Zgodnie z art. 28[1] Kodeksu rodzinnego i opiekuÅ„czego (K.r.o.), jeżeli prawo do mieszkania przysÅ‚uguje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje siÄ™ odpowiednio do przedmiotów urzÄ…dzenia domowego.
Prawo do korzystania z mieszkania wspóÅ‚małżonka podczas trwania małżeÅ„stwa
Prawo do korzystania z mieszkania wspóÅ‚małżonka podczas trwania małżeÅ„stwa nie jest zależne od tego, kiedy małżeÅ„stwo to zostaÅ‚o zawarte ani w jakim ustroju majÄ…tkowym małżeÅ„skim pozostajÄ… małżonkowie (np. wspólnoÅ›ci majÄ…tkowej, rozdzielnoÅ›ci majÄ…tkowej).
Prawo do mieszkania przysÅ‚uguje „jednemu małżonkowi” wtedy, gdy stanowi skÅ‚adnik jego majÄ…tku osobistego. Drugi małżonek ma prawo do korzystania z tego mieszkania, jednak w sposób ograniczony realizacjÄ… celu, jaki stanowi „zaspokojenie potrzeb rodziny”.
Prawem, jakie może przysÅ‚ugiwać drugiemu ze wspóÅ‚małżonków do mieszkania, może być np. odrÄ™bna wÅ‚asność lokalu, spóÅ‚dzielcze wÅ‚asnoÅ›ciowe prawo do lokalu, spóÅ‚dzielcze lokatorskie prawo do mieszkania. Jeżeli jednemu z małżonków przysÅ‚uguje wiÄ™cej niż jeden tytuÅ‚ prawny do wiÄ™cej niż jednego mieszkania, to jeÅ›li w okolicznoÅ›ciach danej sprawy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych rodziny sÅ‚uży wiÄ™cej niż jedno mieszkanie, wówczas drugi ze wspóÅ‚małżonków, niedysponujÄ…cy tytuÅ‚ami prawnymi do nich, ma prawo do korzystania ze wszystkich tych mieszkaÅ„.
Co jeÅ›li wspóÅ‚małżonek odmawia dopuszczenia do mieszkania?
Małżonek, który nie zostaÅ‚ dopuszczony do korzystania z mieszkania wspóÅ‚małżonka, posiada uprawnienie do żądania dopuszczenia go do korzystania z tego mieszkania, co stanowi realizacjÄ™ zasady wzajemnej pomocy małżonków.
Art. 28[1] K.r.o.ma charakter bezwzglÄ™dnie obowiÄ…zujÄ…cy, podobnie jak pozostaÅ‚e przepisy regulujÄ…ce prawa i obowiÄ…zki małżonków. Niedopuszczalne jest wiÄ™c umowne wyłączenie bÄ…dź ograniczenie uprawnieÅ„ przysÅ‚ugujÄ…cych każdemu małżonkowi na jego podstawie.
Małżonek, którego prawo do korzystania z mieszkania wynika z art. 28[1] zdanie pierwsze K.r.o., jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianami kodeksu cywilnego (jedn. tekst: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.), a wiÄ™c korzysta z ochrony przewidzianej tÄ… ustawÄ….
Korzystanie ze wspólnego mieszkanie po rozwodzie
W trakcie postÄ™powania rozwodowego, sÄ…d orzekajÄ…cy w sprawie może orzec o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania przez rozwiedzionych małżonków w okresie wspólnego w nim zamieszkiwania. W tym celu warto dokÅ‚adnie sprecyzować, które z pokoi przypadnÄ… do korzystania na wyłączność przez małżonków po rozwodzie, a które części mieszkania pozostanÄ… do użytku wspólnego (np. przedpokój, kuchnia, Å‚azienka). SÄ…d orzekajÄ…cy rozwód może jednak wyjÄ…tkowo, na żądanie jednego z małżonków orzec eksmisjÄ™ drugiego ze wspóÅ‚małżonków z mieszkania, jeżeli swoim rażącym nagannym postÄ™powaniem uniemożliwia zamieszkiwania. SÄ…d może ponadto, na zgodny wniosek stron, orzec w wyroku rozwodowym o podziale wspólnego mieszkania małżonków albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodÄ™ na opuszczenie tego mieszkania bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastÄ™pczego.
