Likwidacja spółki komandytowej

8.4.2015

Zadania postępowania likwidacyjnego

Postępowanie likwidacyjne ma celu doprowadzenie sytuacji majątkowej spółki do takiej sytuacji, by możliwe stało się spłacenie długów, pokrycie kosztów postępowania likwidacyjnego i podział ewentualnej nadwyżki pomiędzy wspólników. Znajdujący zastosowanie w postępowaniu likwidacyjnym spółki komandytowej art. 77 k.s.h., w zw. z art. 103 k.s.h., określa ogólny charakter postępowania likwidacyjnego. Z tego to charakteru wyprowadza się regułę, że likwidatorzy nie mogą wszczynać nowych spraw ani zaciągać nowych zobowiązań, jeżeli nie są one konieczne do zakończenia dotychczasowych.

Przesłanki likwidacji spółki komandytowej

Rozwiązanie spółki komandytowej może nastąpić w przypadku ziszczenia się jednego ze zdarzeń, o których mowa w art 58 k.s.h. (przepis dotyczący spółki jawnej stosuje się odpowiednio do rozwiązania spółki komandytowej z mocy art. 103 k.s.h.). Dotyczący likwidacji jako sposobu zakończenia działalności spółki jawnej art. 67 k.s.h. (zob: Likwidacja spółki jawnej) przewiduje fakultatywny charakter tego postępowania. Oznacza to, że wspólnicy mogą bądź to w pierwotnej umowie spółki, bądź w umowie zmieniającej uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki.

Jak podnosi się w komentarzach, dyspozytywny charakter normy art. 67 k.s.h. (znajdujący zastosowanie do likwidacji spółki komandytowej z mocy art 103 k.s.h.) doznaje ograniczenia w dwóch przypadkach. Mianowicie w sytuacji, gdy rozwiązanie spółki następuje z powodu ogłoszenia jej upadłości (likwidację przeprowadza się wtedy w postępowaniu upadłościowym) oraz w sytuacji wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika i upadłości wspólnika. W tych ostatnich przypadkach porozumienie w sprawie sposobu zakończenia działalności spółki zawarte po powstaniu przyczyn, o których mowa, wymaga zgody odpowiednio: wierzyciela wspólnika i syndyka.

Zdarzeniami powodującymi rozwiązanie spółki komandytowej są:

przyczyny opisane w umowie spółki,
jednomyślna uchwała wspólników,
ogłoszenie upadłości spółki,
śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub przez wierzyciela wspólnika,
prawomocne orzeczenie sądu.

Przyczyny opisane w umowie spółki

Przyczynami rozwiązania spółki komandytowej przewidzianymi w umowie tej spółki mogą być takie zdarzenia, jak np. upływ okresu czasu, na który umowa została zawarta, osiągnięcie celu gospodarczego, którego osiągnięciu miała służyć zawarta umowa spółki. Jeżeli mimo ziszczenia się wspomnianych zdarzeń spółka nadal prowadzi swoją działalność, umowę spółki uważa sie za przedłużoną na czas nieoznaczony.

Jednomyślna uchwała wspólników

Do rozwiązania umowy spółki komandytowej w drodze uchwały wspólników konieczna jest zgoda wszystkich wspólników - zarówno komandytariuszy, jak i komlpementariuszy. Uchwała taka może zostać podjęta w każdym czasie.

Ogłoszenie upadłości spółki

Z chwilą zakończenia postępowania upadłościowego umowa spółki ulega rozwiązaniu. Jeżeli postępowanie upadłościowe zostanie umorzone lub zakończy się układem do rozwiązania nie dochodzi.

Śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości

Zgodnie z art. 124 k.s.h. rozwiązania spółki komandytowej nie powoduje śmierć komandytariusza. (chyba że w spółce miałby pozostać tylko jeden wspólnik).

Śmierć komplementariusza natomiast jest przyczyną rozwiązania umowy spółki. Ogłoszenie upadłości wspólnika jest przyczyną rozwiązania spółki komandytowej bez względu na fakt, czy dotyczy komandytariusza, czy komplementariusza.

Wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub przez wierzyciela wspólnika

Prawo wypowiedzenia umowy spółki służy każdemu wspólnikowi i może być dokonane (jeżeli umowa spółki nie przewiduje innego terminu wypowiedzenia) co najmniej na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego. Prawo to służy także wierzycielowi wspólnika (wspólników) przy spełnieniu warunków określonych w art. 62 k.s.h. (w ciągu ostatnich 6 miesięcy prowadził bezskuteczną egzekucję z ruchomości dłużnika i na podstawie tytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania).

