Podatek cukrowy

Dowiedz się na temat opłaty od środków spożywczych oraz na temat formularza CUK-1. Kto musi płacić opłatę cukrową (podatek cukrowy) i ile wynosi ta opłata?

Co to jest opłata cukrowa (podatek cukrowy)?

Opłata od środków spożywczych (inaczej opłata cukrowa bądź podatek cukrowy) to danina, która ma wspierać prozdrowotne wybory konsumentów oraz ograniczyć spożycie słodkich napojów. Ma zniechęcać konsumentów do spożywania wysokosłodzonych napojów, a przez to motywować producentów do redukcji ilości cukru oraz substancji słodzących w oferowanych produktach.

Opłata cukrowa jest nakładana na napoje z dodatkiem:

• cukrów (monosacharydów, disacharydów środków spożywczych zawierających te substancje),
• substancji słodzących, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 (na przykład ksylitol, sorbitol, aspartam),
• kofeiny bądź tauryny.

Opłacie nie podlegają napoje będące:

• wyrobami medycznymi w rozumieniu art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, zmiany dyrektywy 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (Dz.Urz. UE L 117 z 05.05.2017, str. 1, ze zm.),
• suplementami diety,
• żywnością specjalnego przeznaczenia, preparatami do początkowego oraz dalszego żywienia niemowląt,
• wyrobami akcyzowymi,
• zawierają więcej niż 20% soku owocowego, warzywnego bądź owocowo-warzywnego, a zawartość cukrów jest mniejsza bądź równa 5 g na 100 ml napoju,
• roztworami węglowodanowo-elektrolitowymi, w których zawartość cukrów jest mniejsza bądź równa 5 g w przeliczeniu na 100 ml napoju,
• wyrobami na bazie mleka bądź jego przetworów (np. jogurty, maślanki, kefiry, mleko zsiadłe).

Kto musi płacić podatek cukrowy?

Obowiązek zapłaty podatku cukrowego ciąży na osobie fizycznej, osobie prawnej i jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, która:

• sprzedaje napoje do punktów sprzedaż detalicznej,
• prowadzi sprzedaż detaliczną napojów jako producent, podmiot nabywający napoje w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importujący napoje spoza UE,
• zamawia u producenta wyprodukowanie napoju objętego opłatą, zaś skład napoju podlegającego opłacie stanowi element umowy – obowiązek zapłaty ciąży na zamawiającym.

Jeśli podmiot sprzedaje bądź wprowadza na rynek napoje, od których opłata została już zapłacona wcześniej, to nie musi wykazywać tych napojów w informacji ani płacić od nich opłaty. Jeśli sprzedaje napoje objęte opłatą kontrahentowi, który prowadzi jednocześnie sprzedaż detaliczną oraz hurtową, to jest zobowiązany odprowadzić opłatę od wszystkich napojów sprzedanych temu kontrahentowi.

Jakie są obowiązki podmiotu produkującego na zamówienie?

Jeżeli producent zawiera umowę z zamawiającym na wyprodukowanie napoju objętego opłatą, to musi poinformować o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo miejsce siedziby zamawiającego najpóźniej w dniu powstania obowiązku uiszczenia opłaty.

Informacja powinna zawierać:

• dane producenta oraz podmiotu obowiązanego do uiszczenia opłaty (nazwę firmy albo imię oraz nazwisko, adres siedziby albo miejsce zamieszkania, numer NIP, imię i nazwisko, numer telefonu bądź adres poczty elektronicznej osoby wskazanej do kontaktu);
• informacja o składzie napojów będących przedmiotem umowy, w tym o dodatku kofeiny bądź tauryny, substancji słodzących i o zawartości cukrów w przeliczeniu na objętość napojów w zakresie pozwalającym na obliczenie wysokości opłaty;
• datę oraz podpis producenta bądź osoby przez niego upoważnionej.

Taką samą informację producent musi przekazać zamawiającemu, na którym ciąży obowiązek uiszczenia opłaty, w terminie pozwalającym mu na terminowe uregulowanie należności.

Jaka jest wysokość opłaty cukrowej?

Opłata cukrowa jest sumą 2 wartości, stałej oraz zmiennej. Na każdy litr napoju opłata wynosi:

• 0,50 zł opłaty stałej – za zawartość cukrów w ilości równej bądź mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju albo za zawartość (w jakiejkolwiek ilości) co najmniej jednej substancji słodzącej,
• 0,05 zł opłaty zmiennej – za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju.