Åšmierć wspóÅ‚małżonka a prawo do mieszkania
Prawo do zajmowania mieszkania małżonka przysÅ‚uguje również drugiemu ze wspóÅ‚małżonków po jego Å›mierci. Sytuacja ta ksztaÅ‚tuje siÄ™ różnie, w zależnoÅ›ci od tego, jakie prawo do mieszkania przysÅ‚ugiwaÅ‚o małżonkowi zmarÅ‚emu. W razie Å›mierci małżonka bÄ™dÄ…cego najemcÄ… mieszkania, małżonek niebÄ™dÄ…cy wspóÅ‚najemcÄ…, który stale zamieszkiwaÅ‚ z najemcÄ… do chwili jego Å›mierci, wstÄ™puje w stosunek najmu.
W przypadku Å›mierci małżonka, któremu przysÅ‚ugiwaÅ‚o spóÅ‚dzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego sytuacja ksztaÅ‚tuje siÄ™ odmiennie w zależnoÅ›ci od tego, czy prawo to należaÅ‚o do majÄ…tku wspólnego małżonków, czy też do majÄ…tku osobistego jednego z nich. W pierwszym przypadku spóÅ‚dzielcze lokatorskie prawo do lokalu przypadnie małżonkowi żyjÄ…cemu. Z chwilÄ… Å›mierci jednego z małżonków spóÅ‚dzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, które przysÅ‚ugiwaÅ‚o obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi.
W przypadku zaÅ› wygaÅ›niÄ™cia spóÅ‚dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w nastÄ™pstwie Å›mierci uprawnionego, roszczenia o zawarcie umowy o ustanowienie spóÅ‚dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysÅ‚ugujÄ… jego osobom bliskim. Umowy te zawiera siÄ™ na warunkach okreÅ›lonych w dotychczasowej umowie o ustanowieniu spóÅ‚dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Do zachowania swych roszczeÅ„, konieczne jest zÅ‚ożenie w terminie 1 roku pisemnego zapewnienia o gotowoÅ›ci zawarcia umowy o ustanowienie spóÅ‚dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. W przypadku zgÅ‚oszenia siÄ™ kilku uprawnionych, rozstrzyga sÄ…d w postÄ™powaniu nieprocesowym, biorÄ…c pod uwagÄ™ w szczególnoÅ›ci okoliczność, czy osoba uprawniona zamieszkiwaÅ‚a z byÅ‚ym czÅ‚onkiem spóÅ‚dzielni. Po bezskutecznym upÅ‚ywie wyznaczonego przez spóÅ‚dzielniÄ™ terminu wystÄ…pienia do sÄ…du, wyboru dokonuje spóÅ‚dzielnia. Jeżeli o roszczeniu rozstrzygaÅ‚ sÄ…d, osoby, które pozostawaÅ‚y w sporze, niezwÅ‚ocznie zawiadamiajÄ… o tym spóÅ‚dzielniÄ™.
Z kolei w sytuacji Å›mierci małżonka, któremu przysÅ‚ugiwaÅ‚o prawo wÅ‚asnoÅ›ci lub spóÅ‚dzielcze wÅ‚asnoÅ›ciowe prawo do lokalu, prawo do podlega dziedziczeniu zgodnie z reguÅ‚ami zawartymi w Kodeksie cywilnym. W tym wypadku, jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólnoÅ›ci majÄ…tkowej, wówczas małżonkowi żyjÄ…cemu - w razie dziedziczenia ustawowego - przypada poÅ‚owa udziaÅ‚u w tym prawie.