mieć zastosowania. Dotyczy to umów cywilnoprawnych zawartych przez radcę prawnego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 507, z późn. zm.) oraz pełnomocnictw udzielanych adwokatom przez klientów, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2015 r. poz. 615, z późn. zm.).

Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie z dniem 1 lipca 2016 r., z zastrzeżeniem, że do umów trwających w dniu wejścia w życie ustawy, przepisy projektowanych art. 8a–8c, będą miały zastosowanie po upływie 3 miesięcy od tej daty. Celem takiego rozwiązania jest umożliwienie stronom objętym zakresem projektu dostosowanie się do nowych warunków. Przepisy dotyczące rezygnacji z możliwości różnicowania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę według stażu pracy mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.