Podatek od czynności cywilnoprawnych - ustalenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania

Podstawa opodatkowania.

Podstawą opodatkowania jest określona wartość, do której „przystawiona” stawka podatkowa powoli na obliczenie należnego podatku. Podstawa opodatkowania podatku od czynności cywilnoprawnych jest różna i uzależniona od rodzaju czynności cywilnoprawnej.

W wielu przypadkach podstawa opodatkowania jest ustalana na podstawie wartości rynkowej danego prawa. Tak jest m.in. przy czynności cywilnoprawnej sprzedaży, umowy zamiany, umowy dożywocia, umowy o zniesienie współwłasności lub działu spadku.

Co do zasady, ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych pozostawia stronom określenie wartości rynkowej rzeczy lub prawa, stanowiącej podstawę opodatkowania. W tym miejscu interesy podatnika i Państwa – fiscusa – są przeciwstawne. Podatnik zainteresowany jest ustaleniem jak najniższej podstawy opodatkowania, gdyż im niższa podstawa tym niższy jest podatek przez niego odprowadzany. Natomiast fiscus zainteresowany jest nie tyle zawyżaniem tej wartości rynkowej, ile jej rzeczywistym ustaleniem.

Sposób ustalenia wartości rynkowej.

Jak wspomniano powyżej, ustawa pozostawiła stronom czynności cywilnoprawnej określenie wartości rynkowej rzeczy lub prawa – gdy wartość ta stanowi jednocześnie podstawę opodatkowania.Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów . Do wartości rynkowej należy więc zaliczyć wszelkie obciążenia istniejące na rzeczy lub prawie.

Oszacowanie dokonywane przez organ podatkowy.

Strony czynności cywilnoprawnej mogą jednak ustalić wartość rynkową rzeczy lub praw na poziomie, który wzbudzi zainteresowanie organów podatkowych. Wartość rynkową rzeczy lub praw, będących przedmiotem czynności cywilnoprawnej podlegającej opodatkowaniu, określa bowiem także organ podatkowy i to jego ocena ma większe znaczenie.

Jeżeli bowiem organ podatkowy stwierdzi, że wycena dokonana przez strony czynności cywilnoprawnej nie zgadza się z własną wyceną organu podatkowego, organ podatkowy zobowiązany jest wezwać strony, aby w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania podwyższyły lub obniżyły dokonaną przez siebie wycenę. W wezwaniu tym organ zobowiązany jest przedstawić własną wycenę rzeczy lub praw.

Jeżeli w ciągu tych 14 dni strony czynności cywilnoprawnej nie skorygują dokonanej przez siebie wyceny, organ podatkowy dokona wyceny na podstawie opinii biegłego. W takiej sytuacji oszacowanie dokonane przez biegłego stanowić będzie rzeczywistą podstawę opodatkowania. Jeżeli jednak oszacowanie dokonane przez biegłego będzie o 33 % wyższe niż to, dokonane przez strony, kosztem opinii biegłego zostaną obciążone strony czynności cywilnoprawnej. Należy podkreślić, że przepisy nie wyjaśniają, kto poniesie koszt opinii biegłego, gdy wycena przez niego dokonana będzie niższa niż dokonana przez strony. Czyżby ustawodawca wątpił w uczciwość podatników?

Podobna procedura dokonania oszacowania przez biegłego nastąpi w przypadku braku dokonania wyceny przez strony czynności cywilnoprawnej. Nie wiadomo jednak kto wówczas poniesie koszt sporządzenia wyceny przez biegłego. Nie będzie bowiem można porównać wyceny przez niego dokonanej z wyceną dokonaną przez strony czynności, którzy nie dokonali takiej wyceny. Wydaje się, że w takim przypadku koszt dokonania wyceny przez biegłego poniesie organ podatkowy.

Pamiętaj, że:

• w niektórych przypadkach strony same dokonują oszacowania podstawy opodatkowania
• organ podatkowy może skutecznie zakwestionować ustaloną przez strony podstawę, powołując w tym celu biegłego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2000r. nr 86 poz. 959 ze zmianami)

Zespół
e-prawnik.pl