Opłata za produkty z tworzyw sztucznych

1 stycznia 2024 r. weszły w życie przepisy wprowadzające opłatę pobieraną od oferowanych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Opłata dotyczy opakowań, napojów lub żywności pakowanej przez przedsiębiorcę w te opakowania i pobierana jest od użytkownika końcowego. Wartość opłaty została ustalona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z 7 grudnia 2023 roku. Opłaty wynoszą 0,20 zł lub 0,25 zł, w zależności od rodzaju opakowania.

Ograniczenie plastiku - opłata za opakowania z tworzyw sztucznych

Od 1 stycznia 2024 r. w handlu i gastronomii, a także w automatach sprzedających produkty, pobierane są opłaty za pojemniki i kubki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w które pakowana jest żywność oraz napoje.

Zmiany, które weszły w życie od 1 stycznia br., to jeden z rezultatów znowelizowanej w 2023 r. ustawy obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Jej celem było wprowadzenie unijnych ograniczeń dotyczących stosowania wybranych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w tym i wycofania niektórych produktów ze sprzedaży (dyrektywa single-use plastics – SUP).

Stawki opłaty za opakowania z tworzyw sztucznych zostały określone w rozporządzeniu na poziomie 20 gr dla kubków na napoje oraz 25 gr dla pojemników na żywność.

Wprowadzone rozwiązanie ma na celu zachęcić konsumentów do rezygnacji z nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na rzecz opakowań alternatywnych bądź tych wielokrotnego użytku.

Obowiązki sprzedawcy

Od stycznia 2024 roku przedsiębiorcy, którzy prowadzą sklepy, restauracje czy hurtownie, muszą pobierać od swoich klientów nową opłatę. Obejmie ona określone produkty w tworzyw sztucznych.

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednostkę handlu detalicznego (na przykład sklep), jednostkę handlu hurtowego bądź jednostkę gastronomiczną (restauracja lub bar), od 1 stycznia 2024 roku muszą pobrać od swoich klientów dodatkową opłatę.

Opłata obowiązuje w przypadku:

• oferowania określonych produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych, które są opakowaniami, bądź
• gdy przedsiębiorca pakuje napoje lub żywność w tego rodzaju produkty.

Opłatę muszą pobierać również przedsiębiorcy, którzy sprzedają napoje lub żywność pakowaną w tego rodzaju opakowania za pomocą urządzeń vendingowych, czyli maszyn umożliwiających zakup produktu bez udziału sprzedawcy.

Opłata musi zostać pobrana, nawet jeśli taka maszyna nie stoi w sklepie, hurtowni lub barze czy restauracji.

Od 1 lipca 2024 roku przedsiębiorca będzie też zobowiązany do zapewnienia:

• opakowań alternatywnych do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będących opakowaniami, wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne, w tym innych niż tworzywa sztuczne ulegające biodegradacji, bądź
• dostępności opakowań wielokrotnego użytku.

Nieprzestrzeganie nowych przepisów może skutkować nałożeniem administracyjnej kary pieniężnej w wysokości od 500 złotych do nawet 100 tysięcy złotych.

Co podlega opłacie?

Wykaz produktów, których sprzedaż lub użycie będzie wymagało pobrania dodatkowej opłaty, został zawarty w załączniku nr 6 do ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.

W wykazie znajdują się między innymi:

• kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka
• pojemniki na żywność, w tym pojemniki takie jak pudełka z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
  • przeznaczona do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos
  • zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
  • gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie – w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.

Stawka opłaty

Opłata wynosi:

• 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;

• 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność, w tym pojemników takich jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowanych w celu umieszczania w nich żywności, która jest:

  • przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
  • zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
  • gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie lub podgrzewanie

  – w tym pojemników na żywność typu fast food bądź na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.

Kiedy oraz gdzie wnosić opłatę?

Pobraną od klienta opłatę wpłacisz na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana.

Oznacza to, że pierwszy raz pobraną opłatę trzeba będzie przekazać do 15 marca 2025 r. Jeżeli przedsiębiorca nie wniesie opłaty bądź wniesie ją nie w takiej wysokości, w jakiej powinien, to w drodze decyzji ustali ją marszałek województwa.

Skontaktuj się ze swoim urzędem i dowiedz się, jaki jest właściwy numer rachunku do wnoszenia opłaty.

Skorzystaj z wyszukiwarki i znajdź urząd marszałkowski.

Obowiązek prowadzenia ewidencji i składania sprawozdania

Przedsiębiorcy, którzy pobierają nową opłatę, muszą również prowadzić ewidencję liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będących opakowaniami.

Ewidencja obejmuje rok kalendarzowy oraz może być prowadzona w formie papierowej bądź elektronicznej. Jeżeli przedsiębiorca prowadzi więcej niż jeden sklep, hurtownię czy bar lub restaurację i w każdym z tych miejsc sprzedaje produkty podlegające dodatkowej opłacie, to ewidencja musi być prowadzona oddzielnie dla każdego z nich. Ewidencję należy przechowywać przez 5 lat.

