Organizowanie zbiórek publicznych w internecie - opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• ustawa z dnia 15 marca 1933 roku o zbiórkach publicznych (Dz. U. 1933 nr 22 poz. 162 ze zmianami)

• rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami (Dz. U. 2003r. nr 199 poz. 1947)

Legalność działalności prowadzonej za pośrednictwem strony

Na podstawie dokonanej analizy strony www, której działalność polega na zbiórce środków pieniężnych, przeznaczanych następnie na pomoc osobom, które zostały pociągnięte do odpowiedzialności za wymianę plików w internecie poprzez poszczególne programy, które umożliwiają taką wymianę stwierdzić należy, że działalność ta ma formę publicznej zbiórki ofiar na określony cel.

Polskie prawo reguluje formy sposób organizacji oraz przesłanki prowadzenia publicznych zbiórek ofiar. Działalność taka może być prowadzona po uprzednim uzyskaniu zezwolenia określonego organu administracji publicznej i po spełnieniu innych, szczegółowych warunków przewidzianych przepisami prawa.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Klient - właściciel strony internetowej - zorganizował swą działalność bez zezwoleń określonych organów oraz bez spełnienia innych, przewidzianych prawem wymagań.

Podstawowym aktem prawnym regulującym organizację i prowadzenie publicznych zbiórek ofiar jest ustawa z dnia 15 marca 1933 roku o zbiórkach publicznych.

Na wstępie należy zaznaczyć, że ustawa ta - pochodząca z okresu miedzywojnia, nie reguluje wielu kwestii wynikających z postępu techniki, takich np. jak dokonywanie zbiórek publicznych ofiar za pośrednictwem sieci internetowych. Nie oznacza to jednak, że działalność nieprzewidziana przepisami ustawy z 1933 roku jest działalnością w pełni legalną. Ustawa ta ma zastosowanie do wszystkich form zbiórek publicznych ofiar. Zgodnie z jej art. 1, wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy. Taki zapis ustawy wyraźnie wskazuje na brak ograniczeń w formach publicznej zbiórki ofiar na określony cel, do których to zbiórek znajdą zastosowanie przepisy powołanej ustawy.

Brak jest również wątpliwości, że dokonywanie zbiórek ofiar za pomocą systemu internetowego, poprzez rejestrację na stronie internetowej, ma formę publiczną. Sieć internetowa nie jest bowiem skierowana do ograniczonego kręgu osób. Przeciwnie, ma ona charakter nieograniczony, dociera bowiem do bliżej nieokreślonego kręgu zainteresowanych. Jeżeli zbiórka ofiar nie jest ograniczona do konkretnej grupy osób, należy przyjąć, iż ma ona charakter publiczny.

Jeżeli więc podmiot, dokonujący zbiórki ofiar za pośrednictwem strony internetowej, przy pomocy systemu rejestracji nie spełnia wymogów określonych ustawą o zbiórkach publicznych oraz rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy, działa sprzecznie z prawem. Stanowiska tego nie zmienia fakt, iż rejestracji na Pańską stronę www dokonuje się za pośrednictwem innej strony www. System ten, określany jako UNI, w żaden sposób nie legalizuje zbiórki publicznej prowadzonej bez zezwolenia określonego organu. Dzieje się tak tym bardziej, iż system UNI akceptowany jest tylko przez Pańską stronę www, o czym świadczy informacja na stronie www, gdzie dokonuje się rejestracji.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 56 § 1 kodeksu wykroczeń, kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar, podlega karze grzywny. Działalność taka, prowadzona wbrew przepisom prawa, jest więc wykroczeniem i podlega sankcji karnej.

Przesłanki legalności działalności strony

Ponieważ jak wynika z informacji przedstawionych na stronie www, celem działalności Instytucji (nie określono niestety jakiej) jest „wspieranie finansowo bądź doradczo potrzebujących użytkowników”, a środki przeznaczane na ten cel mają pochodzić z wpłat dokonywanych przez użytkowników, czyli z publicznej zbiórki ofiar właśnie, celem zalegalizowania działalności prowadzonej za pośrednictwem strony jest dostawanie działalności do wymogów prawa.

