Opodatkowanie VAT sprzedaży używanych rzeczy ruchomych będących wcześniej przedmiotem dzierżawy lub umów o podobnym charakterze

Nie ma legalnej definicji używania

Wiele niejasności i sporów podatników z fiskusem budzi kwestia opodatkowania VAT sprzedaży rzeczy ruchomych w razie, gdy wcześniej rzeczy te były przedmiotem dzierżawy, najmu, leasingu lub podobnej umowy przez okres co najmniej pół roku. Podatnicy mają wątpliwości, czy trzeba płacić VAT w takiej sytuacji.

Problem wynika właśnie stąd, że w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług brakuje definicji używania. Definicji tej nie ma także w przepisach rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Dlatego też powstają spory podatników z fiskusem w kwestii opodatkowania VAT używanych rzeczy ruchomych.

Jak organy podatkowe i sądy administracyjne wypowiadają się o opodatkowaniu VAT używanych rzeczy ruchomych?

Precedensowy wyrok wydał w omawianej kwestii Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. W rozpoznawanej przez Sąd sprawie podatnik – dealer jednego z producentów samochodów oddaje w dzierżawę fabrycznie nowe samochody. Samochody te są własnością podatnika i figurują w rejestrze środków trwałych. Przy zakupie tych samochodów podatnik odliczał VAT. Potem były wydzierżawiane na okres przekraczający 6 miesięcy. Po tym okresie były podatnikowi zwracane i były przez niego sprzedawane jako towary używane. 

Podatnik zwrócił się do urzędu skarbowego z wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej. Zapytał, czy przy sprzedaży samochodu może skorzystać ze zwolnienia z VAT.

Zdaniem podatnika może to zrobić. We wniosku o interpretację podatnik powołał się na przepisy rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT, zgodnie z którymi zwalnia się od podatku dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, przez podatników, którym przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, o którym jest mowa w art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT (§ 8 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług). W myśl zaś ustawy o VAT przez towary używane rozumie się towary, z wyjątkiem gruntów, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku (art. 43 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług).

Urząd skarbowy uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Zdaniem naczelnika urzędu skarbowego, ze zwolnienia, o którym jest mowa we wskazanych powyżej przepisach mogą korzystać jedynie podatnicy, którzy samodzielnie używali samochody. Ich zdaniem, z uwagi na fakt, że samochody były przez podatnika wydzierżawiane, nie może on skorzystać ze zwolnienia z VAT. Przez sprzedażą samochód musi być użytkowany przez podatnika. Zwolnienie, o którym jest mowa we wskazanych wyżej przepisach nie ma zastosowania do samochodów oddawanych w dzierżawę, najem lub leasing, bowiem nie są one wówczas używane przez podatnika, tylko przez dzierżawcę, najemcę lub leasingobiorcę – stwierdził organ podatkowy pierwszej instancji.

Stanowisko urzędu skarbowego podtrzymała izba skarbowa, w związku z czym pełnomocnik spółki złożył skargę na decyzję izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Argumentował w niej, że z pojęcia „używane przez podatnika” nie można wyprowadzać wniosku, że chodzi tu jedynie o osobiste używanie samochodu przez właściciela pojazdu. W praktyce bowiem wiele rzeczy jest udostępniana przez właścicieli innym osobom. Ważny jest tu bowiem jedynie wpis do ewidencji środków trwałych oraz okres używania rzeczy – wskazał pełnomocnik podatnika. 

Po przeprowadzeniu rozprawy Sąd uznał argumenty podawane przez podatnika za słuszne i uchylił decyzję izby skarbowej.

W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że podatnik ma prawo skorzystać ze zwolnienia z VAT przy sprzedaży będących jego własnością samochodów osobowych, które zostały uznane za towary używanie w rozumieniu art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT nawet w przypadku, gdy były one przedmiotem dzierżawy, najmu lubinnej podobnej umowy. Sąd podkreślił, że w przepisach brak jest co prawda pojęcia „używanie’, ale w tym przypadku należy zastosować szeroką definicję tego pojęcia. Przy oddaniu samochodu w dzierżawę podatnik uzyskuje korzyść w postaci czynszu dzierżawnego. Stąd trzeba przyjąć, że w tym znaczeniu podatnik używa samochodów, których jest właścicielem. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził również, że zgodnie z linią orzeczniczą niemożliwe jest w przypadku zwolnień podatkowych stosowanie wykładni rozszerzającej. Sąd uznał jednak, że skoro ustawodawca nie określił, co oznacza użytkowanie, oraz jaki jest wymagany sposób użytkowania, należy przyjąć definicję najszerszą. Organy podatkowej natomiast w omawianej sprawie zastosowały zawężającą definicję użytkowania – uznał Sąd. Wobec tego nawet sprzedaż samochodu, którego podatnik nie używał osobiście, korzysta ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT.  

Podatnik nie musi więci płacić VAT w przypadku sprzedaży samochodu, którego nie używał osobiście. W omawianej sprawie użytkownikiem jest podatnik, u którego zaliczono towar do środków trwałych niezależnie od tego, że na podstawie innych umów towar ten stał się przedmiotem posiadania u dzierżawcy.

Rację ma więc podatnik, który domaga się zwolnienia z VAT na podstawie przepisów rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r., mimo że sam nie używał samochodu – podkreślił sąd. Podatnik ma prawo do skorzystania ze zwolnienia z VAT przy sprzedaży należących do niego samochodów osobowych, które uznane zostały – w rozumieniu art. 43 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT – za towary używane, nawet  w  przypadku, gdy były one przedmiotem dzierżawy, najmu, leasingu lub podobnej umowy. Podatnicy nie muszą osobiście korzystać z samochodu lub innych rzeczy ruchomych, aby przy sprzedaży korzystać ze zwolnienia z VAT – podsumował sąd (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3997/06).

Jak wskazano wyżej, pojęcie „używanie” nie jest zdefiniowane w przepisach. Eksperci prawa podatkowego radzą w podobnych przypadkach przyjmować jak najszerszą wersję definicji używania. Należy przez nie rozumieć każdą formę osiągania korzyści z samochodu, i to nie tylko korzyści finansowych. Używaniem będzie również używanie samochodu dla celów przewozowych wewnątrz firmy, czy też używanie i pobieranie z niego pożytków, czyli wydzierżawianie.

Warto również wiedzieć, że wskazany wyżej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie można odnieść również do innych ruchomych towarów używanych. Samochód jest bowiem tylko przykładem. Powołany wyżej wyrok może być zastosowany i obejmuje wszystkich, którzy oddali w dzierżawę lub wynajmowali rzeczy ruchome będące środkami trwałymi.

Przydałaby się zmiana przepisów

Spory podatników z organami podatkowymi w kwestii opodatkowania VAT używanych rzeczy ruchomych pokazują, iż przydałaby się nowelizacja przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzająca definicję używania rzeczy ruchomych. Dzięki takiej zmianie przepisów podatnicy nie mieliby wątpliwości przy interpretowaniu przepisów dotyczących opodatkowania VAT używanych rzeczy ruchomych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 54, poz. 535, ze zm.);

• Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 97, poz. 970, ze zm.)

Zespół
e-prawnik.pl