Napoje z dodatkiem kofeiny bądź tauryny są objęte dodatkową opłatą w wysokości 0,10 zł w przeliczeniu na litr napoju.

Opłata nie może wynieść więcej niż maksymalnie 1,2 zł w przeliczeniu na 1 litr napoju.

Niższa opłata obejmuje napoje zawierające powyżej 5 g cukrów w 100 ml:

• w jakich udział masowy soku owocowego, warzywnego bądź owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego,
• będące roztworami węglowodanowo-elektrolitowymi, jak m.in. napoje izotoniczne.

Na takie napoje nakładana będzie jedynie część zmienna opłaty – 0,05 zł za każdy gram cukru powyżej 5 g w 100 ml napoju (nie nakładana jest opłata stała).

Przy wyliczeniu opłaty zawartość cukrów w 100 ml napoju zaokrągla się w górę do pełnego grama.

Kwotę należnej opłaty zmniejsza się o kwotę opłaty naliczonej od napojów zwróconych podmiotowi obowiązanemu do zapłaty opłaty.

Jak wybliczyć wartość opłaty w zależności od składników napoju:

Jak należy wpłacać opłatę cukrową?

Podatek cukrowy należy wpłacać na indywidualny rachunek podatkowy (mikrorachunek podatkowy). Można sprawdzić, jaki jest numer twojego mikrorachunku podatkowego przy użyciu generatora na stronie podatki.gov.pl.

Opłatę należy wnosić do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja.

Ponandto trzeba złożyć - wyłącznie elektronicznie - informację o wysokości opłaty za pośrednictwem systemu informatycznego ministra finansów. Informację o wysokości opłaty, tj. informację CUK-1, można przygotować przy użyciu bezpłatnej aplikacji przygotowanej przez Ministerstwo Finansów.

Informacja o opłacie powinna zawierać:

• okres, za jaki jest składana,
• miejsce składania informacji – nazwę właściwego urzędu skarbowego,
• cel składania informacji: złożenie informacji albo korekta informacji,
• dane podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty: nazwę (firmę) albo imię i nazwisko, NIP, imię i nazwisko, numer telefonu bądź adres poczty elektronicznej osoby wskazanej do kontaktu,
• właściwie ustaloną kwotę opłaty,
• kwotę opłaty do zapłaty,
• informacje o opłacie: łączną kwotę opłaty, kwotę opłaty za poszczególne napoje, liczbę litrów napojów sprzedanych w danym okresie – w podziale na poszczególne napoje wraz z informacją o dodatku w składzie kofeiny czy tauryny, bądź substancji słodzących oraz o zawartości cukrów w 100 ml napoju, numery faktur, daty ich wystawienia, odpowiednio NIP dostawcy bądź nabywcy, a także numery partii towaru, jeśli nie są zawarte na fakturze
• datę oraz podpis podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty bądź osoby przez niego upoważnionej,
• pouczenie, iż informacja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego.

Jeśli zobowiązany nie zapłaci opłaty w terminie, to organ podatkowy nałoży dodatkową opłatę w wysokości 50% kwoty należnej opłaty.

Odpowiedzi MF

• Czy w sytuacji, kiedy dana partia napoju, od której wniesiono „opłatę cukrową” zostaje wycofana z rynku , w związku z czym następuje jej zwrot do producenta, zobowiązany może skorygować informację?

Tak. W sytuacji zwrotu hurtownikowi części zakupionych napojów przez detalistę należy przyjąć, że nie doszło do skutecznego wprowadzenia na rynek krajowy napojów, w części, która została zwrócona. Tym samym kwotę należnej opłaty pomniejsza się o kwotę opłaty naliczonej od napojów zwróconych podmiotowi obowiązanemu do zapłaty opłaty.

• Kiedy powstaje moment zapłaty opłaty? Czy następuje to z chwilą dokonania sprzedaży (czyli cywilistycznie), czy też na zasadach wynikających z ustawy o VAT?

Obowiązek zapłaty opłaty powstaje w dacie pierwszego zdarzenia, które ma miejsce po stronie podmiotu zobowiązanego do zapłaty opłaty, niezależnie czy jest to wystawienie faktury, otrzymanie zapłaty lub wydanie towaru.

