Rada wierzycieli w postępowaniu upadłościowym - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

16.12.2003

Rada wierzycieli to organ, który bierze udział w postępowaniu upadłościowym i który powołuje się, aby kontrolować czynności syndyka i pomagać mu w zakresie pełnionych przez niego obowiązków. Jest to organ, który zasadniczo jest fakultatywny w postępowaniu upadłościowym, ale w drodze wyjątku jego obecność jest obligatoryjna.

Kto powołuje radę wierzycieli?

Ustanowienie rady wierzycieli jest dopuszczalne w każdym momencie postępowania upadłościowego. Są dwa sposoby powołania rady wierzycieli. W każdym z nich ostatecznie radę wierzycieli ustanawia sędzia-komisarz.
W pierwszym wypadku sędzia-komisarz może to uczynić według swego własnego uznania, jeżeli uzna to za konieczne. W podejmowaniu takiej decyzji sędzia-komisarz kieruje się przede wszystkim oceną wielkości majątku upadłego.
W drugim wypadku powołanie rady wierzycieli odbywa się na wniosek wierzycieli, mających przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, które zostały uznane lub uprawdopodobnione, sędzia-komisarz jest obowiązany ustanowić radę wierzycieli. Sędzia-komisarz nie bada tutaj czy w jego ocenie zachodzą przesłanki do powołania rady wierzycieli. Jeżeli wniosek wierzycieli jest zgodny z prawem, to sędzia-komisarz musi powołać radę wierzycieli, choćby uważał to za niecelowe.

Jak już wspomniano wierzyciele składający wniosek o powołanie rady wierzycieli muszą mieć co najmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, które zostały uznane lub uprawdopodobnione .

Wierzytelność jest uznana, to taka wierzytelność, która została umieszczona przez syndyka w projekcie listy wierzytelności i następnie uznana postanowieniem sędziego-komisarza ustalającym listę wierzytelności. Wierzytelność jest uznana nawet wówczas, gdy zgłoszono sprzeciw przeciwko umieszczeniu jej na liście wierzytelności przez sędziego-komisarza.
Natomiast wierzytelność uprawdopodobniona to taka wierzytelność, która została zgłoszona do masy upadłości oraz umieszczona została przez syndyka w projekcie listy wierzytelności. Ponadto przy ocenie, czy wierzytelność może być uznana za uprawdopodobnioną istotna jest treść spisu wierzycieli dołączonego do sporządzonego przez upadłego wniosku o ogłoszenie upadłości i treść oświadczeń syndyka oraz upadłego.

Jaki jest skład rady wierzycieli?

Rada składa się z trzech lub pięciu członków oraz jednego lub dwóch zastępców, wyznaczonych przez sędziego-komisarza. Sędzia-komisarz powołuje członków rady wierzycieli spośród wierzycieli upadłego, których wierzytelności zostały uznane albo uprawdopodobnione. Chodzi tutaj o wierzycieli, którzy są osobami fizycznymi.

Jeżeli wierzycielem jest osoba prawna, a jej wierzytelności zostały uznane, wówczas sędzia-komisarz może powołać jednego z reprezentantów tej osoby.
Jeżeli sędzia-komisarz powoła któregoś z wierzycieli do składu rady wierzycieli, nie oznacza to, że ten wierzycieli jest związany decyzją sędziego komisarza. Prawo upadłościowe uprawnia wierzyciela do odmowy przyjęcia obowiązków członka rady lub zastępcy, stwierdzając, że „wierzyciel może nie przyjąć obowiązków”.

Czy można modyfikować skład rady wierzycieli?

Wierzyciele, mający przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, które zostały uznane lub uprawdopodobnione, mogą zgłosić wniosek o zmianę składu rady wierzycieli. Wniosek taki sędzia-komisarz albo uwzględni, albo przedstawi zgromadzeniu wierzycieli. Jeżeli na zgromadzeniu za wnioskiem wypowiedzą się wierzyciele, mający przynajmniej cztery piąte ogólnej sumy wierzytelności uznanych lub uprawdopodobnionych, sędzia-komisarz obowiązany jest zmienić skład rady stosownie do uchwały zgromadzenia.

Sędzia-komisarz może wyznaczonych członków odwołać, jeżeli nie pełnią należycie obowiązków, i wyznaczyć innych. Na postanowienie sędziego-komisarza nie ma zażalenia.

Jakie są obowiązki rady wierzycieli?

Po pierwsze należy zaznaczyć, że członkowie rady wierzycieli muszą pełnić swoje obowiązki osobiście. Nie jest możliwe ustanowienie pełnomocnika lub przedstawiciela, którego członek rady umocniłby do wykonywania swoich czynności. Jeżeli sędzia-komisarz powołał w ramach reprezentacji osoby prawnej daną osobę, to inny przedstawiciel osoby prawnej nie może działać w ramach jej reprezentowania.
Do rady wierzycieli należą następujące obowiązki:

służenie pomocą syndykowi w wykonywaniu jego obowiązków,
kontrolowanie czynności wykonywanych przez syndyka,
badanie stanu funduszów masy upadłości,
udzielanie zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady,
udzielanie opinii w innych sprawach, jeżeli tego zażąda syndyk.

Każdy z członków rady wierzycieli, jak również cała rada ma prawo przedstawiać sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności syndyka. Rada wierzycieli może żądać od syndyka wyjaśnień oraz ma prawo badania ksiąg i dokumentów dotyczących upadłości.

Z czynności dotyczących kontroli działalności syndyka i badania stanu funduszów masy rada obowiązana jest składać sprawozdania sędziemu-komisarzowi. W stosunku do innych czynności takie sprawozdanie jest wymagane tylko w przypadku, gdy sędzia-komisarz do zażąda.

