Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania podatkowe spółki cywilnej

Zgodnie z art. 115 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowawspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki.

Przepis § 1 stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem, oraz za zaległości wymienione w art. 52 (zaległości traktowane na równi z zaległościami podatkowymi) powstałe w czasie, gdy był on wspólnikiem. Za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.

Rozważania na temat odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej za zobowiązania podatkowe tej spółki należy rozpocząć od kwestii podmiotowości podatkowej spółki cywilnej, która na gruncie Ordynacji podatkowej taka podmiotowość posiada. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt I FSK 54/07 „W świetle przepisów o.p., w przypadkach, w których ustawa podatkowa przyznaje spółce cywilnej podmiotowość podatkową poprzez ustanowienie jej na gruncie tej ustawy podatnikiem, płatnikiem lub inkasentem, stroną postępowania podatkowego w zakresie praw i obowiązków wynikających z tejże podmiotowości jest spółka cywilna. Ona też powinna być adresatem decyzji podatkowej, jako podmiot samodzielny, odrębny od wspólników.” W związku z powyższym w pierwszej kolejności egzekucja zaległości podatkowych powinna być prowadzona w stosunku do spółki. Z konstrukcji przepisu § 1 art. 115 o.p. jednoznacznie wynika, iż odpowiedzialność wspólnika spółki cywilnej jako osoby trzeciej ma charakter osobisty, solidarny, ale i subsydiarny, ponieważ egzekucja wobec wspólnika będzie mogła być podjęta jedynie w przypadku bezskuteczności (w całości lub w części) dotychczas prowadzonego postępowania egzekucyjnego w stosunku do spółki cywilnej. Wskazać należy, iż w celu orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej na podstawie art. 115 Ordynacji podatkowej konieczne jest ustalenie, iż zaległości podatkowe powstały one w czasie trwania spółki, jak również miały związek z tą działalnością.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 września 2010 r., sygn. akt I FSK 1388/09 „W świetle art. 115 § 1- 2 o.p. orzeczenie o odpowiedzialności osób trzecich, może odbyć się jedynie w postępowaniu, w którym uczestniczą wszystkie osoby będące wspólnikami spółki cywilnej w okresie powstania zaległości podatkowych. Postępowanie to powinno być uwieńczone wydaniem decyzji na podstawie tych przepisów o odpowiedzialności solidarnej wskazanych z imienia i nazwiska wspólników za - określone co do wielkości za dany okres rozliczeniowy - zaległości podatkowe spółki cywilnej.”

Rozwiązanie spółki cywilnej

Należy również poruszyć kwestię rozwiązania spółki cywilnej.

W takiej sytuacji na gruncie ordynacji podatkowej traci ona podmiotowość podatkowoprawną, co oznacza również utratę zdolności procesowej do bycia stroną w postępowaniu podatkowym prowadzonym na podstawie powyżej wskazanej ustawy. Jednakże w razie rozwiązania spółki w dalszym ciągu trwa odpowiedzialność byłego wspólnika rozwiązanej spółki. Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują możliwości uznania byłych wspólników zlikwidowanej spółki cywilnej za jej następców prawnych. Wspólników takich zalicza się natomiast do kręgu "osób trzecich", których odpowiedzialność jest uregulowana w rozdziale 15 działu III Ordynacji podatkowej. W takiej sytuacji zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Rzeszowie z dnia 12 września 2003 r., sygn. akt SA/Rz 2135/01 „Organ podatkowy zobowiązany jest wydać decyzję o odpowiedzialności wszystkich byłych wspólników spółki cywilnej, czyli wszystkich osób trzecich, które w danej sytuacji występują.” W związku z powyższym każdy ze wspólników rozwiązanej spółki cywilnej ma status strony w prowadzonym postępowaniu podatkowym związanym z zaległościami podatkowymi spółki cywilnej, albowiem decyzja dotyczy jego interesu prawnego. Zatem organ podatkowy nie może wybierać, przeciwko któremu podatnikowi skieruje wydaną przez siebie decyzję, bowiem na gruncie ordynacji podatkowej odpowiedzialność wspólników za zobowiązania podatkowe spółki ma charakter solidarny zarówno ze spółką, jak i z pozostałymi wspólnikami.   

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.).

Kancelaria Radcowska Mariusz Boruch