• Czy konieczne jest wskazywanie numerów partii w informacji w przypadku, kiedy podmiot zobowiązany nie dysponuje taką numeracją?

Art. 12g ust. 2 ustawy dotyczy danych, jakie powinna zawierać informacja składana przez podmioty zobowiązane do zapłaty opłaty. Należy zauważyć, że nr partii towaru może być ujęty na fakturze jako jej element dodatkowy, przy czym taka informacja ma charakter fakultatywny. W przypadku braku nr partii towaru na fakturze, informacja taka powinna zostać zawarta jako odrębny element w składanej informacji. Obowiązek zaś podawania nr faktur w informacji CUK wynika bezpośrednio z art. 12g ust. 2 pkt 7 lit d ustawy.

• Czy informację CUK musi podpisać wyłącznie osoba z KRS, czy podobnie jak w przypadku deklaracji podatkowych może podpisać ją podpisem kwalifikowaną osoba upoważniona zgłoszone drukiem UPL?

Tak – informację CUK może podpisać pełnomocnik legitymujący się pełnomocnictwem do podpisywania deklaracji składanej za pomocą środków komunikacji elektronicznej (UPL-1). Zgodnie z art. 12j omawianej ustawy do opłaty i dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 12i ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Stosownie zaś do art. 80a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej, deklaracja, w tym deklaracja składana za pomocą środków komunikacji elektronicznej, może być podpisana także przez pełnomocnika podatnika, płatnika lub inkasent.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej jest organem właściwym do wydawania - na podstawie art. 14b §1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 z późn. zm.) - indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego dot. opłaty od środków spożywczych, o której mowa w art. 12a ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym.

Informacja CUK-1

Formularz CUK-1 służy do sporządzenia informacji w zakresie opłaty od środków spożywczych (tzw. podatku cukrowego).

Jak należy sporządzić informację CUK-1?

CUK-1 można sporządzić przy użyciu bezpłatnej aplikacji przygotowanej przez Ministerstwo Finansów dostępnej w sekcji Opłata od środków spożywczych.

Po wypełnieniu wymaganych pozycji w formularzu aplikacja przekształci formularz w plik XML, jaki po podpisaniu będzie gotowy do wysłania.

Informacja tworzona w innych aplikacjach powinna być sporządzona w formie elektronicznego pliku XML, według schemy opublikowanej w Centralnym Repozytorium Wzorów Dokumentów Elektronicznych.

Więcej informacji na temat struktur logicznych można znaleźć w komunikacie dot. struktur logicznych dla deklaracji CUK-1.

Lista opublikowanych wzorów dokumentów elektronicznych jest na stronie CRWDE. Żeby wyszukać właściwy wzór można skorzystać z wyszukiwarki (rozwija się po kliknięciu przycisku „Filtruj”).

Jak należy podpisać informację CUK-1?

CUK-1 składa się w postaci elektronicznej oraz podpisuje wyłącznie podpisem kwalifikowanym. CUK-1 nie da się podpisać profilem zaufanym bądź danymi autoryzującymi.

Jak należy złożyć informację CUK-1?

CUK-1 można założyć tylko elektronicznie - przez środowisko do wysyłki JPK (Bramka REST API). Można skorzystać przy tym z bezpłatnej aplikacji Klient JPK WEB.

Sprawdzenie statusu wysłanej informacji CUK-1, jak też pobranie UPO jest możliwe w aplikacji Klient JPK WEB w zakładce Sprawdź status.

Jak obliczyć kwotę opłaty od napojów z dużą zawartością cukrów (powyżej 5 g cukrów w 100 ml napoju)?

W art. 12f ust. 1 ww. ustawy o zdrowiu publicznym wskazano następujące opłaty w przeliczeniu na litr napoju:

1. 0,50 zł za zawartość cukrów w ilości równej bądź mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, bądź za zawartość w jakiejkolwiek ilości co najmniej jednej substancji słodzącej, o których mowa w unijnym rozporządzeniu nr 1333/2008 – to opłata stała,
2. 0,05 zł za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju – to opłata zmienna, uzależniona od ilości gramów cukrów w napojach zawierających podwyższoną zawartość cukrów.

Napoje zawierające powyżej 5 g cukrów w 100 ml napoju objęte są zarazem obiema powyższymi opłatami.

Według art. 12f ust. 6 ustawy o zdrowiu publicznym, maksymalna wysokość opłaty wynosi 1,20 zł w przeliczeniu na 1 litr napoju. 

