Nowoczesne sposoby windykacji

Praktyka ostatnich lat wskazuje na rosnącą tendencję dochodzenia należności nie tylko na drodze tradycyjnych środków egzekucyjnych. Do tradycyjnych-najczęściej stosowanych i uregulowanych w sposób pełny przez prawo sposobów windykacji zaliczyć można wytoczenie powództwa i uzyskanie korzystnego wyroku lub nakazu zapłaty. Nie można zapomnieć, że takim sposobem windykacji jest również potrącenie wierzytelności. Windykacja bowiem jest rozumiana dość szeroko jako każdy ze sposobów pozwalających na uzyskanie należności od dłużnika. W związku z rozwojem nowych instytucji jak również upowszechnieniem dotychczas stosowanych w obrocie gospodarczym w ślad za nimi poszedł rozwój sposobów uzyskiwania należności.

Co zalicza się do nowoczesnych sposobów windykacji?

Chodzi tutaj przede wszystkim o umowę factoringu, forfaitingu. Są one rozumiane dość szeroko jako formy cesji czyli przelewu wierzytelności. Inaczej mówiąc są one formami umowy sprzedaży wierzytelności. Do tej kategorii zaliczyć należy również i takie, które wprawdzie odnoszą się do ograniczonego kręgu instytucji. Przykładem takich sposobów jest umowa o dyskonto (redyskonto) weksla czy zaspokojenie się z przedmiotu zastawu rejestrowego.

Factoring

Instytucja faktora pozwala sprzedawcy, dostawcy czy usługodawcy otrzymać należną mu kwotę pieniędzy od swojego kontrahenta. Kwota ta oczywiście zostaje pomniejszona o wynagrodzenie faktora, które określa się mianem prowizji. Uzyskanie tej kwoty jest możliwe nawet zanim wierzytelność stanie się wymagalna. Podstawowymi podmiotami tego sposobu windykacji należności jest wierzyciel, dłużnik i faktor. Wierzycielem jest zazwyczaj sprzedawca, dostawca lub usługodawca. Dłużnikiem natomiast kupujący, odbiorca lub usługobiorca. Faktorem jest osoba trzecia, zazwyczaj profesjonalista, który kupując wierzytelność od np. hurtownika z tytułu niezapłaconych należności za towar przejmuje na siebie tę wierzytelność pomniejszona o prowizję (np. wierzytelność wynosiła 100 zł, to factoring polega na zapłacie pewnej gotówki ale w mniejszej kwocie np. 80 zł).

Forfaiting

Tym co zasadniczo różni ten sposób windykacji od poprzednio opisanego jest po pierwsze przejęcie przez kupującego wierzytelność ryzyka niewypłacalności dłużnika w odróżnieniu od factoringu, gdzie jest możliwość zarówno przejęcia tej odpowiedzialności jak i pozostawieniu jej na stornie sprzedającej wierzytelność.

W forfaitingu przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika oznacza, że wypłacona 80 zł jest sumą pewną. W factoringu takie ryzyko może pozostać zarówno po stronie kupującego jak i sprzedającego wierzytelność. Gdyby zatem ryzyko pozostało po stronie hurtownika sprzedającego wierzytelność, to kwota wypłacona mu przez faktora nie jest dla niego pewna. Dłużnik w razie nieposiadania środków pozwalających na ściągnięcie należności kupionej spowodowałby, że faktor zacząłby szukać tych środków u tego podmiotu, u którego kupił wierzytelność czyli u hurtownika. Forfaiting w odróżnieniu również od factoringu nie jest związany ze świadczeniem dodatkowych usług takich jak np. prowadzenie ksiąg rachunkowych wierzyciela czyli naszego hurtownika. Pozostawienie po stronie sprzedającego wierzytelność, tu naszego hurtownika ryzyka niewypłacalności dłużnika spowodować może, że uzyska przez to większą sumę np. 90 bowiem jest strona ponoszącą zasadniczo nadal ryzyko ściągalności sumy od dłuznika.

