Postępowanie w sprawie upadłości

Postępowanie upadłościowe składa się z dwóch etapów. W pierwszym w postępowaniu w sprawie upadłości, sąd analizuje sytuację dłużnika oraz stwierdza, czy w ogóle, a jeśli tak, to jaki rodzaj upadłości ogłosić. Postępowanie to kończy się wydaniem postanowienia o postawieniu dłużnika – lub odmowie postawienia dłużnika w stan upadłości.

Kto może uczestniczyć w postępowaniu w sprawie upadłości?

Uczestnikami postępowania w sprawie upadłości mogą być przede wszystkim dłużnik, a także wierzyciel, który zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli postępowanie dotyczy przedsiębiorstwa państwowego albo jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, sąd powinien niezwłocznie zawiadomić organ założycielski albo ministra właściwego do sprawa Skarbu Państwa, w celu umożliwienia im, w ciągu dwóch tygodni od zawiadomienia, powzięcia stanowiska w sprawie upadłości.

Gdzie odbywa się postępowanie?

Co do zasady, postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości jest postępowaniem niejawnym. Sąd może jednak wyznaczyć rozprawę, jeżeli uzna to za stosowne. Nie jest to jednak obowiązek, tylko uprawnienie, i zależy od sądu, który powinien obiektywnie ocenić wszystkie aspekty sprawy. Postępowanie dowodowe sąd może przeprowadzić na posiedzeniu niejawnym nawet wówczas, gdy wyznaczył rozprawę. Dowody mogą jednak być także przeprowadzane na rozprawie, oczywiście tylko wówczas, gdy została wyznaczona. Zalezy to jednak od sądu.

Dowody

W postępowaniu dowodowym sąd może korzystać z wszystkich dostępnych środków dowodowych. Może skorzystać z opinii biegłego w celu zbadania stanu przedsiębiorstwa dłużnika. Biegły uprawniony jest także do zbadania, czy dłużnik, zobowiązany do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie dwóch tygodni po zaistnieniu stanu niewypłacalności, dopełnił swego obowiązku. Opinia biegłego może więc zadecydować o cywilnej odpowiedzialności dłużnika za nieterminowe zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości.

W postępowaniu dowodowym sąd może wezwać dłużnika, a także wierzyciela, który był wnioskodawcą ogłoszenia upadłości, w celu wysłuchania.

Wyjaśnienia te mają charakter dowodowy. W podobny sposób sąd może wysłuchać organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego (gdy dłużnikiem jest przedsiębiorstwo państwowe) albo przedstawiciela ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa (gdy dłużnikiem jest jednoosobowa spółka Skarbu Państwa).

Wyjaśnienia dłużnika mają charakter dowodowy i składane są po odebraniu od niego odpowiedniego przyrzeczenia. Gdyby jednak wysłuchanie dłużnika było niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, a sąd chciałby poznać opinię dłużnika, może nakazać dłużnikowi
złożenie wyjaśnień na piśmie z podpisem notarialnie poświadczonym, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Wyjaśnienia te także są dowodem w sprawie.

W postępowaniu w sprawie upadłości sąd może wysłuchać także innych osób. Gdyby ich wysłuchanie było niemożliwe, sąd może odebrać od nich zeznania na piśmie (bez rygoru formy).

Koszty postępowania

Prawo upadłościowe i naprawcze co do zasady obciąża kosztami postępowania dłużnika. W postępowaniu tym nie mają zastosowania – w odniesieniu do osoby dłużnika – przepisy o zwolnieniu od kosztów sądowych.

Dłużnik ponosi koszty sądowe postępowania także wówczas, gdy wierzyciel, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości wycofał go po wykonaniu przez dłużnika wymagalnych zobowiązań.

Również dłużnik ponosi koszty postępowania, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony z powodu braku środków w majątku dłużnika na pokrycie kosztów całego postępowania upadłościowego, albo z powodu krótkiego terminu opóźnienia dłużnika w wykonaniu wymagalnych zobowiązań i niskiej wartości niewykonanych zobowiązań w stosunku do majątku dłużnika.

W pewnych jednak sytuacjach koszty postępowania w sprawie ogłoszenia upadłości ponosi wierzyciel. Dzieje się tak w szczególności wówczas, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości, który został oddalony, został złożony przez wierzyciela w złej wierze. Wniosek złożony jest w złej wierze wówczas, gdy wierzyciel zdaje sobie sprawę z możliwości dochodzenia swych roszczeń w zwykłym postępowaniu sądowym, a wybiera postępowanie upadłościowe.

Ponieważ w takiej sytuacji dłużnik ponosi niewymierne straty spowodowane utratą renomy wśród swoich klientów, sąd może nakazać wierzycielowi złożenie oświadczenia publicznego o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Dłużnikowi, oraz osobie trzeciej (np. wspólnikowi spółki) przysługuje ponadto roszczenie w stosunku do wierzyciela o naprawę wyrządzonej złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości w złej wierze szkody. Szkodą osoby trzeciej może być np. spadek wartości posiadanych przez nią akcji przedsiębiorstwa dłużnika.

Pamiętaj, że:

• Postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości jest pierwszym etapem postępowania upadłościowego,
• Ogłoszenie upadłości następuje w drodze postanowienia,
• Na postanowienia kończące postępowanie oraz w przypadkach przewidzianych w prawie upadłościowym i naprawczym przysługuje zażalenie,
• W sprawach nieuregulowanych, do postępowania w sprawie ogłoszenia upadłości stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego księgi pierwszej części pierwszej, z wyjątkiem przepisów o zawieszeniu i wznowieniu postępowania.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.