Ponadto przedsiębiorcy, którzy są zobowiązani do pobierania nowej opłaty, muszą też składać roczne sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi - do 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy marszałkowi województwa właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy.

Szczegółowy wykaz elementów sprawozdania jest w art. 73 ust. 2 pkt. 3a ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Sprawozdanie składa się za pośrednictwem indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami. Praktyczne informacje o tym, jak uzyskać wpis do Bazy, można uzyskać na stronie internetowej prowadzonej przez Ministerstwo Klimatu i środowiska. Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) jest systemem informatycznym, utworzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. 

Zasady rozliczenia opłat pobieranych z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność na gruncie podatku od towarów i usług (VAT)

Czy opłata podlega VAT i czy należy ją wliczyć do podstawy opodatkowania w VAT?

Tak, opłata jest objęta VAT. Opłata stanowi element wynagrodzenia za dostarczony towar (opakowanie, napój lub żywność), zatem zwiększa podstawę opodatkowania VAT z tytułu dokonanej dostawy. Od kwoty podstawy opodatkowania podatnik powinien wyliczyć należny VAT.

Jaką stawkę VAT należy zastosować?

Stawka VAT zależy od tego, czy opakowanie jest sprzedawane razem z produktem (napojem lub posiłkiem), czy jako oddzielny produkt:

• w przypadku dostawy produktu (napoju lub posiłku) w opakowaniu pobraną opłatę należy opodatkować stawką odpowiadającą temu produktowi, tzn. stawką przewidzianą dla sprzedawanego towaru (napoju lub posiłku);
• w przypadku odrębnej dostawy opakowania, tzn. niezależnie od nabycia posiłku lub napoju, VAT pobierany jest według zasad (stawki) właściwych dla nabywanego opakowania (23%).

Za odrębną dostawę opakowania nie należy uznawać sytuacji, w której klient korzystający z usługi restauracyjnej zabiera część spożywanego posiłku w nabytym w tym celu jednorazowym opakowaniu. Dostawa tego opakowania stanowi jednolite z usługą restauracyjną świadczenie, ściśle związane ze świadczeniem głównym. W takim przypadku dostawa opakowania będzie opodatkowana według stawki właściwej dla świadczonej usługi.

Dla określenia skutków podatkowych sprzedaży opakowania należy każdorazowo dokonać analizy okoliczności związanych ze sprzedażą.

Jak należy obliczyć wysokość VAT za opakowanie?

Kwotę podatku w odniesieniu do dostarczanych towarów lub świadczonych usług objętych daną stawką podatku podatnik może obliczyć według następującego wzoru:

KP = (WB x SP)/(100+SP)

Pozycje we wzorze oznaczają:
KP - kwotę podatku,
WB - wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług objętych stawką podatku, uwzględniającą kwotę podatku (wartość sprzedaży brutto),
SP - stawkę podatku.

Na przykład: jeśli cena pobierana za opakowanie łącznie z uwzględnieniem opłaty wynosi 1 zł (wartość brutto), to – zakładając, że właściwą stawką podatku dla sprzedawanego towaru będzie stawka 23% – wartość kwoty VAT wyniesie 0,19 zł.

Kwotę VAT można ustalić również posługując się wartością netto towaru. W takich przypadkach mnożymy wartość netto towaru przez odpowiednią stawkę VAT.

Czy opłata musi być oddzielnie wyszczególniona na paragonie?

W przypadku dostawy towaru w opakowaniu (czyli kubku lub pojemniku na posiłek) pobraną opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu towarowi, tj. stawką przewidzianą dla sprzedawanego napoju lub posiłku. Pobrana opłata powinna być zaewidencjonowana na kasie rejestrującej wraz z ceną np. napoju lub posiłku. W przypadku dostawy samego opakowania opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu opakowaniu, tj. 23%. Nie trzeba wyodrębniać samej kwoty opłaty na paragonie.

Analogicznie należy postępować w przypadku wystawiania faktury.

W jakiej kwocie należy obliczać VAT w przypadku opakowań sprzedawanych samodzielnie, tj. bez zawartości?

Taka sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT według stawki właściwej dla opakowania (23%).

Zasady rozliczenia opłat pobieranych z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowego od osób prawnych (CIT)

Czy pobrana i odprowadzona przez przedsiębiorcę opłata jest dla niego przychodem i kosztem uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów ustawy o PIT i ustawy o CIT? Pobrana opłata nie stanowi dla przedsiębiorcy przychodu ani kosztu uzyskania przychodów. Pobrana opłata jest przez przedsiębiorcę wnoszona na odrębny rachunek bankowy, prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do dnia 15. marca roku, następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana. Przepisy ustawy PIT i ustawy CIT nie zawierają szczególnych regulacji, które dla celów podatku dochodowego uzasadniałyby traktowanie pobranej i odprowadzonej opłaty jako przychodu i kosztu uzyskania przychodów.

Podstawa prawna:

• art. 3b-3h oraz 40a-40c ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej;
• art. 73 i 76 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach;
• rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami.

Na podst. gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl