Odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe spółek

Art. 116 Ordynacji podatkowej ustanawia odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań spółki. Odpowiedzialność ta dotyczy również członków zarządów spółki z o.o. w organizacji oraz spółek akcyjnych w organizacji. 

Kiedy członek zarządu odpowiada za zaległości podatkowe spółki?  

Według art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, członek zarządu odpowiada jedynie, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1574, 1579, 1948 i 2260) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają w solidarnie całym swoim majątkiem ci członkowie jej zarządu, którzy nie wykazali wskazanych wyżej okoliczności wyłączających ich odpowiedzialność. Uznanie, że członek zarządu nie wystąpił we właściwym czasie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, wobec czego nie zaistniała przesłanka ekskulpacyjna, o której mowa w ww. pkt 1, wymaga w pierwszej kolejności ustalenia, czy w ogóle zaistniały okoliczności uzasadniające zwrócenie się z takim wnioskiem, a jeśli tak, to jaki był właściwy moment na jego wniesienie.

Jeżeli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisow Kodeksu postępowania cywilnego, przyjmuje się, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu.

Organy podatkowe mogą przyjąć np., że zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej jest spóźnione,, gdy ujawniony majątek dłużnika nie pozwala już na zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym nawet w najmniejszym stopniu.

Członek zarządu, który na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej ma uregulować zaległości spółki, odpowiada wraz z innymi członkami zarządu solidarnie całym swoim majątkiem. Nie może się więc od tej odpowiedzialności uchylić, wskazując członka zarządu bezpośrednio odpowiedzialnego za powstanie zaległości podatkowych spółki.

Odpowiedzialność członkow zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, ktorych termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązkow członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a (tzn. nienależny zwrot nadpłaty bądź zwrot podatku, wynagrodzenie płatnikow lub inkasentow pobrane nienależnie albo w wysokości wyższej od należnej, oprocentowanie nienależnej nadpłaty czy zwrotu podatku zwrocone lub zaliczone na poczet zaległych, bieżących albo przyszłych zobowiązań podatkowych) powstałe w czasie pełnienia obowiązkow członka zarządu.

Jeśli spółka z o.o. w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany. Te zasady stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe powstałe po likwidacji spółki 

Za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki.

Jak należy rozumieć „bezskuteczność egzekucji” jako warunek odpowiedzialności?

Obowiązek wykazania bezskuteczności egzekucji jest przesłanką warunkującą zastosowanie art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Warunkiem koniecznym (przesłanką pozytywną) podjęcia orzeczenia w trybie art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej jest więc bezskuteczność egzekucji do majątku spółki, którą to okoliczność organy podatkowe władne są wykazać za pomocą wszelkich dowodów potwierdzających fakt niemożności zaspokojenia całości bądź części publicznoprawnych roszczeń Skarbu Państwa. Wymóg formalnego stwierdzenia bezskuteczności egzekucji administracyjnej nie znajduje przy tym jakiegokolwiek umocowania w treści obowiązującego prawa.

Bezskuteczność egzekucji rozumiana jest jako niemożność uzyskania zaspokojenia z całego majątku spółki, a nie tylko z pewnych jego składników. 

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl