Na czym polega akredytywa?

Do czego służy akredytywa?

Akredytywy znajdują zastosowanie zarówno w obrotach krajowych jak i zagranicznych. Akredytywa gwarantuje dostawcy bezwzględne i natychmiastowe otrzymanie należności, a odbiorcy pozwala uzależnić dokonanie zapłaty od spełnienia przez dostawcę ustalonych warunków. Z tych względów akredytywa nadaje się przede wszystkim do rozliczeń z nieznanymi kontrahentami, mającymi siedzibę w innej miejscowości lub kraju. Akredytywa może znaleźć także zastosowanie, gdy dostawca chce sobie zabezpieczyć terminową zapłatę w rozliczeniach ze słabo wypłacalnymi odbiorcami. Żądanie przez dostawcę otwarcia akredytywy jest wtedy formą oddziaływania na odbiorcę, gdyż dostawca uzależnia wykonanie dostawy od wcześniejszego zapewnienia środków na zapłatę. Dotychczas żądanie otwarcia akredytywy zastępowało w praktyce wstrzymanie dostaw niewypłacalnemu odbiorcy. W warunkach pogłębiania się stosunków rynkowych żądanie otwarcia akredytywy może być warunkiem wykonania dostaw.

Na czym polega akredytywa?

Akredytywę można wykorzystać do różnego rodzaju rozliczeń. Operacja akredytywy polega na wydzieleniu określonej sumy środków pieniężnych z rachunku bankowego dłużnika (odbiorcy) i zarezerwowaniu jej na pokrycie zobowiązań wobec danego wierzyciela (dostawcy). Oddział banku właściwy dla dostawcy pokrywa z tych środków bezgotówkowo jego określone wierzytelności przez przelew na rachunek wierzyciela w jego banku z zachowaniem warunków ustalonych przez dłużnika (po zrealizowaniu dostawy, usługi). Bank może zwolnić dłużnika od obowiązku wyodrębnienia środków, udzielając mu zapewnienia pokrycia zobowiązań rozliczanych przy pomocy akredytywy z kredytu bankowego. Takie ułatwienia wynikające ze stosunków kredytowych między bankiem a dłużnikiem, zwalniając go od zamrażania środków, nie zmienia istoty akredytywy i skuteczności jej działania.

Jak przeprowadza się operację akredytywy?

Akredytywę otwiera na wniosek dłużnika jego bank w banku wierzyciela.

Wniosek dłużnika wskazuje wierzyciela (dostawcę) i oddział banku wierzyciela (gdzie będą dokonywane wypłaty) oraz kwotę akredytywy. Ponadto wniosek powinien określać, jakie dokumenty dostawca będzie zobowiązany składać dla uzyskania wypłaty (np. listy przewozowe, faktury, świadectwa rzeczoznawców itp.). Odwołanie lub zmiana warunków akredytywy przez płatnika może nastąpić tylko w przypadku, gdy zastrzegł on sobie w warunkach akredytywy takie prawo. Odwołanie lub zmiana warunków następuje za pośrednictwem banku dłużnika, za zgodą stron biorących udział w akredytywie. W obrocie krajowym akredytywę można uruchomić tylko na rzecz jednego dostawcy, ustalając równocześnie termin ważności akredytywy. Z upływem terminu następuje bezwzględne wstrzymanie wypłat.

Otwierając akredytywę, oddział banku obciąża kwotę podaną we wniosku rachunek bieżący i uznaje nią rachunek akredytywy dłużnika prowadzony w ramach konta analitycznego środków wydzielonych na realizację akredytywy. Jeden egzemplarz akredytywy podpisany firmowo wydaje się dłużnikowi jako potwierdzenie otwarcia akredytywy. Dwa egzemplarze akredytywy firmowo podpisane przesyła się do oddziału banku właściwego dla wierzyciela. Oddział wierzyciela jeden z otrzymanych egzemplarzy przesyła wierzycielowi jako zawiadomienie o otwarciu akredytywy. Następnie dokonuje się rozliczenia na podstawie noty memoriałowej:

• przy akredytywie miejscowej - obciąża się rachunek dłużnika, dołączając do wyciągu z rachunku egzemplarz noty wraz z fakturami oraz uznaje się rachunek wierzyciela,

• przy akredytywie zamiejscowej - rozliczenie następuje według ogólnych zasad rozrachunków międzyoddziałowych lub międzybankowych. Do oddziału (banku) dłużnika przesyła się notę memoriałową oraz faktury lub inne dokumenty rozliczeniowe. Oddział dłużnika obciąża rachunek akredytywy dłużnika.

Jak wygasa akredytywa?

Zamknięcie (wygaśniecie) akredytywy następuje po wyczerpaniu środków wydzielonych na rachunku akredytywy, a także z upływem terminu jej ważności. Ewentualnie nie wykorzystane środki z rachunku akredytywy bank dłużnika przelewa na jego rachunek bieżący. Oddział wierzyciela zamyka akredytywę w ciągu 3 dni od otrzymania polecenia z banku dłużnika. Trzydniowy termin ma umożliwić wierzycielowi zafakturowanie wykonanych już świadczeń.

Zastosowania akredytywy

Rozliczenia krajowe przy pomocy akredytywy nie były dotychczas popularne. Wierzyciele dostawcy uważają, że akredytywa ogranicza swobodę ruchu towarów, zmuszając do przystosowania terminów dostaw do okresu ważności akredytywy. Nie jest to jednak sprzeczne z interesem odbiorców. Ci natomiast narzekają  na okresowe zamrożenie środków płynnych, co z kolei gwarantuje dostawcom natychmiastową zapłatę. Tak więc zdania są podzielone i zależą od punktu widzenia kontrahentów.

Akredytywa ma znacznie większą popularność w obrotach zagranicznych niż w krajowych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. 2002 r., Nr 72, poz. 665, ze zm.) 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl