Poznaj prawo pacjenta do intymności i godności

Przedstawiamy temat związany z prawem do poszanowania intymności i godności osoby leczonej. Każdy pacjent, któremu udzielane są świadczenia zdrowotne ma prawo do poszanowania jego intymności i godności.

Na czym polega prawo pacjenta do intymności i godności?

Godność stanowi najwyższą wartość człowieka. Została ona podniesiona do rangi konstytucyjnej i chroniona jest licznymi przepisami prawa, zarówno cywilnymi, jak i karnymi.

Poszanowanie godności ma szczególne znaczenie w przypadku osób chorych. Pacjenci powinni być traktowani na równi ze zdrowymi osobami, jako partnerzy w procesie leczenia. Bardzo istotne jest, aby pomiędzy personelem medycznym a pacjentem odczuwalny był szacunek i powstał dialog, niezależnie od wieku, statusu społecznego czy koloru skóry. Dobrą praktyką jest np. przekazywanie pacjentowi podczas wykonywanego badania informacji o czynnościach, które podejmuje personel medyczny.

Prawo do intymności i godności oznacza również, że każdy pacjent powinien mieć możliwość rozmowy z lekarzem oraz innym personelem medycznym na osobności. Lekarz nie powinien omawiać z pacjentem jego dolegliwości i zadawać intymnych pytań w obecności innych pacjentów. Każdy z pacjentów powinien zostać przyjęty na wizytę pojedynczo, tak aby miał możliwość przygotowania się do badania oraz swobodnej rozmowy z lekarzem.

W trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych obecne powinny być tylko te osoby, które są niezbędne ze względu na rodzaj udzielanego świadczenia.

Pacjent może poprosić, aby podczas wizyty lekarskiej albo badania towarzyszyła mu osoba bliska. O takiej obecności decyduje osoba wykonująca zawód medyczny, która udziela świadczeń zdrowotnych pacjentowi. Może ona odmówić obecności osoby bliskiej tylko w przypadku, gdy:

• istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia epidemicznego
• lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta.

Odpowiednią informację o odmowie powinna ona wpisać w dokumentacji medycznej pacjenta. 

Prawo to obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności, oraz do łagodzenia bólu. Szczególnej troski wymagają pacjenci, u których rokowania na wyzdrowienie są bardzo złe. Pacjent znajdujący się w stanie terminalnym ma prawo do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień. Wówczas poszanowanie godności takich osób powinno być pod szczególną uwagą, ze względu na wyjątkowe potrzeby tych pacjentów ale przede wszystkich ze względu na to, iż często nie są oni w stanie samodzielnie chronić swej czci i godności. 

Złe praktyki dotyczące prawa do intymności i godności

Niestosowne komentowanie wyglądu pacjenta

Wygląd, oczywiście, nie ma tu znaczenia.

Ubliżanie pacjentowi

„Doprowadzenie się do takiej tuszy to wyraz skrajnej nieodpowiedzialności, przydałaby się Pani dieta” – oczywiście lekarz może zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa związane z nadmierną tuszą, lecz nie powinien przy tym używać epitetów, może powiedzieć o „nieodpowiedzialności”, ale nie może obrażać pacjenta

Niezabezpieczenie okna w gabinecie lekarskim

Chodzi np. o opuszczenie rolet - przed zbadaniem pacjenta w gabinecie, w którym istnieje możliwość zajrzenia do środka przez osoby trzecie.

Pozostawienie możliwości wejścia osoby trzeciej do gabinetu podczas badania pacjenta 

Często zdarza się, że podczas wizyty pielęgniarka wchodzi przynieść karty innych pacjentów, powinna zapukać i poczekać na ewentualną zgodę na wejście do gabinetu, wchodząc od razu może wejść w momencie, gdy trwa badanie lub pacjent się przebiera, ponadto uchylając drzwi do gabinetu osoby pozostające na korytarzu mogą zobaczyć co dzieje się w środku.

Brak parawanów na sali szpitalnej 

W sytuacji, gdy wielu pacjentów przebywa na wspólnej sali pooperacyjnej lub poporodowej, na której lekarz bada pacjenta lub kontroluje gojenie się ran pozabiegowych pacjenci powinni mieć możliwość oddzielenia parawanem, tak aby pozostałe osoby przebywające na sali „nie uczestniczyły w badaniu”. Lekarz ma obowiązek nadzoru nad przestrzeganiem prawa pacjenta do intymności przez pozostałych członków personelu medycznego oraz ponosi odpowiedzialność za zachowanie osób asystujących w trakcie wykonywania świadczeń medycznych.

Zbyt głośne mówienie o chorobach i dolegliwościach pacjenta

Chodzi o rozmowy w miejscach, w których osoby niepowołane mogą to usłyszeć.

Dobre praktyki dotyczące prawa do intymności i godności

Wydzielenie pokoju odwiedzin 

Stworzenie miejsca, w którym pacjenci będą mogli spotkać się z osobami bliskimi podczas odwiedzin, pozwala na zachowanie ich prywatności.

Obecność innych osób podczas badania

Personel medyczny wykonujący świadczenie zdrowotne powinien wyjaśnić pacjentowi dlaczego podczas badania będą uczestniczyły również inne osoby np. studenci – „Jest z nami również student medycyny. W ten sposób uczy się jak prawidłowo wykonać to badanie. Czy wyraża Pan/Pani zgodę na jego udział w badaniu?”.

Przekazanie informacji rodzinie pacjenta, że ich bliski umiera 

Lekarz powinien poinformować rodzinę pacjenta, że ich bliski umiera i zapytać czy osoby te chcą się pożegnać i pobyć w tych ostatnich chwilach z pacjentem. Jeśli rodzina wyraża zgodę, lekarz powinien zwrócić się do personelu medycznego, aby zamknąć drzwi i umożliwić osobom bliskim czuwanie nad pacjentem. W przypadku, jeśli na sali przebywają inni chorzy, powinien zapewnić intymność i godność poprzez ustawienie parawanów.

Na podst. gov.pl/web/rpp

A.J.
Zespół e-prawnik.pl