Postępowanie mediacyjne w sprawach nieletnich

Mediacja, czyli co?

Mediacja to dobrowolny i poufny sposób rozwiązywania sporów, powstałych w wyniku czynu karalnego, w drodze porozumiewania się pokrzywdzonego i nieletniego sprawcy, z pomocą bezstronnego i neutralnego mediatora. Mediacja może dotyczyć wszystkich czynów karalnych.

Mediacja to próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, neutralnej wobec stron i ich konfliktu, czyli mediatora, który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi powstające napięcia i pomaga – nie narzucając jednak żadnego rozwiązania – w wypracowaniu kompromisu

Czy mediacja jest korzystna dla pokrzywdzonego?

Mediacja daje możliwość wpływu na rozwiązanie problemów wynikających z czynu karalnego na zaproponowanych przez siebie warunkach. Mediacja sprzyja okazji do wyrażenia emocji, wypowiedzenia się na temat skutków czynu karalnego oraz oczekiwań wobec nieletniego sprawcy. Mediacja stwarza też szansę na szybsze uzyskanie odszkodowania (lub naprawienie szkody), zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i przeprosin.

Czy mediacja jest korzystna dla nieletniego sprawcy?

Mediacja daje możliwość porozumienia się z pokrzywdzonym co do sposobu i terminu naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz przeproszenia. Sprzyja ona szybszemu zakończeniu postępowania przed sądem.

Poza tym mediacja pozwala na zmniejszenie kosztów postępowania przed sądem. Daje szansę na zrozumienie konieczności poniesienia odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę (krzywdę).

Jak przekazuje się sprawę do mediacji?

Mediacja może być prowadzona w każdym stadium postępowania sądowego, z inicjatywy bądź za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego sprawcy. Sprawę do mediacji kieruje postanowieniem sąd rodzinny. Skierowanie sprawy do mediacji jest możliwe wyłącznie za zgodą pokrzywdzonego oraz nieletniego sprawcy.

Jak wybierany jest mediator?

W postanowieniu o skierowaniu sprawy do mediacji, sąd rodzinny kierujący sprawę do mediacji wskazuje mediatora - tj. instytucję lub osobę godną zaufania w celu przeprowadzenia mediacji, z wykazu prowadzonego w sądzie okręgowym. Listy mediatorów prowadzone są bowiem w sądach okręgowych. Mediatorów wpisuje i skreśla prezes sądu okręgowego.

Ile czasu może trwać mediacja?

Postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż 6 tygodni. W wyjątkowych sytuacjach, kiedy istnieje duże prawdopodobieństwo zawarcia ugody, sąd może termin ten przedłużyć na czas określony (nie dłuższy niż 14 dni).

Jak przebiega mediacja?

Po otrzymaniu postanowienia sądu o skierowaniu sprawy do mediacji, mediator kontaktuje się z nieletnim sprawcą i jego rodzicami bądź opiekunem oraz pokrzywdzonym (jeśli pokrzywdzony jest małoletni – również z jego rodzicami lub opiekunem), odbiera od nich zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym, w trakcie spotkań indywidualnych wyjaśnia im zasady i cele postępowania mediacyjnego oraz informuje o przysługujących uprawnieniach.

Jeżeli nieletni sprawca i pokrzywdzony decydują się na udział w mediacji, to wybierają sposób jej prowadzenia w postaci bezpośredniej (spotkanie „twarzą w twarz") albo pośredniej (bez osobistego kontaktu). W tym drugim wypadku mediator spotyka się z uczestnikami osobno, przekazując stanowiska i oczekiwania co do warunków porozumienia.

Pokrzywdzony i nieletni sprawca mogą zrezygnować z udziału w mediacji na każdym etapie postępowania mediacyjnego.

Mediacja jest prowadzona w sposób poufny, uniemożliwiający osobom postronnym dostęp do informacji uzyskanych w jej toku. Pisemne sprawozdanie sporządzone przez mediatora z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego nie zawiera żadnych ocen zachowania uczestników, ani też treści ich oświadczeń (chyba że uczestnik wyraźnie wniesie o ich ujawnienie odnośnie swojej osoby).

Odstąpienie od zasady poufności mediacji jest możliwe wyłącznie za zgodą wszystkich jej uczestników.

Jak może zakończyć się mediacja?

Mediacja może zakończyć się zawarciem wspólnie wypracowanej ugody albo jej brakiem.

Mediator przekazuje sądowi, który skierował sprawę do mediacji, pisemne sprawozdanie z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego. Do sprawozdania załącza się ugodę, jeżeli została zawarta.

Jakie skutki wywołuje ugoda mediacyjna?

Zawarta w wyniku mediacji ugoda nie kończy postępowania przed sądem. Orzekając w sprawie nieletniego sprawcy, sąd rodzinny bierze pod uwagę pisemne sprawozdanie z postępowania mediacyjnego (oraz postanowienia załączonej ugody zawartej przed mediatorem).

Ile kosztuje mediacja?

Koszty mediacji (wynagrodzenie mediatora i zwrot wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji) ponosi Skarb Państwa. 

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1654, ze zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl