Ostatnia deska ratunku, czyli skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Postępowanie sądowoadministracyjne zgodnie z wymaganiami Konstytucji jest postępowaniem dwuinstancyjnym. Dlatego też ustawodawca wprowadził w postępowaniu sądowoadministracyjnym środek odwoławczy przysługujący stronom od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych – skargę kasacyjną.

Od jakich orzeczeń można wnieść skargę kasacyjną?

Skarga kasacyjna przysługuje od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny:

• wyroku,
• postanowienia kończącego postępowanie w sprawie.

Kto może wnieść skargę kasacyjną?

Skargę kasacyjną może wnieść:

1. strona,
2. prokurator,
3. Rzecznik Praw Obywatelskich.

Podmioty te mogą wnieść skargę po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Co może uzasadniać skargę kasacyjną?

Wniesienie skargi kasacyjnej musi mieć swoje uzasadnienie. Skarga kasacyjna musi opierać się na ustawowych podstawach. Zgodnie z ustawą o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

n. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie – przepisami prawa materialnego są w szczególności przepisy kreujące prawa i obowiązki jednostek. Przykładowo z zakresu prawa administracyjnego można tutaj wskazać prawo budowlane, prawo o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przepisy wprowadzające obowiązek uzyskiwania zezwoleń, koncesji, licencji itp. Błędna wykładania prawa może polegać na niewłaściwym jego zrozumieniu. Niewłaściwe zastosowanie polega natomiast na zastosowaniu w konkretnym przypadku przepisów, które nie odnoszą się do danej sytuacji, nie regulują danej sytuacji.
n. naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy – Oznacza to, że nie każde naruszenie przepisów postępowania może stanowić podstawę skargi kasacyjnej. Strona może powołać się na naruszenie przepisów postępowania, tylko w sytuacji, gdy naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie.

Jakie wymagania formalne powinna spełniać skarga kasacyjna?

Podstawowym wymogiem formalnym skargi jest tzw. przymus adwokacko-radcowski. Oznacza to konieczność sporządzenia skargi kasacyjnej przez profesjonalistę, a więc adwokata lub radcę prawnego. Ponadto skargę kasacyjną w sprawach obowiązków podatkowych może sporządzić doradca podatkowy, a w sprawach własności intelektualnej może ją również sporządzić rzecznik patentowy. Skarga nie może być natomiast sporządzona przez stronę. Dopuszczalne jest to wyjątkowo, gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem, albo gdy skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Skarga kasacyjna powinna nadto:

1. czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym,
2. zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia,
3. wskazywać, czy orzeczenie jest zaskarżone w całości, czy w części,
4. zawierać przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,
5. zawierać wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

Do jakiego sądu i w jakim terminie należy wnieść skargę kasacyjną?

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, a więc do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Termin na wniesienie wynosi trzydzieści dni, licząc od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Ważne jest, że termin ten biegnie od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Istotne jest to z tego powodu, że w określonych przypadkach wojewódzki sąd administracyjny doręcza stronom z urzędu wyłącznie sam odpis orzeczenia bez uzasadnienia. W takim wypadku sąd doręcza uzasadnienie na wniosek strony a termin na wniesienie skargi kasacyjnej biegnie dopiero od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem, a nie od dnia doręczenia samego orzeczenia.

Powyższym terminem do wniesienia skargi kasacyjnej związany jest również prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. Także i te podmioty mogą wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie, prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Odpowiedź na skargę kasacyjną

Odpowiedź na skargę kasacyjną wnosi strona, która nie wniosła skargi kasacyjnej. Ważne jest, aby wnieść odpowiedź w terminie 14 dni od dnia doręczenia stronie skargi kasacyjnej. Po tym terminie strona traci prawo do wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną.

Jaki skład sędziowski powinien rozpoznawać skargę kasacyjną?

Skarga kasacyjna rozpoznawana jest przez Naczelny Sąd Administracyjny w składzie trzech sędziów. Ponadto co do zasady NSA rozpoznaje skargę kasacyjną na rozprawie.
Od powyższej zasady ustawa przewiduje jednak pewne wyjątki. I tak: NSA może rozpoznać w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym (bez wyznaczania rozprawy), skargę kasacyjną:

• od postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie, lub
• jeżeli jest ona oparta wyłącznie na podstawie naruszenia przepisów postępowania, jeżeli naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, zaś pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.

Granice rozpoznania sprawy

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Oznacza to, że z wyjątkiem przypadków, w których zachodzi nieważność postępowania, NSA nie może z własnej inicjatywy orzekać w części, która nie została zaskarżona.

Postępowanie sądowoadministracyjne jest nieważne:

1.  jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
2.  jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
3.  jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;
4.  jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
5.  jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;
6.  jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.

Jakie rozstrzygnięcie może podjąć Naczelny Sąd Administracyjny?

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną merytorycznie może ją oddalić lub uwzględnić.

Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. Natomiast w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Strona składająca skargę kasacyjną od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy, nie może jej oprzeć na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Jeżeli w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie stwierdzono naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę (skargę – czyli pismo wszczynające postępowanie w pierwszej instancji, a nie skargę kasacyjną). W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.

Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.

Pamiętaj, że:

• Przy sporządzaniu skargi kasacyjnej obowiązuje przymus adwokacko - radcowski.
• Wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.
• Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
• Po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.
• Naczelny Sąd Administracyjny obowiązany jest odrzucić skargę kasacyjną, jeżeli podlegała ona odrzuceniu już przez wojewódzki sąd administracyjny. NSA gdy dostrzeże braki w skardze kasacyjnej zwraca ją wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu aby ten wezwał stronę do ich uzupełnienia.
• Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania.
• W razie przekazania sprawy przez NSA do ponownego rozpoznania, wojewódzki sąd administracyjny rozpoznaje ją w innym składzie.
• Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów NSA jest w danej sprawie wiążąca. Sąd ten może również w składzie siedmiu sędziów przejąć sprawę do rozpoznania.
• Naczelny Sąd Administracyjny, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r., Nr 153, poz. 1270).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.