Jakie są skutki powołania rady wierzycieli?

Skutki powołania rady wierzycieli odnoszą się przede wszystkim do syndyka. W momencie powołania rady wierzycieli syndyk jest ograniczony w swoich czynnościach. Po pierwsze nie może dokonywać pewnych czynności bez zgody rady, a po drugie rada sprawuje kontrolę nad pozostałymi jego dokonaniami.
Syndyk musi uzyskać zgodę rady wierzycieli na dokonywanie następujących czynności:

dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa, o ile ma trwać nie dłużej niż trzy miesiące od daty ogłoszenia upadłości;
pozostawienie upadłego w mieszkaniu, które zajmuje w nieruchomości wchodzącej w skład masy upadłości;
udzielanie upadłemu i jego rodzinie wsparcia oraz zaprzestanie dalszego wspierania
sprzedaż z wolnej ręki nieruchomości, handlowego statku morskiego lub statku żeglugi śródlądowej, wpisanych do rejestru statków;
sprzedaż praw i wierzytelności;
zaciąganie pożyczek;
przyjęcie lub zrzeczenie się spadku stosownie do przepisów niniejszego prawa;
wykonanie umowy wzajemnej, zawartej przez upadłego, albo odstąpienie od takiej umowy;
wykup rzeczy, znajdujących się we władaniu osoby trzeciej z tytułu zastawu lub prawa zatrzymania;
uznanie zrzeczenia się i zawarcie ugody co do roszczeń spornych oraz poddanie sporu rozstrzygnięciu sądu polubownego.

O nieudzieleniu zezwolenia przez radę wierzycieli na dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa syndyk niezwłocznie zawiadamia kierownika wojewódzkiego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorstwa, który, w terminie 14 dni od daty otrzymania zawiadomienia, może zgłosić sądowi umotywowany sprzeciw. Do czasu rozstrzygnięcia sprzeciwu syndyk jest obowiązany nadal prowadzić przedsiębiorstwo. Jeżeli czynność musi być dokonana niezwłocznie i dotyczy wartości nie przewyższającej jednego tysiąca złotych, syndyk może ją wykonać bez zezwolenia rady.

Na żądanie osoby zawierającej z syndykiem umowę, sędzia-komisarz stwierdzi, iż zezwolenie rady wierzycieli zostało udzielone albo że wolno syndykowi zawrzeć umowę bez zezwolenia rady.

Jeżeli rada wierzycieli nie wykona swego obowiązku w terminie wyznaczonym przez sędziego-komisarza, czynność jej będzie dopełniona przez sędziego-komisarza. Kontrolę czynności syndyka i badanie stanu funduszów masy rada może sprawować przez poszczególnych swoich członków, których do tego upoważni.

Jak przebiegają posiedzenia rady wierzycieli?

Posiedzenie rady wierzycieli zwołuje syndyk, zawiadamiając członków o terminie i miejscu posiedzenia listami poleconymi. Na posiedzeniu syndyk przewodniczy, lecz nie głosuje w sprawach będących przedmiotem obrad rady.
W sprawie kontroli działalności syndyka i badania stanu funduszów masy posiedzenie może zwołać najstarszy wiekiem członek rady, który również przewodniczy. Na posiedzenie należy wezwać syndyka. Radę wierzycieli może również zwołać sędzia-komisarz, który wówczas na posiedzeniu przewodniczy, lecz nie głosuje.

Rada wierzycieli wyraża swoje stanowisko w drodze uchwał. Uchwały rady wierzycieli zapadają większością głosów. Z posiedzenia rady spisuje się protokół, który podpisują obecni. O odmowie podpisu zaznacza się w protokole. Przewodniczący niezwłocznie po posiedzeniu przesyła odpis protokołu sędziemu-komisarzowi, jako też syndykowi, jeżeli ten nie był obecny na posiedzeniu.
Sędzia-komisarz może wstrzymać wykonanie uchwały rady wierzycieli, jeżeli uchwała sprzeciwia się prawu, interesowi publicznemu lub interesom wierzycieli. W tym przypadku sędzia-komisarz w ciągu trzech dni przedstawi sprawę sądowi do rozstrzygnięcia. Członkowie rady wierzycieli, syndyk i upadły będą wezwani na posiedzenie, na którym sprawa przez sąd będzie rozstrzygana. Na postanowienie sądu nie ma zażalenia.

Czy rada wierzycieli otrzymuje wynagrodzenie za swą działalność?

Członkowie rady wierzycieli nie mają prawa do wynagrodzenia za swoje czynności, służy im tylko prawo do zwrotu wydatków koniecznych.

Wydatki konieczne to przede wszystkim koszt dojazdu członka rady wierzycieli do miejsca posiedzenia albo do miejsca wykonania określonej czynności, koszt pobytu w danej miejscowości przez czas trwania obrad rady. Zwrot wydatków koniecznych nie następuje z inicjatywy organów prowadzących postępowanie upadłościowe, tylko należy złożyć stosowny wniosek o zwrot.

Postanowienie co do zwrotu wydatków wydaje sędzia-komisarz po wysłuchaniu członka rady i syndyka. Na postanowienie sędziego-komisarza nie ma zażalenia. Członkowie rady wierzycieli odpowiadają za szkodę wyrządzoną niesumiennym pełnieniem obowiązków.

Pamiętaj, że:

Jeżeli rada wierzycieli nie jest ustanowiona, czynności jej należą do sędziego-komisarza.
Stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r. w związku z utratą mocy obowiązującej rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.).

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.