Kto może przeprowadzać zbiórki publiczne?

Zbiórkę publiczną ofiar może przeprowadzać podmiot, który uzyskał zezwolenia właściwego organu. Zgodnie z art. 4 ustawy o zbiórkach publicznych. Pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone jedynie stowarzyszeniom i organizacjom, posiadającym osobowość prawną, albo komitetom, organizowanym dla przeprowadzenia określonego celu. Oznacza to, że o zezwolenie może ubiegać się stowarzyszenie lub osoba prawna (np. spółka akcyjna lub spółka z o.o.) albo komitet, który został zorganizowany specjalnie dla przeprowadzenia określonego celu.

Kto wydaje zezwolenie?

Organ właściwy do udzielenia zezwolenia na prowadzenie zbiórki publicznej uzależniony jest od zakresu danej zbiórki. Ponieważ charakter działalności prowadzonej za pośrednictwem sieci internetowej ma nieograniczony zakres, w analizowanym przypadku zezwolenia musiałby udzielić minister właściwy do spraw wewnętrznych (art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy). Jeżeli jednak środki uzyskane w wyniku zbiórki publicznej mają być zużyte poza granicami kraju, co w analizowanym przypadku może mieć miejsce, zezwolenia udziela minister właściwy do spraw wewnętrznych, za zgodą ministra właściwego do spraw zagranicznych i ministra właściwego do spraw finansów publicznych (art. 2 ust. 2 ustawy). Zezwolenie ma formę decyzji administracyjnej.

Wniosek o udzielenie zezwolenia

Podmiot ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie zbiórki publicznej powinien złożyć wniosek o udzielenie takiego zezwolenia do odpowiedniego organu. Zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami, ubiegający się o udzielenie pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej przedstawia organowi plan przeprowadzenia zbiórki publicznej, który określa:

1. cel, na który mają być przeznaczone ofiary pochodzące ze zbiórki publicznej;
2. formy przeprowadzenia zbiórki publicznej;
3. termin rozpoczęcia i zakończenia zbiórki publicznej;
4. obszar, na którym zbiórka publiczna ma być prowadzona;
5. sposób informowania o prowadzonej zbiórce publicznej;
6. liczbę osób, które mają brać udział w zbiórce publicznej;
7. przewidywane koszty przeprowadzenia zbiórki publicznej, w tym rodzaj i wysokość poszczególnych wydatków.

Jeżeli ofiary pochodzące ze zbiórki publicznej wydatkowane będą poza granicami państwa, plan przeprowadzenia zbiórki publicznej powinien również wskazywać miejsce, gdzie będą wydatkowane zebrane ofiary.

Obowiązki przeprowadzającego zbiórkę

Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia, przeprowadzający zbiórkę publiczną zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji dotyczącej przebiegu akcji publicznej zbiórki ofiar. Dokumentacja ta powinna być prowadzona w formie rejestru, który zawierać powinien następujące informacje:

1. komu, kiedy i jakie puszki kwestarskie, skarbony stacjonarne, przedmioty i cegiełki wartościowe zostały wydane,
2. kiedy przeprowadzona zbiórka publiczna została zakończona;
3. sumę zebranych ofiar pieniężnych;
4. rodzaj i ilość zebranych ofiar w naturze.

Ponieważ w analizowanym przypadku zbiórka obejmuje jedynie zbiórkę pieniędzy, a dokonywana jest ona poprzez wpłaty na konto bankowe, rejestr nie musi zawierać informacji określonych w punktach 1 i 4.

Dane rejestrowe muszą być potwierdzone podpisami osób, które zbiórkę przeprowadzały i które odebrały zebrane ofiary i przechowywane przez okres dwóch lat od dnia zakończenia zbiórki.