Dyskonto weksla

Z tego sposobu mogą skorzystać ci wierzyciele, którzy otrzymali weksel jako formę zapłaty i na to się zgodzili lub jako formę zabezpieczenia. Dyskonta dokonują banki. Mimo, że ustalają one tzw. stopę (procentową) dyskontową, to po ich stronie nie występuje obowiązek nabywania wierzytelności wynikających z weksli. Przedstawienie w banku weksla celem dyskontowania ma walor prawny złożenia bankowi oferty. Umowa zostaje zawarta z chwilą przyjęcia weksli do dyskonta. W naszym przykładzie hurtownik sprzedając weksle bankowi, bo tak można określić dyskonto otrzymuje pewną sumę pieniędzy. Jest ona jednak niższa niż ta, która została na wekslu napisana. Hurtownik otrzymuje np. 600 zł mimo, że weksel opiewał np. na 650 zł. Od momentu zakupu weksla , to bank ponosi ryzyko niewypłacalności dłużnika wekslowego.

Redyskonto weksla

Przebiega w podobny sposób jak dyskonto. Zasadniczą różnicą jest, to, że zachodzi pomiędzy dwoma bankami oraz kwota jaką bank otrzymuje jest wyższa niż zapłacona sprzedającemu weksel. Kwota np. 630 zł, a dokładnie 30 zł stanowi zyska dla banku.

Zaspokojenie się z przedmiotu zastawu

Ustawa o zastawie rejestrowym przewiduje trzy sposoby zaspokojenia się z przedmiotu zastawu.

Jednym z nich jest przejęcie przedmiotu zastawu na własność przez zastawnika, czyli tego na rzecz kogo zastaw został ustanowiony. Ten sposób windykacji należności jest dopuszczalny tylko w razie ustanowienia tego sposobu zabezpieczenia. Odmienną sprawą jest dogodność tego rodzaju windykacji. Bowiem przejęcie przedmiotu zastawu na własność jest dogodne dla zastawnika tylko, gdy przedmiot ten jest związany i przydatny dla prowadzącego działalność wierzyciela dochodzącego zaspokojenia z przedmiotu zastawu. Dogodność może się też odnosić do rodzaju przedmiotu zastawu. Im przedmiot ten jest łatwiej zbywalny tym częściej wierzyciel będzie korzystał z tego sposobu windykacji wierzytelności.

Pamiętaj, że:

• Windykacja jest rozumiana szeroko, jako każdy ze sposobów pozwalających na uzyskanie należności od dłużnika,

• Instytucja faktora pozwala sprzedawcy, dostawcy czy usługodawcy otrzymać należną mu kwotę pieniędzy od swojego kontrahenta. Kwota ta oczywiście zostaje pomniejszona o wynagrodzenie faktora, które określa się mianem prowizji,

• Hurtownik sprzedając weksle bankowi, bo tak można określić dyskonto otrzymuje pewną sumę pieniędzy. Jest ona jednak niższa niż ta, która została na wekslu napisana. Hurtownik otrzymuje np. 600 zł mimo, że weksel opiewał np. na 650 zł,

• Przejęcie przedmiotu zastawu na własność jest dogodne dla zastawnika tylko, gdy przedmiot ten jest związany i przydatny dla prowadzącego działalność wierzyciela dochodzącego zaspokojenia z przedmiotu zastawu. Dogodność może się też odnosić do rodzaju przedmiotu zastawu. Im przedmiot ten jest łatwiej zbywalny tym częściej wierzyciel będzie korzystał z tego sposobu windykacji wierzytelności.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz. U. 1997 r., Nr 140, poz. 939 ze zmianami),

• Ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. 1996 r., Nr 149, poz. 703 ze zmianami),

• Konwencja Ottawska z dnia 28 maja 1988 r. o międzynarodowym factoringu.

Zespół
e-prawnik.pl