W przypadkach, o których wspomniano w ww. punktach 4 i 5 (śmierć lub upadłość wspólnika oraz wypowiedzenie umowy przez wspólnika lub przez jego wierzyciela), rozwiązanie spółki nie następuje, jeżeli:

w umowie spółki znajduje się odpowiednie postanowienie, że w razie śmierci wspólnika, jego upadłości lub wypowiedzenia umowy spółki, umowa ta trwa nadal albo
jeżeli w sytuacji ziszczenia się zdarzeń, o których mowa wspólnicy umówili się, że spółka trwa nadal. Fakt utrzymania spółki wymaga zgłoszenia do rejestru.

W razie śmierci lub upadłości wspólnika, spółka trwa nadal, ale pomiędzy pozostałymi wspólnikami

Prawomocne orzeczenie sądu

Z uzasadnionym ważnymi powodami żądaniem rozwiązania spółki do sądu wystąpić może zarówno komplementariusz, jak i komandytariusz.

Inne przyczyny rozwiązania spółki komandytowej

Ponadto umowa spółki komandytowej ulega rozwiązaniu gdy w spółce pozostał jeden wspólnik (bez znaczenia, czy jest nim komplementariusz, czy komandytariusz). Z faktu, że w spółce komandytowej musi być co najmniej jednej komplementariusz, wynika, iż spółka ulega rozwiązaniu także, gdy pozostali w niej sami komandytariusze.

Kto przeprowadza likwidację spółki komandytowej

Otwarcie likwidacji spółki powoduje wygaśnięcie prokury, która w okresie trwania likwidacji nie może także zostać ustanowiona.

Likwidatorami spółki komandytowej (podobnie jak spółki jawnej) są wszyscy wspólnicy. Na mocy uchwały funkcję tę można powierzyć osobom spoza grona wspólników. Sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby.

W związku z brzmieniem art. 117 i 118 k.s.h. pojawiają się w doktrynie wątpliwości, czy funkcje likwidatora spółki komandytowej mogą pełnić komandytariusze. Według treści przytoczonych przepisów k.s.h. to komplementariusze reprezentują spółkę, a komandytariusze mogą reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnicy.

Zadaniem likwidatorów jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wszystkich wierzytelności (rozumie się przez to także ich dochodzenie sądowe), wypełnienie pozostałych zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki (przede wszystkim poprzez jej sprzedaż). Jeżeli powołano kilku likwidatorów, uprawnieni do reprezentacji są wszyscy likwidatorzy łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd, który powołał danych likwidatorów postanowił inaczej. W przypadku gdy zajdzie konieczność podjęcia przez likwidatorów uchwały, podejmują ją oni większością głosów, chyba że co innego ustalili wspólnicy bądź sąd.

Likwidator może być odwołany w drodze jednomyślnej uchwały wspólników. Także sąd rejestrowy może z ważnych powodów odwołać likwidatora. Uprawnionymi do złożenia odpowiedniego wniosku są wspólnicy (każdy z osobna) oraz osoba mająca w tym interes prawny. Przez ważne powody rozumieć należy zarówno okoliczności zawinione przez likwidatora (działanie na szkodę spółki), jak i niezawinione (choroba, nieobecność). Likwidatora ustanowionego przez sąd odwołać może jedynie sąd.

Likwidatorzy powinni stosować się do uchwał wspólników. W sytuacji gdy likwidatorów wyznaczył sąd, mają oni obowiązek stosować się do jednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników.

Stosunek łączący likwidatorów i wspólników spółki (bez względu na sposób ich powołania) jest stosunkiem cywilnoprawnym. W kwestii należności likwidatorów (gdy nie są oni wspólnikami) za wykonywane przez nich czynności w ramach postępowania likwidacyjnego zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia (art 735 k.c.).

Rejestracja dokonywanych czynności

Otwarcie likwidacji należy zgłosić sądowi rejestrowemu. Zgłoszenie powinno nastąpić na urzędowym formularzu KRS-Z61, do którego należy dołączyć:

formularz KRS-ZR - likwidator, zarządca, przedstawiciel/reprezentatnt upadłego;
formularz KRS-ZK - Zmiana - organu podmiotu/Wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki;
uchwałę w sprawie rozwiązania spółki oraz powołanie likwidatora/likwidatorów;
adres likwidatora/likwidatorów wraz z imionami i nazwiskami;
dowód wpłaty opłaty sądowej oraz opłaty za ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
zgodę likwidatorów na ich powołanie (wymogu tego nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis jest podpisany przez osobę, która podlega wpisowi albo która udzieliła pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wpis, albo której zgoda jest wyrażona w protokole z posiedzenia organu powołującego daną osobę lub w umowie spółki)

W zgłoszeniu należy więc wskazać:

fakt otwarcia likwidacji,
nazwiska, imiona likwidatorów oraz ich adresy,
sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów.
zgody likwidatorów na ich powołanie

Jak już zasygnalizowano powyżej, zgłoszenie likwidacji podlega opłacie sądowej w kwocie 250 zł oraz trzeba uiścić opłatę z tytułu ogłoszenia otwarcia likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym - w kwocie 100 zł.

Zgodnie z art 44 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, dane te zamieszcza się w dziale VI rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenia dokonują likwidatorzy. Ciąży na nich obowiązek zgłoszenia każdorazowej, najdrobniejszej nawet zmiany danych podlegających zgłoszeniu. Dane dotyczące likwidatorów podlegają zgłoszeniu, nawet gdy likwidatorami są wspólnicy spółki. Wpis następuje z urzędu w sytuacji, gdy to sąd ustanawia likwidatorów.

Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem frazy „w likwidacji". Takie rozwiązanie podyktowane jest koniecznością ochrony wiarygodności obrotu gospodarczego.

Czynności likwidacyjne

Likwidatorzy sporządzają bilans na dzień otwarcia likwidacji. W pierwszej kolejności spłacane są wierzytelności osób trzecich z uwzględnieniem faktu, że niektórym z nich może przysługiwać ustawowe prawo pierwszeństwa. Jeżeli spółka posiada wierzytelności jeszcze niewymagalne lub sporne, likwidatorzy obowiązani są pozostawić odpowiednie środki na pokrycie takich wierzytelności w depozycie sądowym. Pozostały majątek dzieli się pomiędzy wspólników zgodnie z postanowieniami umowy spółki. Rzeczy wniesione przez wspólników tylko do używania zwraca się wspólnikom w naturze.

Zgodnie z art. 83 k.s.h. (poprzez art. 103 k.s.h.), w sytuacji gdy majątek spółki nie wystarcza na pokrycie długów, pozostałą różnicę dzieli sie pomiędzy wspólników stosownie do postanowień umowy spółki, a w braku takich postanowień - stosownie do ich udziału w pokrywaniu strat. W przypadku niewypłacalności jednego ze wspólników, jego część dzieli się w takim samym stosunku pomiędzy pozostałych wspólników.

Jeżeli po zwrocie udziałów pozostanie nadwyżka środków, dzieli się ja między wspólników stosownie do ich udziałów w zysku.

Zakończenie procedury likwidacji spółki komandytowej

Po zakończeniu procedury likwidatorzy obowiązani są sporządzić bilans zamknięcia. Jeżeli likwidacja trwa dłużej niż rok na likwidatorach ciąży obowiązek sporządzenia dodatkowego bilansu na koniec danego roku.

Zakończenie likwidacji likwidatorzy powinni zgłosić sądowi wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu KRS-X2. Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. Wykreślenie to ma charakter konstytutywny.

Od wniosku o wykreślenie podmioty z rejestru przedsiębiorców należy uiścić opłatę sądową w kwocie 300 zł. Fakt wykreślenia podmiotu z KRS należy ogłosić w Monitorze Sądowym i Gosporczym od czego nalezy uiścić opłatę w kwocie 100 zł.

Po zakończeniu procedury likwidacji wspólnik lub osoba trzecia powinni przechowywać przez okres nie krótszy niż 5 lat dokumenty i księgi spółki. Jeżeli nie ma osoby, która zgodziłaby się wypełnić ten obowiązek właściwą osobę wyznaczy sąd rejestrowy.

Pamiętaj że:

rozwiązanie spółki komandytowej może nastąpić w przypadku ziszczenia się jednego ze zdarzeń, o których mowa w art 58 w zw. z art. 103 k.s.h.;
likwidatorami spółki komandytowej (podobnie jak spółki jawnej) są wszyscy wspólnicy;
sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby;
zadaniem likwidatorów jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wszystkich wierzytelności (rozumie się przez to także ich dochodzenie sądowe), wypełnienie pozostałych zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki (przede wszystkim poprzez jej sprzedaż);
likwidator może być odwołany w drodze jednomyślnej uchwały wspólników;
otwarcie likwidacji należy zgłosić do sądu rejestrowego na formularzu KRS-Z61;
zgłoszenie likwidacji podlega opłacie sądowej w kwocie 250 zł oraz trzeba uiścić opłatę z tytułu ogłoszenie otwarcia likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym - w kwocie 100 zł;
likwidację prowadzi sie pod firmą spółki z dodaniem frazy „w likwidacji";
zakończenie likwidacji likwidatorzy powinni zgłosić sądowi wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu KRS-X2;
od wniosku o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców należy uiścić opłatę sądową w kwocie 300 zł. Fakt wykreślenia podmioty z KRS należy ogłosić w Monitorze Sądowym i Gosporczym od czego nalezy uiścić opłatę w kwocie 100 zł.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 r. Nr 94 poz. 1037 ze zm.);
Ustawa z dnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. 2007 r., Nr 168, poz. 1186, ze zm.);
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 13 maja 2014 r.w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego (Dz. U. z 2014 r., poz. 649)
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 r. Nr 167, poz. 1398, ze zm.)

Zespół
e-prawnik.pl