Przykład:

Podmiot wprowadził na rynek napój A o pojemności 1L, mający 30 g cukrów w 100 ml napoju, napój B o pojemności 1L, mający 7 g cukrów w 100 ml napoju i napój C o pojemności 350 ml, który ma 25 g cukrów w 100 ml napoju.

Jak wyliczyć kwotę opłaty w razie, gdy napój, do którego stosuje się stawkę maksymalną, zawiera również kofeinę/taurynę?

W informacji CUK-1 należy wykazywać napoje, które są objęte opłatą. Wysokość opłaty 1, 2 i 3 dla danego napoju wylicza się zgodnie z zawartością substancji dodatkowych objętych opłatą. Jeśli suma opłat 1-3 dla danego napoju jest równa bądź przekracza wysokość stawki maksymalnej  za 1 litr tego napoju, to nalezy uwzględnić stawkę maksymalną.

Jeżeli w danym przypadku zawartość cukrów w napoju spowoduje konieczność zastosowania maksymalnej stawki 1,20 zł/1L, opłata 3 nie powiększa należnej opłaty, zatem nie wykazuje się jej w sumie opłat.

Informacja CUK-1 służy do wykazywania produktów podlegających opłacie na podstawie art. 12a ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym. Nie służy ona zaś do ogólnego ewidencjonowania rodzajów produktów wprowadzanych na rynek. Szczegółowe dane podmiot powinien gromadzić w swoich wewnętrznych dokumentach, które - jak każde inne dokumenty będące podstawą do obliczenia podatków lub opłat - mogą podlegać weryfikacji w trakcie czynności sprawdzających bądź kontrolnych.

Pomniejszenie opłaty z powodu zwrotu towaru

Kwota opłaty naliczonej od napojów zwróconych pomniejsza kwotę opłaty należnej z tytułu wprowadzenia na rynek krajowy napojów.

Przykład:

Opłatę z tytułu sprzedaży danego napoju wykazano w informacji za czerwiec 2024 r. W lipcu 2024 r. następuje zwrot tego towaru (i konieczność pomniejszenia opłaty). W takim przypadku w informacji za lipiec 2024 r., należy wskazać kwotę opłaty naliczonej od napojów zwróconych z podziałem na właściwe grupy napojów.

Kwota opłaty naliczonej od napojów zwróconych ("Pomniejszenie") może być wyższa niż Suma opłat należnych w danej grupie napojów. Jeżeli kwota z kolumny "Pomniejszenie" jest wyższa od "Sumy opłat", to wartość z kolumny "Pomniejszenie" może zostać rozliczona tylko do wysokości łącznej kwoty opłaty do zapłaty (poz. 40 Razem). 

Jeżeli łączna kwota opłaty od napojów zwróconych jest wyższa niż kwota opłaty do zapłaty (poz. 40 "Razem"), to nadwyżkę należy wykazać i rozliczyć w kolejnym okresie rozliczeniowym.

Jak należy wypełniać pola "NIP Dostawcy" i "NIP Nabywcy" w części dotyczącej zestawienia faktur w informacji CUK-1?

W odniesieniu do jednej faktury należy wypełnić jedynie jedno z pól, czyli pole "NIP Dostawcy" albo pole "NIP Nabywcy".

NIP nabywcy dotyczy faktury sprzedaży, jeśli zobowiązanym do zapłaty opłaty jest podmiot sprzedający napoje do punktów sprzedaży detalicznej, również podmiotowi prowadzącemu jednocześnie sprzedaż detaliczną i hurtową, albo obowiązanym do zapłaty opłaty jest podmiot prowadzący sprzedaż detaliczną napojów w przypadku: producenta, podmiotu zamawiającego, podmiotu nabywającego napoje w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów bądź importera napoju.

NIP dostawcy dotyczy faktury nabycia, jeśli zobowiązanym do zapłaty opłaty jest podmiot zamawiający, czyli w sytuacji, kiedy skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej z producentem, dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego.

Aktualną specyfikację Interfejsów usługi JPK można znaleźć na stronie JPK "Pliki do pobrania" w sekcji "Specyfikacje techniczne". Zob. też: Podręcznik użytkownika aplikacji CUK-1

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz.U. z 2021 poz. 183, z późn. zm) - rozdział 3a, art. 12a – 12j.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl