Postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

Kto może złożyć wniosek o wszczęcie postępowania?

Ustawa antymonopolowa chroni zbiorowe interesy konsumentów. Dlatego też wniosku o uznanie danej praktyki za naruszającą ich interesy nie może złożyć indywidualny konsument. Zbiorowość tych interesów uzasadnia fakt, iż z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie uznania określonych praktyk za naruszający zbiorowe interesy konsumentów mogą wystąpić:

• Rzecznik Praw Obywatelskich,
• Rzecznik ubezpieczonych,
• Rzecznik konsumentów,
• Organizacja konsumencka.

Z wnioskiem takim może także wystąpić zagraniczna organizacja wpisana na specjalną listę organizacji uprawnionych w państwach należących do Unii Europejskiej do złożenia wniosku o wszczęcie takiego postępowania. Lista tych organizacji jest publikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Organizacja taka może wystąpić do Prezesa UOKiK o wszczęcie postępowania jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z takim wnioskiem i jeżeli praktyki, naruszające zbiorowe interesy konsumentów występują w Polsce, a zagrażają zbiorowym interesom konsumentów w jednym z państw członkowskich, w którym organizacja ta ma swą siedzibę.

Należy także pamiętać, że postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów można wszcząć z urzędu.

Jakie elementy powinien zawierać wniosek?

Wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wnosi się na piśmie wraz z uzasadnieniem oraz przedstawieniem podstawy prawnej uzasadniającej wniesienie wniosku. Wniosek powinien być wniesiony w tylu kopiach, ile jest stron postępowania tak aby każda ze stron otrzymała kopię takiego wniosku.

Na podstawie wniesionego wniosku, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadamia pozostałe strony postępowania o jego wszczęciu. Zgodnie z art. 100c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, stroną w postępowaniu w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów jest każdy, kto wnosi o wydanie decyzji w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów lub wobec kogo zostało wszczęte postępowanie o stosowanie takiej praktyki.

Wszczęcie i odmowa wszczęcia postępowania

Złożenie wniosku o wydanie decyzji w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie oznacza automatycznego wszczęcia i rozpoczęcia postępowania. Momentem tym jest postanowienie o wszczęciu postępowania, wydane przez Prezesa UOKiK. Na postanowienie to nie przysługuje zażalenie.

Postępowanie wyjaśniające

Należy pamiętać, że przed wszczęciem postępowania w drodze postanowienia, Prezes Urzędu może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające w celu uzyskania dodatkowych informacji niezbędnych do rozstrzygnięcia o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania. Co do zasady, postępowanie wyjaśniające może być wszczęte bez formalnego wniosku o wszczęcie postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Zawsze bowiem, Prezes Urzędu ma kompetencję wszcząć postępowanie wyjaśniające, jeżeli okoliczności faktyczne wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy. Postępowanie wyjaśniające powinno być zakończone w terminie 30 dni od dnia jego wszczęcia.

Odmowa wszczęcia postępowania – kiedy postanowienie, a kiedy decyzja?

Prezes Urzędu do którego kierowany jest wniosek o wszczęcie postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów może także odmówić wszczęcia postępowania. Odmowa może mieć formę decyzji lub postanowienia. Decyzja o odmowie wszczęcia postępowania zostanie wydana, jeżeli z zawartych we wniosku oraz posiadanych przez Prezesa Urzędu informacji wynika w sposób oczywisty, że zbiorowe interesy konsumentów nie uległy naruszeniu. Decyzja wydawana jest więc wówczas, gdy wniosek jest całkowicie bezzasadny. Decyduje jednak o tym organ, do którego wniosek jest skierowany. Dlatego też na decyzję o odmowie wszczęcia przysługuje wnioskodawcy odwołanie do sądu ochrony konkurencji i konsumentów.

Odmowa wszczęcia postępowania w formie postanowienia zostanie wydana (obligatoryjnie), jeżeli z wnioskiem wystąpi podmiot nieuprawniony do wnoszenia takiego wniosku.

Natomiast odmowa wszczęcia postępowania w formie postanowienia może być (fakultatywnie) wydana, jeżeli wniosek nie zawiera wszystkich niezbędnych elementów (patrz uwagi powyższe dotyczące wniosku) lub w przypadku niedostarczenia przez wnioskodawcę, w wyznaczonym terminie, informacji niezbędnych do rozstrzygnięcia o wszczęciu postępowania.

Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania wnioskodawcy służy zażalenie. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem Prezesa Urzędu do sądu ochrony konkurencji i konsumentów w terminie tygodniowym od dnia doręczenia postanowienia.

Termin załatwienia sprawy

Postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów powinno zakończyć się w terminie dwóch miesięcy od dnia jego wszczęcia, a w sprawach szczególnie skomplikowanych – w terminie 3 miesięcy od jego wszczęcia. O każdym niezałatwieniu sprawy w terminie organ – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, powinien zawiadomić strony podając przyczyny opóźnienia oraz wyznaczając nowy termin załatwienia sprawy.

Pamiętaj, że:

• wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć tylko jeden z enumeratywnie wymienionych w ustawie podmiotów,
• wszczęcie postępowania następuje w drodze postanowienia, a odmowa jego wszczęcia – w zależności od przyczyny – w drodze decyzji lub postanowienia,
• w postępowaniu może być zawarta ugoda, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy a ugoda nie zmierza do obejścia prawa albo nie narusza interesu publicznego lub słusznego interesu konsumentów,
• postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów jest wolne od opłat,
• postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie może być wszczęte, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano stosowania tych praktyk, minął rok.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 grudnia 2000 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 86, poz. 804 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.