Ograniczenia w koncentracji przedsiębiorców

Co ustawa rozumie przez koncentrację?

Koncentracja przedsiębiorców, to według ustawy nie tylko połączenie sił, poprzez fuzję lub utworzenie wspólnie nowego przedsiębiorstwa, lecz także nabycie określonej ilości akcji lub udziałów innego przedsiębiorcy, objęcie określonej funkcji przez tę osobę u dwóch przedsiębiorców itd. Zgodnie z ustawą, obowiązek dokonania zgłoszenia dotyczy zamiaru:

• połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców,
• przejęcia poprzez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów, całości lub części majątku lub w jakikolwiek inny sposób bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad całym albo częścią jednego lub więcej przedsiębiorców przez jednego lub więcej przedsiębiorców,
• utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy,
• objęcia lub nabycia akcji lub udziałów innego przedsiębiorcy, powodującego uzyskanie co najmniej 25% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników,
• objęcia przez tę samą osobę funkcji członka organu zarządzającego albo organu kontrolnego u konkurujących ze sobą przedsiębiorców.

Ponadto, zgłoszenia wymaga także rozpoczęcie wykonywania praw z akcji bądź udziałów nabytych czasowo przez instytucję finansową, w celu ich dalszej odsprzedaży (takie czasowe nabycie co do zasady nie powoduje obowiązku zgłoszenia, jeżeli odsprzedaż nastąpi przed upływem jednego roku od dnia ich nabycia).

Wszystkie te czynności, dokonane przez przedsiębiorców, których łączny obrót w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro, wymagają dokonania uprzedniego zgłoszenia Prezesowi UOKiK-u. Obrót ten ma być łączny, co oznacza, że sumuje się obroty przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji. Przykładowo, jeżeli dowolny Pan Dyrektor w spółce A, której obrót w roku obrotowym 2003 (liczonym w tym przypadku jak rok kalendarzowy) wyniósł 16 000 000 euro, pełniący funkcję członka zarządu, zostałby wybrany na członka rady nadzorczej w spółce B, której obrót w roku 2003 wyniósł 37 000 000 euro, to objęcie przez niego funkcji członka rady nadzorczej spółki B wymaga uprzedniego zgłoszenia Prezesowi UOKiK. Nie należy jednak sądzić, że określenie tak wysokiego progu obrotów oznacza, że obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji dotyczy tylko potentatów rynkowych. Zgodnie z art. 14 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, dokonanie koncentracji przez przedsiębiorcę zależnego uważa się za dokonanie jej przez przedsiębiorcę dominującego. Znaczenie tego przepisu najlepiej zobrazuje następujący przykład, nawiązujący do przykładu podanego powyżej: Spółka A, o której mowy powyżej, utworzyła maleńką spółkę AA, o kapitale zakładowym 50 000 złotych i obrocie za 2003 rok wynoszącym 10 000 euro. Prezesem jej zarządu jest Pan Prezes. Jeżeli Pan Prezes zostanie wybrany na członka rady nadzorczej w spółce BB, której obrót w 2003 roku wyniósł niespełna 3000 euro, która jednak jest spółką zależną od spółki B, to objęcie przez niego funkcji w radzie nadzorczej także wymagać będzie zgłoszenia do Prezesa UOKiK. Co więcej, zgodnie z art. 15 ustawy, obrót ten obejmuje obrót zarówno przedsiębiorców bezpośrednio uczestniczących w koncentracji, jak i pozostałych przedsiębiorców należących do grup kapitałowych, do których należą przedsiębiorcy bezpośrednio uczestniczący w koncentracji. Oznacza to, że jeżeli w podanym wyżej przykładzie to spółka AA i spółka BB kontrolowałyby spółki odpowiednio A i B, to i tak objęcie funkcji członka rady nadzorczej spółki BB przez Pana Prezesa wymagałoby zgłoszenia do Prezesa UOKiK, gdyż spółki AA i BB są członkami grup kapitałowych, których łączny obrót przekracza równowartość 50 000 000 euro.

W jakich przypadkach koncentracja nie wymaga zgłoszenia?

Po pierwsze, nie wymaga zgłoszenia zamiar dokonania koncentracji przedsiębiorców, których łączny obrót (uwzględniając zasady wynikające z art. 14 i 15 ustawy, przedstawione powyżej), nie przekracza równowartości w złotych 50 000 000 euro. Ponadto, nie wymaga uprzedniego zgłoszenia zamiar koncentracji, jeżeli obrót przedsiębiorcy:

• nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli poprzez nabycie lub objecie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów, całości lub części majątku lub w jakikolwiek inny sposób,
• którego akcje lub udziały będą objęte lub nabyte, co z kolei spowoduje uzyskanie co najmniej 25% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników,
• z którego akcji lub udziałów (nabytych czasowo przez instytucje finansową w celu ich dalszej odsprzedaży) ma nastąpić wykonywanie praw,

[nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro.

Z powyższej zasady wynika więc brak obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji dokonywanej przez np. przez potentata, którego obrót przekracza nawet kilkukrotnie równowartość 50 000 000 euro z małym przedsiębiorcą, którego obrót w dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie (należy zwrócić uwagę, że w tej sytuacji okres, z którego obliczany jest obrót jest dwa razy dłuższy) nie przekroczył równowartości 10 000 000 euro.

Nie podlega obowiązkowi zgłoszenia zamiar koncentracji, polegający tylko na nabyciu lub objęciu czasowym przez instytucję finansową akcji lub udziałów w celu ich odsprzedaży (które to nabycie co do zasady - jako koncentracja - powodowałoby obowiązek zgłoszenia), jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji finansowej jest prowadzenie na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców, pod warunkiem jednak, że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia, oraz że:

• instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji albo udziałów, z wyjątkiem praw do dywidendy, lub
• wykonuje te prawa wyłącznie w celu przygotowania odsprzedaży całości lub części przedsiębiorstwa, jego majątku lub tych akcji bądź udziałów.

Zgłoszeniu nie podlega także koncentracja polegająca na czasowym nabyciu przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem jednak, że przedsiębiorca ten nie będzie wykonywał praw z tych akcji bądź udziałów z wyłączeniem prawa do odsprzedaży.

Nie podlega zgłoszeniu zamiar koncentracji następujacej w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego.

Bez zgłoszenia, koncentracji mogą także dokonywać przedsiębiorcy należący do tej samej grupy kapitałowej.

Pamiętaj, że:

• obowiązek zgłoszenia dotyczy nie koncentracji, lecz już jej zamiaru,
• obowiązkiem zgłoszenia objęci są przedsiębiorcy, których łączny obrót w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro,
• dokonanie koncentracji przez przedsiębiorcę zależnego uważa się za dokonanie jej przez przedsiębiorcę dominującego,
• wysokość obrotu należy obliczać dla całej grupy kapitałowej, do której należą poszczególni przedsiębiorcy, zamierzający dokonać koncentracji,
• wartość euro podlega przeliczeniu na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku kalendarzowego poprzedzającego rok zgłoszenia zamiaru koncentracji.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 86, poz. 804 ze zmianami).